Uyqu bo‘yicha 10 afsona: sog‘lom uyqu uchun haqiqatlar
Sog‘lom uyqu sizni yangilab, ishga tayyorlaydi. Ushbu maqolada uyqu bo‘yicha eng keng tarqalgan 10 afsona ko‘rib chiqiladi va to‘g‘ri yondashuvlar beriladi.
Bu maqola ovozli ko‘rinishda ham mavjud. Agar qulay bo‘lsa, podkastni tinglang.
Uyqu sifati sog‘liq uchun muhim omil. Quyida uyqu bo‘yicha 10 keng tarqalgan afsona ko‘rib chiqilib, har birida amaldagi tavsiyalar berilgan.
1. Kunduzda soatlab uyqu yetarli deb o‘ylash
Ko‘pchilik 5 soat yetadi deb o‘ylashi mumkin, lekin ko‘p insonlar uchun tavsiya etilgan miqdor 7–9 soatdir. Juda qisqa uyqu bosh sog‘liq muammolariga, masalan, yuqori qon bosimi, yurak xastaliklari, depressiya, diabet, ortiqcha vazn va kognitiv faoliyatda pasayish kabi xavflarni oshiradi.
2. Ko‘p uxlash yaxshi deb hisoblash
Doimiy yetarli uyquga rioya qilish muhim. Kechikkan yoki uzluksiz uyquning haddan tashqari ko‘pligi ham yurak-qon tomir kasalliklari xavfini oshiradi. Umuman olganda, har doim 8–9 soatdan oshirish xavfli bo‘lishi mumkin.
3. Birga uxlagan juftliklar baxtli bo‘ladi deb afsona
Birgalikda yotish ba’zi odamlar uchun yoqimli bo‘lishi mumkin, lekin haqiqatda alohida yotayotganlar ham yaxshi uxlaydi. Yotoq rejimini har kim o‘z ehtiyojiga qarab tuzishi maqsadga muvofiq.
4. Spirtli ichimliklar uyquni yo‘lga soladi deb o‘ylash
Alkogol uyquga “toshkilar” berishi mumkin bo‘lsa-da, uning sifati pasayadi, tana ritmlari buziladi. Shuningdek, apnoe xavfi oshadi. Bo‘sh bo‘lgan dam oluvchilar uchun issiq sut yoki o‘rta darajada ichimliklar yaxshi alternativadir.
5. Haftasoni bilan “qaytadan o‘raylik” afsona
Dam olish kunlarida qo‘shimcha uyqu uyqu kerakligini qoplamaydi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, jadvalsiz rejimga “qaytish” bilan sog‘liq va diqqat tiklash qiyin bo‘ladi. Haftalarda 7–9 soatlik muntazam uyquni ushlab turish eng maqsadga muvofiq.
6. Televizor uxlashga yordam beradi deb hisoblash
Ekkran yorug‘ligi uyqu sifatini yomonlashtiradi. Televizor yoqilgan holda uxlaganlar ko‘proq charchashadi, diqqatni yo‘qotishadi va uyqu ritmi buziladi. Tinch xonada uyqu uchun yaxshiroq muhit yarating — oqsil ovoz yoki tinch shovqinlar yordam beradi.
7. Kunduzgi qisqa uxlash foydali bo‘ladi deb o‘ylash
Kisqa dam olish foydali bo‘lishi mumkin, lekin kunduzgi uzoq uxlash sog‘liq uchun zararli bo‘lishi mumkin. Kun ichida uzoq uxlash metabolizmga ta’sir qiladi, immunitet va vazn bilan bog‘liq muammolar xavfini oshiradi. Xalqaro uyqu tashkilotining tavsiyalari kun ichida maksimal 30 daqiqa uxlash bilan cheklanishini tavsiya qiladi.
8. Uyqu yetishmasligi vazn yo‘qotishga yordam beradi degan fikr
Uyqu yetishmasligi ko‘pincha vazn ortishiga olib keladi. Gormonlar buzilib, ochlik sezgirligi oshadi, metabolizm sekinlashadi. Sog‘lom vazn uchun kechasi yetarli uyqu juda muhimdir.
9. Xrap xavfsiz bo‘ladi deb tushunish
Xrap nafaqat atrofdagilarni bezovta qiladi, balki sog‘liq uchun jiddiy signal bo‘ladi. U ko‘pincha nafas olish yo‘llarida muammolar yoki uyqu apnoesi belgisi bo‘lishi mumkin. Shifokorga ko‘rinish muhim.
10. “Snooze” tugmasini bosib uxlab turish – aqlli g‘oyadir
“Snooze” tugmasi uyqu siklini parchalab, kunduzgi charchoqni kuchaytiradi. Darhol uyg‘onish, kun bo‘yi bardoshli bo‘lish va ish faoliyatini yaxshilash uchun qat’iy jadvalga rioya qilish muhim. Zarur bo‘lsa, ertalab o‘z-o‘zidan yetarli mashqlar bilan uyg‘oning.
Ekspert fikri: Mutaxassislar muntazam, sifatli uyqu sog‘liq va ish unumdorligini oshirishning eng muhim omili deb hisoblaydi. Uyqu odatlarini biroz o‘zgartirish katta foyda keltiradi.
Qisqa xulosa: har kecha 7–9 soat sifatli uyquni jadvalga kiritish muhim. Afsonalarga mos kelmay, qulay uxlayotgan muhit yaratish va kechikishlardan saqlanish sog‘liqni yaxshilaydi.
Asosiy xulosamiz: muntazam va sifatli uyqu nafaqat dam olish, balki kundalik hayotingiz sifatini sezilarli darajada oshiradi.