Uzoq va Sog‘lom Hayotga Qadam: Yoshga Qarshi Kurashish Sirlarimiz

Insoniyat taraqqiyotini aniq o‘lchash qiyin bo‘lsa-da, biologik sog‘liq sohasida biz aniq va doimiy yutuqlarga erishganmiz.

So‘nggi 150 yil ichida o‘rtacha umr davomiyligi har o‘n yilda taxminan 2,5 yilga oshib bormoqda. Bugungi kunda dunyoning istalgan burchagida tug‘ilgan chaqaloq 1870-yilga nisbatan ikki barobar ko‘proq umr ko‘rishi kutilmoqda.

Agar bu tendensiya davom etsa, keyingi 20 yil ichida global o‘rtacha umr davomiyligi 73 yildan 78 yilga, AQShda esa 79 yildan 84 yilga ko‘tarilishi mumkin. Bu alohida e'tiborga loyiq natijadir. Ammo texnologiya va inson tanasini chuqurroq anglash natijasida ba'zi mutaxassislar umr davomiyligi yanada tezroq oshishi mumkinligini ta'kidlashadi.

"Yaqin kelajakda 90 yosh — yangi 40 yosh bo‘lishi mumkin," deydi Klevenlend klinikasining sobiq bosh salomatlik xodimi, yozuvchi va uzoq umr mutaxassisi doktor Maykl Royzen. "Keyingi o‘n yilda umr davomiyligi 25-35 yilga uzayishi mumkin."

Bugungi kunga kelib umr davomiyligining oshishi asosan ona va bola sog‘lig‘i, jarrohlik va kasalliklarni boshqarishdagi yutuqlarga bog‘liq. Shuningdek, ko‘pchilik shifokorlar uzoq va sog‘lom hayot uchun asosiy odatlarni — jismoniy faollik, sifatli uyqu, stressni boshqarish, to‘g‘ri ovqatlanish va ijtimoiy aloqalarni — tavsiya qilmoqda.

Texnologiya ham katta rol o‘ynaydi. Hujayra darajasida qarish jarayonini va inson organizmida yuz berayotgan o‘zgarishlarni chuqur o‘rganib, odamlarning uzoq va sog‘lom yashashi uchun yangi imkoniyatlar kashf etilmoqda. Royzen va boshqa mutaxassislar, jumladan nevrolog va ovqatlanish bo‘yicha mutaxassis doktor Devid Perlmutter, kelajakdagi sog‘liqni saqlash innovatsiyalarini tadqiq qilmoqda.

"Insonlar endi nafaqat 100 yoshga yetish imkoniyatiga ega bo‘lishadi," deydi Perlmutter. "Bundan tashqari, ulkan yoshda ham sog‘lig‘ini yo‘qotmay, hayotda faol bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘ladilar."

Hozirgi davolash usullari va yangi istiqbollar

Innovatsiya olamida yangi mahsulotlar yoki texnologiyalar ko‘pincha dastlabki maqsadidan butunlay boshqacha yo‘nalishda qo‘llaniladi. Masalan, bubble wrap dastlab 3D devor qoplamasi sifatida yaratilgan bo‘lsa-da, keyinchalik qadoqlash materiali sifatida keng qo‘llanila boshlandi.

Dori-darmonlar ham shunday. Rogaine dastlab qon bosimini pasaytirish uchun ishlab chiqilgan, ammo uning soch o‘sishini rag‘batlantiruvchi yon ta'siri borligi aniqlandi.

Yaqinda ayrim dori vositalari qarishga qarshi qo‘llab-quvvatlovchi xususiyatlariga ega ekani kashf qilindi. Ayniqsa, hujayra darajasida metabolizmni o‘zgartiruvchi ikki dori — metformin va rapamitsin — katta e'tibor qozonmoqda.

Metformin — dunyo bo‘ylab 120 milliondan ortiq odam tomonidan diabet oldini olish yoki 2-toifa diabetni boshqarish uchun qabul qilinadigan dori. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, u hayotni uzaytirish imkoniyatiga ega bo‘lishi mumkin.

