Venezuela: Trumpning havo hududi yopilishi chaqiruvi tanqid qilindi
AQSh prezidenti Trumpning Venezuelya atrofidagi havo hududini yopish chaqiruvi keskin tanqidga sabab bo‘ldi; Caracas bu harakatni kolonial tahdid sifatida ko‘rmoqda, xalqaro munosabatlar qiziy boshladi.
Venezuela rasmiylari AQSh prezidenti Donald Trumpning «havo hududi yopilishi» haqida qilgan chaqirig‘ini qattiq tanqid qildi. Caracas bu bayonotni noqonuniy va agressiv zo‘ravonlik deb baholab, xalqaro jamoatchilikni ham boshqalar bilan birga buning oldini olishga chaqirdi.
Rasmiy munosabatlar
Tashqi ishlar vazirligi Trump bayonotini «yana bir ziddiyatli, noqonuniy va adolatsiz agresiya» deb atadi va havo hududining cheklanishi suverenitetga tajovuz ekanini aytdi. AQSh esa o‘z chiqishi bilan davo yo‘li sifatida xavfli faoliyatlarni yo‘qotishga urinalik hovli bo‘lib, xalqaro qonun asosida harakat qilayotgani haqida ma’lumot bermadi.
AQSh harakatlari va dalillar
Amerika Qo‘shma Shtatlari Venezuela qurbonas sifatidagi kemalarga nisbatan kamida 21ta zarba o‘tkazilganini iddao qilmoqda, deyilganidek 80 dan ortiq odam halok bo‘lgan. Dalillar rasmiy ravishda ko‘rsatilmadi. Maduro prezident bu harakatlarni hokimiyatni bosib olishga qaratilgan urinish deb baholamoqda.
Bu kelishmovchilikdan oldin AQSh Venezuelaga qarshi kurash tezlashtirishi aytilgan, ammo rasmiy dalillar ko‘rsatilmadi. Boshqa tomondan, venezeluelik rahbarlar o‘z hududiga nisbatan bosim ko‘rsatishni qisman qisman yo‘q qilishga urinmoqda, deb qayd etildi.
Trumpning yozuvi va rasmiylar reaksiyasi
Trump Truth Social ijtimoiy tarmog‘ida: “Venezuelya atrofidagi havoni to‘liq yopish”ga chaqiriq bergan. Oq uy esa darhol javob bermadi.
Kongressdagi reaksiyalar
AQSh kongressining ayrim a’zolari Trumpning ruxsatsiz harakatini tanqid qilib, “Kongress urushga ruxsat beruvchi yagona organ bo‘lib qoladi” degan xavotirlarini bildirdi. Demokratlar ham, respublikaliklar ham ushbu masalaga qonuniy nazoratning muhimligini ta’kidlashdi.
FAA ogohlantirishlari va xalqaro ta’sir
Oliy havo yo‘llari boshqarmasi (FAA) Venezuelada “katta harbiy faollik mavjudligini” bildirdi, natijada bir qancha xalqaro aviakompaniyalar marshrutlarini to‘xtatdi. Caracas o‘z navbatida ayrim yo‘nalishlarda parvoz huquqlarini muvaqqat ravishda chekladi.
Harbiy tayyorgarliklar va mintaqaviy vaziyat
AQSh dunyodagi eng katta aviatsiya kemasi bo‘lgan USS Gerald Fordni va taxminan 15 ming askarni Venezuela yaqiniga joylashtirdi. Bu qadar keng ko‘lamli ko‘prik tashabbusi mamlakatlar o‘rtasidagi xavfsizlik sharoitini yanada taranglashtirishi mumkin.
Rasmiy matbuot manbalari Rossiyaga yaqin bo‘lgan ayrim vositalar orqali harbiy ko‘rsatmalarni kuchaytirayotganini ham ko‘rsatdi. Biroq bu borada barqaror diplomatik yo‘l izlash ehtiyoji ham o‘z o‘rnida qolmoqda.
Mutaxassis fikri
Xalqaro siyosat bo‘yicha mutaxassis: “Shu kabi keng ko‘lamli harakatlar mintaqada xavfsizlikka salbiy ta’sir ko‘rsatadi va diplomatik yo‘l bilan hal etish o‘rniga, zo‘ravonlikni kuchaytirishi mumkin.” U qo‘shimcha qiladi: “Kongressning ruxsati bo‘lmagan qarorlar xalqaro qonunlar bilan mos kelmasligi xavfini oshiradi.”
Qisqa xulosa
Venezuela AQSh rahbarining havo hududi yopilishi bo‘yicha chaqiruvini qattiq tanqid qildi. US- Venezuela munosabatlari keskinlashayotgani sababli, xalqaro jamoatchilik xavfsizlik choralari va diplomatik yo‘lni izlashga chaqirildi. Ayrim qonunchilar kongress ruxsatisiz harakatlar xavfini eslatdi, fuqarolik xavfsizligi va suverenitetni himoya qilish bo‘yicha so‘zlar ko‘proq aytilmoqda.
Bu holat mintaqada xavfsizlikka ta’sir ko‘rsatishda davom etmoqda, biroq tomonlar murosaga erishish yo‘lini izlashni davom ettirishlari kutilmoqda.
Asosiy xulosa: AQSh Venezuelaga nisbatan bosim ko‘rsatish yo‘lini tanladi, bu esa xalqaro qonunlar, suverenitet va diplomatik yo‘l bo‘yicha bahslarni yana-da kuchaytiradi. BBC News