Trump Honduras sobiq prezidenti Juan Orlando Hernández uchun afv berishini e’lon qildi

AQShda siyosiy istiqbolning yangi yo‘nalishlari muhokama qilinayotganda, Donald Tramp Honduras sobiq prezidenti Juan Orlando Hernándezga afv berilishi mumkinligini rasman e’lon qildi. Bu qaror yaqin kunlarda mintaqaviy siyosat va xavfsizlik munosabatlariga ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda.

Hernández 2024 yil martida Nyu-York sudi tomonidan narkotik moddalarni Qo‘shma Shtatlarga olib o‘tilishi bo‘yicha aloqadorlikda ayblanib, 45 yilga ozodlikdan mahrum etishga mahkum qilingan edi. Tramp bu ayblovlar yillar davomida «jiddiy nohaq» va «adolatdan chetda qoldirilgan» deb ta’riflab, afv berilishi mumkinligini ochiqladi.

Shu hafta oxiri Tramp Hondurasdagi saylovoldi bahslarida konservativ nomzod Nasry ‘Tito’ Asfura tarafdorligini ham namoyish qildi. Asfura – Tegucigalpa shahri sobiq meri va Milliy partiyasining yetakchisi, saylovda yetakchi ko‘rinmoqda.

Hondurasda 2014–2022 yillar orally Bordijan president bo‘lgan Hernández G‘arobiy tarmog‘iga aloqadorlikda ayblanib, 2022 yil aprel oyida AQShga ekstraditsiya qilingan edi. Uning advokatlari ta’kidlashicha, u xavfsiz hududlarda yakkama-yakka hatti-harakatlarda ayblanmoqda, ammo ko‘plab kuzatuvchilar bu ayblovlarni siyosiy o‘yinga aylantirmoqchi deb hisoblashadi.

Honduras poytaxti Tegucigalpa bo‘lgan Asfura, Libre partiyasining sobiq erkin uchrashuvisida va Milliy partiyasi bosqichida bo‘lib, saylovda eng ko‘p ovoz olish yo‘lida kurashmoqda. Rixi Moncada – sobiq mudofa ministeri bo‘lib Libre partiyasidan, Salvador Nasralla esa markaziy Liberal partiyasining siyosiy nomzodi sifatida ro‘yxatda. Tramp esa Moncada va Nasralla haqida tanqidlari bilan esda qoldi; Nasralla “qisqa muddatli qo‘shilma” sifatida ko‘rilyapti va ovozlarni Moncada hamda Asfura o‘rtasidagi bo‘lishishni keltirib chiqarishini aytadi.

Tramp Asfura “demokratiyani himoya qiluvchi” nomzod sifatida ta’riflab, uni Maduro (Nikolás Maduro) rejimiga qarshi kurashishda qo‘llab-quvvatladi. Nasralla esa agar g‘alaba qozonsa Venesuela bilan aloqalarni kesishini ma’lum qildi. Qo‘shma Shtatlar Maduro ruhida narkotrаfiklar faoliyatiga qarshi siyosatni davom ettirib kelmoqda, bu esa Karib dengizi sheriklaridagi harbiy faollikni oshirdi.

Xo‘sh, Honduraskada 2022 yildan beri hukmronlik qilayotgan Xiomara Castro hukumati Venesuela va Kuba bilan uchrashuvlarni davom ettirib kelmoqda. Amerika Qo‘shma Shtatlari bilan hamkorlikni saqlab qolish niyatini qayd etgan Castro ekstraditsiya mavzusiga oid bitimlarni saqlab qolmoqda. Yaqin orada Karib dengizi bo‘yidagi yangi harbiy amallar va narkotik xavfsizligini oldindan chora-tadbirlar bilan bartaraf etish rejalari davom etmoqda. Operation Southern Spear (Operation Southern Spear) nomli harbiy operatsiya doirasida Xitoy, Kuba yoki Venesuela kabi davlatlar bilan bog‘liq havf-xatarlarni kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar olib borilgan bo‘lib, ba’zi tahlilchilar buning siyosiy bosim yo‘li sifatida talqin qilishmoqda.

Hondurasda 2022-yildan buyon hukmronlik qilayotgan Xiomara Castro hukumati Yangi siyosiy yo‘lni izchil davom ettirayotgan bo‘lsa-da, Amerika tarafidan chiqarilgan xavfsizlik rejalari hamon ko‘rib chiqilmoqda. Aholi soni ko‘p bo‘lgan Tegucigalpa shahrida ham xavfsizlik va ijtimoiy taraqqiyot masalalari dolzarbligicha qolmoqda.

Mutaxassislar fikricha, afv berish qarori siyosiy o‘yinga bog‘liq bo‘lib, mintaqaviy aloqalarni yangi bosqichga ko‘tarishi mumkin. Biroq mahalliy aholi orqasidan kutilayotgan adolat va qonunbuzarliklar bo‘yicha barqaror qarorlar yanada ko‘proq e’tibor talab qiladi.

Hukumatlararo munosabatlar bo‘yicha mutaxassislar: “Bu kabi choralar o‘zaro ishonch va xavfsizlik hamkorligini mustahkamlashi mumkin, lekin noqonuniy yo‘l bilan foydalanganlar yillar davomida qonun oldida javob bermasliklari mumkin” deb ta’kidlashmoqda.

Manba: BBC News – Honduras saylovlari, afv tarixi va narkotik xavfsizligi bo‘yicha xabarlar, 2024 yil oxiriga kelib yangilanmoqda. BBC xabari