Metformin ovqatdan so‘ng qondagi shakar miqdorini pasaytiradi, insulin sezgirligini oshiradi, oksidlanish stressini kamaytiradi va yurak hamda qon tomirlarni himoya qiladi.

Royzenning so‘zlariga ko‘ra, metformin qon shakarini past darajada ushlab turish orqali yog‘li jigar, saraton hujayralarining o‘sishi, yallig‘lanish, yurak kasalliklari, insult va demensiya kabi surunkali kasalliklarning oldini olishi mumkin.

Rapamitsin esa asosan organ transplantatsiyasi qilingan bemorlarda immunitetni bostirish uchun ishlatiladi, shuningdek, ayrim saraton turlarida o‘smani sekinlashtirishda qo‘llaniladi.

Bu dori hujayra darajasida o‘sish jarayonlarini boshqaradi, immun tizimini modulyatsiya qiladi, ammo bu immunitetni vaqtincha zaiflashtirishi mumkin. Shuning uchun uni keng qo‘llash ehtiyotkorlikni talab qiladi va har qanday dori qabul qilishdan oldin shifokor bilan maslahatlashish muhimdir.

"Rapamitsin xavf tug‘diradimi? Ha, immunitetni bostiradi," deydi Royzen. "Ammo uzoq muddatda foydali bo‘lishi mumkinligiga ishonaman. Buni vaqt ko‘rsatadi."

Bunday dorilarning qarishga qarshi ta'sirini ajratib olish va mexanizmini tushunish istiqbollari mavjud, ammo hozirgacha ko‘pchilik tadqiqotlar asosan hayvonlarda o‘tkazilgan, deydi ZAMONA tibbiy axloq bo‘yicha bosh menejeri, tibbiyot doktori Jenny Yu. "Yangi dalillar umidvor qilsa-da, klinik qo‘llanilishi uchun hali erta."

Perlmutter esa hozircha ushbu dorilarning ta'sirini tabiiy usullar bilan taqlid qilishga e'tibor qaratishni tavsiya qiladi. Masalan, to‘g‘ri ovqatlanish va muntazam jismoniy mashqlar insulin sezgirligini yaxshilaydi.

"Asosiysi, qon shakar darajasini optimal darajada ushlab turish," deydi Perlmutter. "Oddiy diapazon emas, balki eng yaxshi ko‘rsatkich uchun 85-90 oralig‘ini nazarda tutamiz. Bu 100-105 ga qaraganda yaxshiroq."

U shakar va qayta ishlangan uglevodlarni kamaytirishni, sifatli yog‘larni ko‘proq iste'mol qilishni tavsiya qiladi.

Qarishga qarshi qo‘llab-quvvatlovchi dori hali topilmagan bo‘lsa-da, bu yo‘lda olib borilayotgan tadqiqotlar inson tanasining qarish jarayonini yaxshiroq tushunishga va ko‘pchilik uchun sog‘lom hayotga erishishga yordam bermoqda.

Sovuqning kuchi

Biz issiq qonli mavjudotlar sifatida sovuqqa ko‘p yoqmaymiz, ammo so‘nggi tadqiqotlar sovuqqa ta'sir qilish qarish jarayonini sekinlashtirish va umrni uzaytirishda foydali ekanligini ko‘rsatmoqda. Ba'zi ilg‘or olimlar esa ekstremal sovuqlik yordamida inson tanasini kelajakda tibbiyot rivojlangan paytgacha saqlash haqida izlanish olib bormoqda.

Amerikadagi Cryonics instituti direktori Dennis Kovalski sovuqni hayotni uzaytiruvchi imkoniyat sifatida ko‘radi. Cryonics — inson yoki hayvon tanasini o‘limdan keyin ekstremal past haroratda muzlatib saqlash jarayoni. Agar kelajakda o‘limni teskari qaytarish usullari topilsa, bu tanalar qayta jonlantirilishi mumkin.

