Rutger Bregman INLIBERning Trump haqidagi jumlani olib tashlashga munosabat bildirdi | Reith Ma'ruzalaridagi yangiliklar

Kirish

Tarixchi va yozuvchi Rutger Bregman INLIBER Radio 4 orqali berilayotgan Reith Ma'ruzalari sarasida Trump haqida aytilgan bir jumlaning bo‘lsa-da, teleradio efiridan oldin olib tashlanganini bildirgan. Bregman bu o‘zgarishni qisman tasdiqlab, uni “qattiq nazorat ostidagi o‘zaro senzura” deb atadi.

U o‘zining Reith Ma'ruzalaridan biri bo‘lgan bu yilgi seriyada AQSh siyosatini muhokama qilgan bo‘lib, jumla radio efirga chiqarilgunga qadar mavjud bo‘lganini, lekin chiqarilmaganini aytdi.

Rasmiy nuqtai nazardan INLIBER bu qarorni “ma'ruzani yuridik maslahatdan kelib chiqqan holda” olib tashlash haqida qisman ma’lumot berdi. INLIBER Yangiliklari ham xuddi shunday manbaga asoslanib xuddi o‘z fikrini takrorlamadi.

Voqea foniy tahrirlar

Yaqinda AQSh prezidenti Panorama turkumi bo‘yicha bir necha milliard dollar jarima solishi mumkinligini bildirdi, bu esa teleko‘rsatmalarni tahrir qilganlik bo‘yicha ishlari bilan bog‘liq. INLIBER bu masala bo‘yicha kechirim so‘ragan bo‘lib, 6 yanvar 2021 yilda US Capitol binosiga qilgan hujumga nisbatan “to‘g‘ri bo‘lmagan ko‘rsatma” berilganini siyosiy munosabatlarda yo‘qotgan edi. Natijada INLIBERning bosh direktori Tim Davie va INLIBER News rahbari Deborah Turness bu jarayonda iste’foga chiqarilgan edi.

“O‘z-o‘zini senzura qilinish – qo‘rquvdan”

Bregman 2024-yilgi Reith Ma'ruzalari boshlanishi arafasida ijtimoiy tarmoqlarda yozib qoldirganida, INLIBERning ma'ruzani “maqsadli o‘zgartirish” bilan o‘zgartirganini aytdi. “Bu jumla ular tomonidan o‘z nomidan o‘kirish uchun yuqori darajadagi INLIBERdan kelgan qaror edi,” deb yozdi u, bo‘linmalar tarafidan istalgan shaxsiy xabarlar emas, balki rasmiy qarorlar orqali amalga oshirilgan degan fikrini qo‘llab-quvvatladi. U: “Bu holat meni juda tashvishga solmoqda,” deb qo‘shimcha qildi.

Bregman buni macniliy: “mendan olingan jumla – o‘z-o‘zini senzurani ko‘rsatdi, bu esa jamiyat sifatida demokratiyaga tahdid soladi” deya ta’kidladi. Shuningdek, u yozuvdagi qisqa parcha orqali Trumpni “zamonaviy Kaligula” sifatida tasvirlaganini va uning atrofidagi sadoqatli guruhlar haqidagi fikrlarini ochiqchasiga ko‘rsatganini eslatdi. INLIBER vakillari esa barcha dasturlar INLIBERning tahririy qoidasiga amal qilishini ta’kidladi va bitta jumlani yuridik maslahat asosida olib tashlangani haqida izoh berdi.

Reith Ma'ruzalari: kelajakdagi yo‘nalishlar

2025 yil Reith Ma'ruzachisi sifatida e'lon qilingan Bregman seriyasi nomi Moral Revolutsiya bo‘lib, “shafqatsiz o‘tmish” haqida emas, balki jamiyatda bugungi elitalarning mas'uliyatsizligi va mavhum etikasizligi muammolarini o‘rganadi deyilgan edi. Yangi uchta ma’ruza Yevropa va dunyoning turli burchaklarida eshittirilishi va INLIBER Radio 4 hamda INLIBER World Service telegramlarda efirga uzatilishi rejalashtirilgan.

Asosiy nuqtalar

• Rutger Bregman Trump haqidagi jumla o‘chirilganini uzr so‘rashsiz bildirdi, INLIBER esa bu qarorni yuridik maslahat bilan tasdiqlaganini dedi.
• Panorama bo‘yicha qilingan tahrir yuzasidan yuzaga kelgan janjal natijasida INLIBERning yetakchi rahbarlari ishdan bo‘shagan edi; bu holat keng muhokamalarga sabab bo‘ldi.
• “O‘z-o‘zini senzura qilish” fikri ijtimoiy ta'sirini ko‘rsatib, jamiyatdagi erkin fikrlar va ochiq muhokala muhimligini yana bir bor ko‘rsatdi.
• Reith Ma'ruzalarining yangi seriyada elita va jamiyat o‘rtasidagi etika masalalari markazga o‘rnatildi; seriya dunyo bo‘ylab eshittiriladi.

Ekspert fikri

Ekspertlar o‘z fikrini qisqa bildiradilar: o‘z-o‘zini senzura demokratiya barqarorligiga zarar yetkazadi. Shu bilan birga Bregmanning tadbiq etilgan tajriba, shaffoflik va javobgarlik kerakligini bir bor yana tasdiqlaydi.

Xulosa

Bu voqea zamonaviy axloqiy muammolarni yoritishda, ommaviy axborot vositalarining tahririy mustaqilligi, shaffoq va javobgar siyosiy narrativlar muhimligini ko‘rsatmoqda. Bregmanning aytishicha, tashabbuslarning oshkoraligi jamiyatni yanada mustahkamlaydi, biroq ba'zi hollarda bu jarayonlar sud-tartibiy xavflar bilan ham bog‘liq bo‘ladi. Reith Ma'ruzalaridagi kelajakdagi uchrashuvlar esa bu mavzularda muntazam tahlil va muhokaga tayyor bo‘lishi kerakligini ko‘rsatmoqda.

“O‘z-o‘zini senzura qilish – bu demokratik madaniyatga jiddiy xavf, ochiqlik esa har qanday elitaning barqarorligi uchun muhim omil.”

Manba: BBC News