Ish Haqi Tengligi: Qadriyat Asosida Adolatli To‘lov Tizimi

Qiyosiy Qadriyat Nima?

Qiyosiy qadriyat yoki 'ish haqi tengligi' — bu kompaniyalarda xodimlarning maoshlarini ularning kasbiy ko‘nikmalari va mas’uliyatlari qiymatiga qarab belgilash usulidir. Bu tushuncha 1970-yillarda paydo bo‘lib, erkaklar va ayollar o‘rtasida ish haqi farqini kamaytirishga qaratilgan. Bu yondashuv an’anaviy teng ish uchun teng maosh tamoyilidan farq qiladi, chunki u faqat bir xil ishni bajaradigan odamlar orasidagi tenglikni ta’minlaydi.

Qiyosiy qadriyat ish o‘rnining kompaniyaga qo‘shayotgan umumiy qiymatini baholaydi. Masalan, bir tashkilotda buxgalter va muhandisning ish qiymati bir xil deb topilishi mumkin. Agar qiyosiy qadriyat prinsipi qo‘llanilsa, ularning maoshlari ham teng bo‘lishi kerak.

Bu yondashuv erkaklar ko‘proq ishlaydigan sohalar ko‘pincha ayollarga qaraganda ko‘proq maosh olishini kamaytirishga xizmat qiladi. Dastlabki muhokamalarda faqat biologik jinsga asoslangan maosh tafovutlari ko‘zda tutilgan va gender identifikatsiyasi kengroq tushunilmagan.

Qiyosiy qadriyat tarafdorlari buni teng ish uchun teng maosh tamoyilining yangi bosqichi deb hisoblashadi. Biroq tanqidchilar bunga qarshi, chunki ular bu tizimni bozor iqtisodiyotiga zarar yetkazadigan, turli kasblar o‘rtasida mavhum qiymatlar asosida maosh belgilash deb hisoblaydilar.

Asosiy Xulosa

• Qiyosiy qadriyat turli kasblarning kompaniyaga qo‘shgan qiymatini solishtirishga asoslangan.
• Bu tushuncha 1963-yilgi Teng Ish Haqi Qonunidan farq qiladi, u faqat bir xil ish uchun teng maoshni ta’minlaydi.
• Tanqidchilar qiyosiy qadriyatni bozor erkinligi va korxonalarning o‘zaro raqobatiga zarar deb hisoblashadi.
• 1960-yillardan beri maosh farqi kamayib bormoqda, ammo ayollar hali ham erkaklarga nisbatan o‘rtacha 82 cent ishlab topmoqda.

Qiyosiy Qadriyatni Yaxshiroq Tushunish

1963-yilgi Teng Ish Haqi Qonuni erkaklar va ayollar bir xil ishni bajarishda teng maosh olishini ta’minlashga qaratilgan bo‘lsa, qiyosiy qadriyat turli kasblarning kompaniyaga qo‘shgan umumiy qiymatini baholaydi. Bundan tashqari, 1964-yilgi Fuqarolik Huquqlari Qonuni xodimlarni irq, millat, jins va din bo‘yicha kamsitilishdan himoya qiladi.

Qiyosiy qadriyat tarafdorlari ayollarga ko‘proq tegishli bo‘lgan kasblar — hamshiralik, o‘qituvchilik va ma’muriyat sohalari — ko‘pincha kam baholanib, kam maosh olinishini ta’kidlaydi va shu sohalarda ish haqi oshirilishini qo‘llab-quvvatlaydi.

Tanqidchilar esa bunday siyosat bozor iqtisodiyotining asosiy tamoyillariga zid ekanligini, hamda maosh farqini bartaraf etishda yetarli yechim bo‘lmasligini ta’kidlaydi.

Qiyosiy Qadriyat va Teng Ish Haqi Farqi

Qiyosiy qadriyat va teng ish haqi atamalari ba’zida bir-biriga o‘xshash tuyuladi, ammo ular farq qiladi. Teng Ish Haqi Qonuni bir xil ish uchun erkaklar va ayollarga teng maosh to‘lashni talab qiladi.