"Ko‘plab uzoq umr mutaxassislari cryonicsga qiziqish bildiradi," deydi Kovalski. "Bu ilm-fan rivojlanishining kafolati kabi."

Biroq cryonics hozirda qimmat va uzoq muddatli umid. Qator ilmiy yutuqlar talab qilinadi va taxminan 30 000 AQSh dollari atrofidagi xarajat ko‘pchilik uchun qiyin.

Shunga qaramay, sovuqning sog‘lomlashtiruvchi ta'siri mavjud. Sovuqka ta'sir qilish va gidroterapiya saraton, infektsiyalar, stress, tana tuzilishi va qarishga qarshi kurashishda ijobiy natijalar ko‘rsatdi.

Sovuqning ta'siri jigarrang yog‘ to‘qimasini faollashtirish orqali yuz beradi. Jigarrang yog‘ qon shakarini boshqarish, tana holati va energiya darajasini yaxshilaydi. Sovuq ta'sirida bu yog‘ faollashadi va sovuq bo‘lmagan paytlarda ham foydasi davom etadi.

Sovuq suvga ta'sir qilish nafas olish tizimini yaxshilaydi, infeksiyalar sonini kamaytiradi va xavotirni yengillashtiradi — bu esa surunkali kasalliklar va qarishning asosiy sabablaridan biridir.

Uzoq ko‘llar atrofida yashamasak ham, professional sportchilar singari muzli vannaga kirish yoki dush suvini sovuqroq qilish orqali sovuqqa moslashish mumkin. Bu boshlanishda qiyin bo‘lishi mumkin, ammo vaqt o‘tishi bilan tanangiz sovuqqa moslashadi va nafas olish yaxshilanadi.

Bu jarayon nafaqat jismoniy, balki ruhiy chidamlilikni ham oshiradi.

Asosiy tamoyillarga qaytish

Salomatlikni saqlashning asosiy maqsadi umr davomiyligini oshirishdir.

Har bir to‘g‘ri tashxis, samarali dori, yangi emlash va tibbiy texnologiyalar ko‘proq insonlarga uzoq umr ko‘rishga yordam beradi. Har bir yutuq kichik bo‘lishi mumkin, ammo ularni hisobga olsak, insoniyat taraqqiyotining ilhomlantiruvchi manzarasini ko‘ramiz.

Qarishga qarshi tadqiqotlar kutilgan natijani bermasa ham, ular yangi g‘oyalar uchun zamin yaratadi yoki noaniq yo‘nalishda yangi usullarni kashf qilishi mumkin. Masalan, cryonics hozircha faqat ilmiy fantastika bo‘lsa-da, uning boshqa sog‘liq sohalariga ta'siri bo‘lishi ehtimoli bor.

Insonning maksimal umr davomiyligi haqida aniq ma'lumot yo‘q. So‘nggi 50-60 yil ichida eng keksa inson 115-120 yosh oralig‘ida bo‘lib kelmoqda. Bu chegaradan oshish mumkinmi — hali sir.

Ammo yaxshi sog‘liq odatlari bilan ko‘proq insonlarni uzoq va sifatli hayotga yetkazish mumkin. "Bizning hayot tarzimiz genlarimizga ta'sir ko‘rsatadi," deydi Yu. "Har kungi odatlarimiz umrimizni uzaytiradi."

Kelajakda dunyo bo‘ylab umr davomiyligini oshirish uchun yorqin umidlar bor. Zamonaviy texnologiyalar va oddiy, ammo samarali sog‘lom turmush tarzini qo‘llash orqali buni amalga oshirish mumkin.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha foydali maqolalarni 27-02-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Uzoq va Sog‘lom Hayotga Qadam: Yoshga Qarshi Kurashish Sirlarimiz " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Uzoq va Sog‘lom Hayotga Qadam: Yoshga Qarshi Kurashish Sirlarimiz maqolasi sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.