Adolatli Qiymat: Tushuncha, Hisoblash Usullari va Amaliy Misollar

Adolatli Qiymat Nima?

Adolatli qiymat - bu aktiv yoki mahsulotning joriy bozor qadri bo‘lib, sotuvchi va xaridorning erkin kelishuviga asoslangan narxni anglatadi.

Adolatli qiymatni aniqlashda bir nechta omillar hisobga olinadi: oxirgi shunga o‘xshash aktivlar bo‘yicha savdo narxlari, aktivdan kutilayotgan daromadlar, shuningdek, uni almashtirish uchun ketadigan xarajatlar bahosi.

Asosiy Fikrlar

• Adolatli qiymat aktiv yoki mahsulotning joriy bozor qiymatini ifodalaydi.
• Bu qiymat xaridor va sotuvchi o‘zaro kelishgan narxga asoslanadi.
• Baholashda o‘xshash aktivlarning narxlari, ularning rivojlanish potentsiali va almashtirish xarajatlari hisobga olinadi.
• Adolatli qiymat buxgalteriya hisobida aktivlar va majburiyatlarni ularning bozor qiymatida ko‘rsatishni taqozo etadi.

Adolatli Qiymatni Yaxshi Tushunish

Aksiya Investitsiyalarida Adolatli Qiymat

Aksiyaning adolatli qiymatini aniqlashning oddiy usuli — uni ommaviy birjada sotilishidir. Aksiya narxlari investorlarga talabga ko‘ra shakllanib, bozor qiymatini hamda har bir investor uchun adolatli qiymatni belgilaydi.

Investitsiyada adolatli qiymat — bu investorlar o‘z maqsadlariga muvofiq narx o‘sishini va daromad olishni ko‘zlab to‘lashga tayyor bo‘lgan narxdir.

Masalan, aksiyaning adolatli qiymati 100 AQSh dollari bo‘lsa, bozor narxi 95 dollarda bo‘lsa, investor uni arzon deb hisoblab sotib olishni o‘ylashi mumkin. Agar bozor narxi 120 dollarga chiqqan bo‘lsa, investor sotib olishdan voz kechishi mumkin.

Adolatli Qiymat Bo‘shlig‘idan Foydalanish

Ba'zi treyderlar, xususan kunlik savdo qiluvchilar, adolatli qiymat va bozor narxi orasidagi qisqa muddatli farqdan foyda olishga harakat qiladilar. Bu farq asosan xaridor va sotuvchilar orasidagi vaqtinchalik nomuvofiqlik natijasida yuzaga keladi. "Bo‘shliqdan o‘ynash" narxni diqqat bilan kuzatib, to‘g‘ri sotib olish yoki sotish vaqtini aniqlashni talab qiladi.

Kelajak Shartnomalarida Adolatli Qiymat

Derivativlar adolatli qiymati asosiy aktiv qiymatiga bog‘liq. Masalan, 50 dollarlik call optsion sotib olib, investor 100 aksiyani belgilangan narxda sotib olish huquqiga ega bo‘ladi. Agar aksiyaning bozor narxi oshsa, optsion qiymati ham ko‘tariladi.

Kelajak shartnomalar bozorida adolatli qiymat — bu shartnoma uchun muvozanat narxi, ya'ni ta'minot va talab o‘rtasidagi tenglik nuqtasi. Bu narx spot narxga teng bo‘lib, foiz va dividend yo‘qotishlarini hisobga oladi.

Aksiya Indekslarining Kelajak Shartnomalari Adolatli Qiymati

Adolatli Qiymat formulasi:
Adolatli Qiymat = Naqd Pul × (1 + r × (x / 360)) − Dividendlar
bu yerda:
Naqd Pul - aktivning joriy qiymati
r - broker tomonidan qo‘yilgan foiz stavkasi
x - shartnoma tugashigacha qolgan kunlar soni
Dividendlar - investor oladigan dividendlar soni

Buxgalteriyada Adolatli Qiymat

Xalqaro Buxgalteriya Standartlari Qo‘mitasi adolatli qiymatni aktiv yoki majburiyatni bozor sharoitida sotish yoki hal qilish narxi sifatida tan oladi.

Adolatli qiymat buxgalteriyasi — bu kompaniya aktivlari va majburiyatlarini joriy bozor qiymatiga asosan baholash amaliyotidir. Ba'zan hedj hisob-kitoblari orqali aktiv va uning hedji bitta yozuv sifatida ko‘rsatiladi.

Buxgalter hisob-kitoblarda quyidagilar e'tiborga olinadi:

• Joriy bozor holati: aktivning adolatli qiymati bugungi kunda uning qiymatini bildiradi.
• Erkin kelishuv: narx sotuvchi va xaridor ixtiyoriy ravishda kelishgan bo‘lishi kerak, majburiy holatlar adolatli qiymatni buzadi.
• Sotuvchi niyati: aktivni tez sotish zarurati narxga ta'sir qilishi mumkin.
• Mustaqil shaxslar bilan savdo: narxni belgilashda mustaqil tomonlarning ishtiroki shart.

Misol uchun, qurilish kompaniyasi 2019 yilda 20,000 dollarga sotib olingan yuk mashinasini 2022 yilda sotmoqchi bo‘lsa, o‘xshash ishlatilgan yuk mashinalari 12,000 va 14,000 dollarga baholangan bo‘lsa, uning adolatli qiymati o‘rtacha 13,000 dollar atrofida baholanadi.

Faol bozori bo‘lmagan aktivlar uchun adolatli qiymatni aniqlash qiyin bo‘ladi, shunda diskontlangan pul oqimlari usuli yordamida xarajatlar va kutilayotgan daromadlar tahlil qilinadi.