Ammo ayollarga ko‘proq xos kasblar kam maosh olishda davom etmoqda, shuning uchun ham 1963-yildan beri jinsiy maosh farqi to‘liq bartaraf bo‘lmagan. 1960-yilda ayollar har bir erkak dollari uchun taxminan 61 sent ishlab topgan bo‘lsa, bugungi kunda bu ko‘rsatkich 82 sentga yetgan.

Shu sababli, qiyosiy qadriyat ayollar va erkaklar o‘rtasida ish haqi tengligini ta’minlash uchun qo‘shimcha vosita sifatida ko‘rilmoqda. Bu tizim turli lavozimlarning kompaniyaga qanchalik foyda keltirishini baholaydi, aniq ishdan ishga taqqoslash o‘rniga.

Ba’zi sud ishlarida qiyosiy qadriyat masalasi ko‘tarilgan, ammo hali keng qamrovli federal qonunchilikka aylangan emas. Shu bilan birga, kompaniyalar ham bu yo‘nalishda harakat qilmoqda. Masalan, Starbucks 2018-yilda ish haqi tengligini 100% ta’minlaganini e’lon qilgan.

Biroq, bu borada hali ko‘p ish qilish kerak. Arjuna Capitalning Gender Ish Haqi Hisobotiga ko‘ra, 57 yirik kompaniyadan 24 tasi jinsiy va irqiy maosh farqlarini bartaraf etishda yomon bahoga ega.

Oldinga Qadamlar

Har yili ish haqi tengligi uchun talablar kuchaymoqda. Hukumatlar va kompaniyalar eng yaxshi kadrlarni jalb qilish va ushlab turish uchun jinsga qaramay adolatli to‘lov tizimini rivojlantirishga kirishmoqda. Tadqiqotlarga ko‘ra, qiyosiy qadriyatni joriy qilish ayollarga xos kasblarda maoshni oshirishi mumkin, ammo bu kompaniyalarning moliyaviy holatiga bosim o‘tkazishi ham mumkin.

Qiyosiy qadriyat muhokamalari davom etmoqda, ammo uning uzoq muddatli iqtisodiy va biznes rivojiga ta’siri bo‘yicha hal qilinmagan savollar ko‘p. Shuningdek, sud amaliyotida bu masala muvaffaqiyatli hal qilinmagan, bu keng qamrovli qabul qilishni qiyinlashtiradi.

Qonunchilikdagi o‘zgarishlar eng ko‘p ta’sir ko‘rsatadiganlarni qo‘llab-quvvatlashi mumkin. Masalan, Nyu-York shtatining o‘qituvchilar uyushmasi ma’lumotlariga ko‘ra, bir kongress tadqiqoti shuni ko‘rsatdiki, qiyosiy qadriyat asosida maoshlarni ko‘rib chiqish 40% ayollarni kambag‘allikdan chiqarishi mumkin.

2021-yilda Colorado, Kaliforniya va Merilend shtatlari ish haqi tengligini ta’minlash bo‘yicha yangi qonunlarni qabul qildi. Masalan, Colorado kompaniyalardan ish e’lonlarida maosh diapazonini ko‘rsatishni talab qilmoqda, Kaliforniya ish beruvchilardan maosh ma’lumotlari hisobotini taqdim etishni, Merilend esa nomzod so‘ragan taqdirda maosh diapazonini oshkor qilishni talab qiladi. Bu o‘z navbatida barcha jins vakillariga ish topishda yoki ish haqi bo‘yicha yaxshiroq shartnoma tuzishda yordam beradi.

Ushbu harakatlar ish haqi tengligini ta’minlash yo‘lida muhim qadamlardan biridir va ushbu kampaniya davom etmoqda.

Siz Davlat va Siyosat bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 04-09-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Ish Haqi Tengligi: Qadriyat Asosida Adolatli To‘lov Tizimi " sizga Davlat va Siyosat sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Ish Haqi Tengligi: Qadriyat Asosida Adolatli To‘lov Tizimi mavzusi sizning Davlat va Siyosat bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.