O‘lim uchburchagi nima? xavf-xatarlar va gigiena bo‘yicha to‘liq ma’lumot

O‘z yuzida joylashgan “o‘lim uchburchagi” haqidagi ma’lumot ko‘p hollarda xavf-xatarni yoritadi. Ushbu hudud gigiena qoidalariga rioya qilinmasa yoki sog‘lom immunitet bo‘lmagan odamda infeksiyaga yo‘l ochishi mumkin. Quyida ushbu hudud haqida tushunchani aniqroq, amaliy tavsiyalar bilan keltiramiz.

Nima bu hudud va nima uchun xavfli hisoblanadi?

Ushbu hudud lablar burchagidan qoshlar orasidagi nuqtaga boradigan yuz bo‘lagi bo‘lib, ichiga yuqori jag‘ ham kiradi. Bu yerda qon tomirlari va qoshiq sinüslar (kavernoz sinüslar) yaqin joylashgan bo‘lib, bosh miya tomirlariga yo‘l ochadi. Yurak yoki yuqori riskli bakteriya infektsiyalari orqali qon oqimi orqali miya yo‘llariga kirishi mumkin.

Eng xavflari qaysilar?

Eng ko‘p uchraydigan og‘riqlar va jiddiy holatlar quyidagilar:

• Kavernoz sinüs trombozi — qon tomirlarining tiqilib qolishi natijasida bosh og‘rig‘i, ko‘rish buzilishi hamda bosh aylanishi paydo bo‘ladi; ayrim hollarda o‘lim xavfi mavjud.
• Bosh miya abstsessi — mikroblar miyaning ichida pufakcha hosil qiladi.
• Meningit — bosh miya qoplamalarining yallig‘lanishi.

Immun tizimi zaif bo‘lgan odamlar (masalan, VICh (HIV), diabet, ayrim narkotik moddalardan foydalanuvchilar yoki buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlar) uchun xavf yanada ortadi.

Haqiqatdan qo‘rqish kerakmi?

Aslida xavf qanchalik past bo‘lsa-da, yolg‘on gigiena qoidalarini buzish tufayli infektsiya rivojlanishi mumkin. Yaxshi yangilik shundaki, ko‘pchilik hollarda infektsiya antibiotикlar yordamida yengiladi. Biroq ehtiyot choralarini qo‘llash zarur.

Rivojlanishi ehtimoli bo‘lgan holatlar misoli

Masalan, 2022 yilda COVID-19 pandemiyasi davrida bir yosh yigit burun atrofidagi pimplesni chiqarib yuborganidan so‘ng yuzda shish, bosh og‘rig‘i paydo bo‘ldi. Uni tevarakdagi shikoyatlar bilan shifoxonaga yuborishdi va MR tomonidan kavernoz sinüs trombozi tashxislandi. O‘nlab kunlar antibiotik davolanishidan so‘ng holati yaxshilandi. Bu kabi hollarda tez yordam ko‘syilmoqda.

1966-yilda esa bir ayol aytganidek: noziydan kelib chiqib burun bo‘yniga zarar yetishi oqibatida kavernoz sinüs trombozi, g‘ijjab menenjit va miya tomirlariga yetib borgan yallig‘lanish yuzaga kelgan edi; u vafot etgan. Bu holatlar kam uchragan bo‘lsa ham, infeksiyaning og‘ir oqibatlari mavjudligini ko‘rsatadi.

O‘zini himoya qilish yo‘llari

Shuni aytish kerakki, infektsiya xavfi bo‘lmasdan oldin, gigiena qoidalariga rioya qilish juda muhim. Qo‘shimcha xavfsizlik choralari quyidagilar:

• Pimplarni bosmaslik — dermatologlar pimplesni o‘z-o‘zini bosishning xavfli ekanini ta’kidlaydi; infektsiya kirishi mumkin. Agar holat o‘zgarmasa, mutaxassishga murojaat qiling.
• Yuzga yuvolmasdan, yuvinmay qo‘l bilan tegmaslik — toza qo‘l bilan yuvinib, yuzga zarar keltirmaslik muhim.

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

Agar quyidagi belgilar paydo bo‘lsa, darhol tez yordam chaqiring (103):

• Bosh og‘rig‘i kuchayishi yoki joylashishi; ayni paytda bosh og‘rig‘i another pose bilan o‘zgaradi
• Nafas olish bilan bog‘liq qiyinchilik yoki ko‘ngil aynishi
• Nutq bo‘yicha qiyinchiliklar
• Kuchsizlik yoki uyquchanlik
• Tutqun-faqat (ko‘rish buzilishi yoki ko‘rishlar qo‘riqlanmadi)
• Ko‘z atrofida shishish yoki og‘riq
• Ko‘rishdagi ikkilanish yoki ko‘rishning yo‘qolishi
• Teri rangining yengil ochilishi
• Terida kichik dog‘lar yoki qonama belgilari
• Bo‘yin mushaklarida qattiqlik
• Nafas olish qiyinlashuvi, ko‘krak og‘rig‘i yoki oyoqlar shishi
• Ongda noaniqlik yoki sarosima
• Yuqori harorat

Mutaxassis fikri

Ekspert fikri: O‘lim uchburchagi hududidagi infeksiyalar odatda antibiotiklar bilan samarali davolanadi. Gigiena qoidalariga rioya qilish infektsiya xavfini sezilarli darajada kamaytiradi.

Qisqa xulosa

O‘lim uchburchagi yuzning muhim hududi bo‘lib, infeksiya xavfi bilan bog‘liq. Gigiena qoidalariga rioya qilish, pimplesni o‘z-o‘zidan bosmaslik va ehtiyot choralarini ko‘rish bilan xavfni ancha kamaytirish mumkin. Agar yoqimsiz belgilar paydo bo‘lsa, darhol shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi. Tez yordamga ariza berish hayot uchun muhim bo‘lishi mumkin.

Asl xulosamiz: gigiena qoidalariga qat’iy rioya qiling, o‘z yuzingizga zarar yetkazmaslik uchun ehtiyot bo‘ling, xavf sezsangiz darhol tibbiy yordam chaqiring.