Nima uchun tushlar ko‘rinmaydi? Uyqu va tushlar bo‘yicha maslahatlar

Uxlash sifati muhim, tushlar esa ko‘pchilik hollarda bevosita uxlash jarayoniga bog‘liq. Ko‘p odamlar tushlarni eslab qololmaslikdan xavotirga tushadi, ammo bu holat odatiy bo‘lishi mumkin. Quyida tushlar nima uchun paydo bo‘ladi, nega esda qolmasligi mumkin va ularni qanday qilib qayta ko‘rish mumkinligini o‘qaysiz.

Tushlar qaerdan paydo bo‘ladi

Uyqu paytida tanamiz dam olmaydi — u REM (tezkor) va NREM (sekin) uyqu fazalari o‘rtasida almashmoqda. REM fazasi tobora uzoqroq bo‘ladi, yaqin soatlarda esa ko‘zlar ko‘p harakat qiladi, nafas olish tezlashadi va bu bosqichda yorqin tushlar ko‘riladi. NREM fazalarida tushlar kamroq yuzaga keladi yoki sodda bo‘ladi.

Har bir tush aslida kundalik hayotimizdagi xotira, hissiyotlar va tasvirlar asosida yaratilgan. Hatto eng ijodiy tasavvurlar ham real dunyodan olingan elementlarni o‘z ichiga olishi mumkin. Shuning uchun ba'zi odamlar depressiya yoki boshqa ruhiy holatlar paytida ko‘rgan tushlar ko‘proq xavotirli bo‘lishi mumkin.

Tushlarning foydasi bormi

Ilm-fan tushlar nima uchun kerakligini to‘liq tushunmaydi, ammo ko‘p tadqiqotlar ularni his-tuyg‘ularni boshqarishda va o‘z-o‘zini anglashda yordam berishini ko‘rsatadi. Uxlash paytida eski xotiralar tasodifan tanlanadi yoki keraksiz ma’lumotlar yo‘qotiladi; bu jarayon ‘ko‘ngilsiz yuklardan tozalanish’ sifatida qabul qilinadi.

Shuningdek, ba'zi tadqiqotlar REM uyquidagi faoliyat ijodiy fikrlashga yordam berishi mumkinligini ko‘rsatadi — tushlar yangi aloqalarni o‘rnatishda rol o‘ynashi mumkin. Umuman olganda, uyqu miya tozalashi va toksinlarni chiqarishida ham muhim ahamiyatga ega.

Nima uchun tushlar ko‘rinmaydi

Ko‘p hollarda bu xavotirga sabab bo‘lmasligi mumkin. Biroq ayrim holatlar sog‘liq bilan bog‘liq muammolarni ko‘rsatishi mumkin. Quyidagi sabablar keng tarqalgan:

Ular esda qolmaydi

O‘rtacha tunda tushlar taxminan ikki soat davom etadi, lekin ko‘p hollarda esda qolmaydi. REM fazasida eslab qolish qobiliyati zaiflashgani uchun, ertalab uyg‘onganingizda tushni unutgan bo‘lishingiz mumkin. Tushingiz axborotlar oldinroq yo‘qolgan bo‘lishi ham mumkin.

Siz 60 yoshdan oshgansiz

Yosh ulg‘ayishi bilan REM uyqu qismi qisqaradi, bu esa keksa yillarda tushlar sonining kamayishiga olib keladi. Bu tabiiy jarayon bo‘lib, qo‘rqish uchun sababi yo‘q.

Uyqu apnoesi

Nafas olish to‘xtashi bilan bog‘liq uyqu buzilishi bo‘lib, tezkor uyquga o‘tishni qiyinlashtiradi. Tushlar esda qolmasligi bu holatda ehtimoliy alomat bo‘lishi mumkin, shuning uchun belgilarga diqqat qilish zarur.

Narkollepsiya

Bu nevrologik kasallik kunduzgi kuchli uyquchanlikka olib keladi va REM regulyatsiyasini buzadi. Ayrim hollarda tushlarni ko‘rish yo‘qolishi mumkin. Bunday alomatlar mavjud bo‘lsa, shifokorga murojaat qilish muhim.

Ba'zi moddalarni iste'mol qilish

Antidepressantlar, alkogol, tamaki va kafein yotishga tayyorgarlik ko‘rishda REM bosqichini o‘zgartirishi mumkin. Masalan, antidepressantlar tinchlantiruvchi ta’sir ko‘rsatadi, kofein esa uyquni buzishi mumkin.

Tushlarni qayta ko‘rish uchun amaliy yo‘llar

Agar siz doimo yaxshi uxlab turishingizga qaramay ertalab tushni eslab qolmasangiz, xavotirlashingiz kerak emas. Bu sizning tanangizning moslashuv jarayoni bo‘lishi mumkin. Tushlarni eslab qolishni oshirish uchun Havard Tibbiyot Maktabi professor Robert Stickgold tavsiyalarini INLIBER intervyusida ko‘rsatganidek quyidagilar yordam beradi:

• Yotishga kirishdan oldin bugun ko‘rgan tushni eslab qolish niyatida ekaningizni zikir qiling.
• Uyquga yotishdan oldin bitta stakan suv iching; tunda ehtiyojsiz uyg‘onishda xotira faolligi qisman yo‘lga qo‘yiladi.
• Uyg‘onganingizda biroz ko‘proq yotib qoling va tushlar haqida o‘ylab ko‘ring — o‘ylab ko‘rganingiz tushlarni eslab qolishingizga yordam beradi.

Uyquni umumiy sog‘lom saqlash bo‘yicha maslahatlar

Agar tushlarni eslab qolish istagi bo‘lmasa ham, sog‘lom uyquni saqlash juda foydali. Kuniga 7–9 soat uxlang, tinch bo‘ling, uyqu oldidan gadjetlardan voz keching, jismoniy mashqlar qiling va tartibli rejimga rioya qiling. Bu foydali odatlar faqat tushlarni eslab qolishga yordam berishi mumkin, deb garantiya berolmasa-da, umumiy salomatlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Agar uyqu buzilishi davom etsa yoki boshqa alomatlar paydo bo‘lsa, shifokorga murojaat qiling. Qandeyap o‘pka yo‘qlik kabi holatlar uchun maxsus davolash usullari — masalan, nafas yo‘llarini bosuvchi apparat qo‘llanilishi — mavjud.

Mutaxassis fikri

Mutaxassislar uyquni yaxshilash uchun sog‘lom hayot tarzini saqlashni tavsiya qiladi. Shuningdek, tushlar ko‘rish sog‘liq uchun foydali bo‘lishi mumkin, ammo begona xavotirga sabab bo‘lmasligi kerak.

Qisqa xulosa

Tushlar ko‘rinmasligi ko‘pincha normal holat bo‘lishi mumkin, ayniqsaREM uyqu vaqtida eslab qolish qobiliyati og‘ir bo‘lmasa. Biroq ba'zi holatlar sog‘liq muammolarining belgilari bo‘lishi mumkin. Umuman olganda, sifatli uyquni saqlash – umumiy sog‘liq uchun eng muhim omil bo‘lib qoladi.

Asosiy tashabbus: Tushlarni eslab qolmaslik hamisha muammo bo‘lmas, sog‘lom uyqu esa inson salomatligining asosiy kafolatidir.