Buyuk Britaniya iqtisodiyoti o‘sishi kelajakda pasayadi: OBR xulosalari O‘zbekcha talqinda

Kirish

Buyuk Britaniya iqtisodiyoti yaqin yillarda oldingi kutilgan darajada tez o‘smasligini ko‘rsatmoqda. Byudjet maslahati ofisi (OBR) 2025 yildan boshlab o‘sish darajasini pasaytirib, kelajakda barqarorlikni ko‘zda tutmoqda. Bu taxminlar qatorida yaqin voqealardan kelib chiqadigan noaniqliklar ham o‘z aksini topmoqda.

OBRning yangi hisobotiga ko‘ra, bu yil iqtisодiyot o‘sishi 1.5% ga yetadi, 2026 yildan boshlab esa 1.4% ga kamayib, keyingi besh yil davomida taxminan 1.5% atrofida bo‘lib qoladi. Bu mart oylaridagi oldingi prognozlardan sekinroq darajada bo‘ladi.

Rivojlanishning sabablari va darajalari

Asosiy sabab sifatida ishchi unumdorligi o‘sishini kafolatlovchi yo‘qligi ko‘rsatildi. Bu omil umumiy ishlab chiqarish hajmini bosqichma-bosqich kamaytiradi hamda daromadlar bo‘yicha prognozlarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

OBR hisobotining e'lon qilinishi avvalida bo‘lib o‘tgan xato uchun rasmiy uzr bildirdi va tadqiqot boshlanganini ma'lum qildi. Tadqiqotlar natijasida bozorlar vaqtinchalik tebranishlarga uchradi, keyin gilt (davlat obligatsiyalari) darajalari stabilizatsiya bo‘ldi.

Inflatsiya, mehnat bozori va soliqlar

Inflatsiya ko‘rsatkichlari yaqin yilda taxminan 3.5% atrofida bo‘lishi kutilmoqda, kelasi yilda esa 2.5% ga pasayishi ehtimoli mavjud. 2027 yildan boshlab inflatsiya yana 2% ga yaqinlashishi prognoz qilinmoqda.

Ish haqi o‘sishi o‘rtacha yillik 3% atrofida bo‘lishi kutilmoqda, 2025–2029 yillar davomida bu ko‘rsatkich avvalgi prognozlarga qaraganda biroz yuqori. Hukumatning siyosiy qadamlaridan biri — 2028-yildan boshlab uch yil davomida daromad solig‘i shaxs chegaralarini muzlatish bo‘lib, bu 780 000 nafardan ko‘proq Basic-rate, 920 000 dan ko‘proq Higher-rate, va 4 000 ga yaqin qo‘shimcha stavkalik to‘lovlarni kiritishi mumkin.

Xuddi shu davrda hukumat soliqlarni ko‘tarish yoki ijtimoiy dasturlarni o‘zgartirish bo‘yicha xarajatlar uchun byudjetda fog‘lanmalarni ko‘paytirishga intildi. OBR ta’kidlashicha, 2029–30 moliyaviy yillari uchun prognozlar bo‘yicha byudjetdagi barqarorlik uchun o‘rni qizil nuqtalar bilan belgilangan.

Fiskal siyosat va qoidalar

Byudjet rahbari Janr Reeves boshchiligidagi hukumat o‘zining ikki asosiy fiskal qoidalarini qat’iy saqlashga intilmoqda: birinchidan, joriy xarajatlarni moliyalashtirish uchun qarz olmaydi, ikkinchidan, ushbu parlament yakuniga qadar davlat qarzi milliy daromadga nisbatan kamayishi kerak. Buning maqsadi moliyaviy bozorlarda ishonch darajasini yuqori tutishdir.

OBR xulosasida bu qoidalar jamiyat uchun “qattiq, ishonchli” siyosiy o‘lchov bo‘lib qolishi ko‘rsatilgan. Leaki bo‘lgan hisobot bozorlar uchun qisqa muddatli tebranishlarga sabab bo‘ldi, keyin esa stavkalar oldingi darajalarga tushdi.

Kalit nuqtalar

• Ishchi unumdorligidagi pasayish natijada o‘sish prognozlarini pasaytirdi.
• 2025 yilda 1.5%, 2026 yilda 1.4%, kelajak yillar esa 1.5% atrofida bo‘lishi kutilmoqda — mart oylaridagi taxminlardan past.
• Daromad soliqlari chegaralarining muzlatilishi byudjet daromadlarida ko‘tarilish keltirib chiqarishi kutilmoqda.

Mutaxassis fikri

Mana bir mutaxassisdan qisqa izoh: “Unumdorlikni oshirish yo‘llarini topish — bozorning uzoq muddatli o‘sishi uchun zarur. Siyosiy chora-tadbirlar samaraliroq bo‘lishi uchun bilim va ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlash kerak.”

Qisqa xulosa

OBRning so‘nggi hisobotiga ko‘ra Buyuk Britaniya iqtisodiyoti kelajakda oldingi prognozlardan biroz sust o‘sadi. Ishchi unumdorligi bo‘yicha noroziliklar o‘sishni cheklab qo‘yadi, soliqlardagi o‘zgarishlar esa byudjetga ta’sir qiladi. Hukumatning fiskal qoidalari bozor shouldni saqlab qolish uchun muhim bo‘lib qolmoqda, lekin uzoq muddatli barqarorlik uchun unumdorlikni oshirish zarurati yuqori bo‘lib qolmoqda.

"OBR taxminlari bozor kelajagi uchun muhim yo‘naltiruvchi bo‘lib qoladi; shunga mos siyosiy qarorlar iqtisodiy barqarorlikni mustahkamlashi mumkin." BBC News