Adolatli qiymat qo‘shilgan moliyaviy hisobotlarda ham qo‘llaniladi, bunda sho‘ba korxonalarning aktiv va majburiyatlari ona kompaniya hisob-kitoblariga kiritiladi.

Adolatli Qiymatning Afzalliklari

Adolatli qiymat aktiv yoki majburiyatning haqiqiy yoki baholangan qiymatini ko‘rsatadi. Ushbu buxgalteriya uslubi biznes va investitsiya sohasida keng qo‘llaniladi, chunki u quyidagi afzalliklarga ega:

• Moslashuvchanlik: har qanday aktiv uchun adolatli qiymat aniqlanishi mumkin.
• Aniklik: qiymatlar bozor harakatlariga muvofiq o‘zgaradi, shuning uchun yanada aniqroq baholash imkonini beradi.
• Haqiqiy daromadni ko‘rsatish: kompaniyaning umumiy aktiv qiymati uning moliyaviy holatini yanada to‘g‘ri aks ettiradi.
• Aktiv qiymatini pasaytirish: aktiv qiymati oshirilgan holatda uni pasaytirish orqali moliyaviy qiyinchiliklarni yengillashtirish imkonini beradi.

Adolatli Qiymat va Bozor Qiymati Farqi

Adolatli qiymat — bu aktivning ichki, haqiqiy qiymatini ifodalaydi. U ikki tomonning manfaatlari, xavf omillari va kelajakdagi maqsadlariga qarab aniqlanadi. Odatda o‘sish potentsiali va almashtirish xarajatlari hisobga olinadi.

Bozor qiymati esa aktiv yoki majburiyatning amaldagi bozor narxidir, ya'ni real savdo-sotiq jarayonida shakllanadi.

Bozor qiymati adolatli qiymatga nisbatan tez-tez o‘zgaradi va ta'minot hamda talabga ko‘proq bog‘liq. Masalan, uy-joy narxlari hududdagi uylar soni (ta'minot) va xaridorlar soniga (talab) qarab o‘zgaradi.

Adolatli qiymat:

• Sezilarli o‘zgarishlar kamroq
• O‘sish potentsiali va almashtirish xarajatlariga ta’sir qiladi
• Ichki qiymatni aks ettiradi

Bozor qiymati:

• Tez-tez o‘zgaradi
• Ta'minot va talabga bog‘liq
• Bozor savdo narxlariga asoslanadi

Misol uchun, aksiyaning bozor qiymati tez o‘zgarishi mumkin, ammo uning adolatli qiymati ancha barqaror bo‘lib qoladi.

Adolatli qiymatni bilgan investor bozor qiymati yuqori bo‘lsa sotish, past bo‘lsa sotib olish qarorini qabul qilishi mumkin.

Aksiyaning Ichki Qiymati Nima?

Adolatli qiymat — bu investor tomonidan to‘lanadigan narx bo‘lib, aksiyaning ichki qiymati va o‘sish potentsialini hisobga olgan holda uning joriy qiymatini bildiradi.

Ichki qiymat quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

P = D1 / (r - g)

bu yerda:
P - joriy aksiya narxi
D1 - kelgusi yil uchun kutilayotgan dividend qiymati
r - talab qilinadigan daromadlilik darajasi
g - doimiy o‘sish sur'ati

Qimmatli Qog‘ozlar va Birjalar Qo‘mitasining Adolatli Qiymatni Nazorati

2020 yilda AQSh SEC 1940 yilgi Investitsiya Kompaniyasi Qonuniga 2a-5 qoidasini kiritdi. Ushbu qoida fondlarga portfel aktivlarini bozor narxi asosida baholashni talab qiladi, agar bozor narxlari oson topilsa.

Bozor narxlari mavjud bo‘lmaganda yoki aktiv qimmatli qog‘oz bo‘lmaganda, fond adolatli qiymatni o‘z ishonchi asosida belgilashi kerak.

Adolatli qiymat metodologiyasini fond kengashi ishlab chiqadi va narxlar xizmatlarini nazorat qiladi.

Tarixiy Narx Buxgalteriyasi Nima?

Tarixiy narx buxgalteriyasi aktiv qiymatini uning dastlabki sotib olingan narxi asosida baholaydi. Adolatli qiymat esa joriy bozor sharoitiga mos keladigan qiymatni ko‘rsatadi.

Adolatli Qiymatni Aniqlash Usullari

Adolatli qiymatni aniqlash uchun quyidagi yondashuvlar qo‘llaniladi:

• Bozor yondashuvi — shunga o‘xshash aktivlarning amaldagi bozor narxlari asosida hisoblash.
• Daromad yondashuvi — kelajakdagi pul oqimlari yoki daromadlarni hisobga olib, ularning joriy qiymatini hisoblash.
• Xarajat yondashuvi — aktivni almashtirish uchun ketadigan xarajatlarni baholash.

Xulosa

Har qanday moliyaviy bitimda sotuvchi va xaridor o‘zaro kelishgan adolatli qiymat mavjud bo‘ladi.

Bu tamoyil aksiyalar, ko‘chmas mulk yoki boshqa moliyaviy aktivlarga investitsiya qilishda ham qo‘llaniladi. Har ikki tomon oxirgi narxni belgilashda so‘nggi savdo narxlari va mahsulotdan olinadigan haqiqiy foyda kabi omillarni hisobga oladi.

Siz Asosiy Analiz bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 05-10-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Adolatli Qiymat: Tushuncha, Hisoblash Usullari va Amaliy Misollar " sizga Asosiy Analiz sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Adolatli Qiymat: Tushuncha, Hisoblash Usullari va Amaliy Misollar mavzusi sizning Asosiy Analiz bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.