Yashil Yangi Kelishuv: Iqlim O'zgarishiga Qarshi Innovatsion Yondashuv

Fosil yoqilg‘ilaridan voz kechish va yashil ish o‘rinlarini yaratishga chaqiriq

“Yashil Yangi Kelishuv” atamasi iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish siyosatlari va qayta tiklanadigan energiyaga sarmoyalarni anglatadi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) 2008 yilda Global Yashil Yangi Kelishuvni e’lon qilgan. AQSh sobiq prezidenti Barak Obama ham 2008 yildagi saylov kampaniyasida shu mavzuni o‘z platformasiga kiritgan, shuningdek, Yashil partiya nomzodlari, masalan, Jill Stein va Howie Hawkins ham o‘xshash tashabbuslarni ilgari surgan.

2019 yilda Nyu-Yorklik vakil Alexandria Ocasio-Cortez va Massachusets senator Edward J. Markey Kongressda Yashil Yangi Kelishuv rezolyutsiyasini taqdim etdilar.

Asosiy ma’lumotlar

• “Yashil Yangi Kelishuv” atamasi tizimli o‘zgarishlarga qaratilgan siyosatlarni ifodalaydi.
• Ushbu atama birinchi bor 2007-yil yanvarida Pulitser mukofoti sovrindori Tomas Fridman tomonidan ishlatilgan va 2019-yilda Ocasio-Cortez hamda Markey tomonidan Kongressda taklif qilingan.
• Ushbu kelishuv atrof-muhit va ijtimoiy adolatni ta’minlash bilan birga yangi ish o‘rinlarini yaratishni ham maqsad qilgan.

Yashil Yangi Kelishuv Tarixi

2007-yilda Tomas Fridman iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash uchun moliyaviy resurslar, sa’y-harakatlar va fosil yoqilg‘ilar sanoatini o‘zgartirish zarurligini taklif qilgan. U hukumatdan energiya narxlarini ko‘tarish, yangi energiya standartlarini joriy etish va yashil texnologiyalarni kengaytirish bo‘yicha keng ko‘lamli loyihalarni amalga oshirishni talab qilgan.

“To‘g‘ri chaqiriq – bu ‘Yashil Yangi Kelishuv’,” – deb yozgan Fridman, Franklin D. Rooseveltning Buyuk Depressiyadan chiqish uchun yaratilgan dasturlariga ishora qilgan. “Agar siz tomingizga shamol turbinalari yoki quyosh panellarini o‘rnatgan bo‘lsangiz, bu juda yaxshi. Lekin haqiqiy o‘zgarish elektr tarmog‘ining tabiati o‘zgarmaguncha sodir bo‘lmaydi — iflos ko‘mir yoki neftdan toza ko‘mir va qayta tiklanadigan energiyaga o‘tish kerak.”

2019-2024 Yillardagi Takliflar

2019-yilda Ocasio-Cortez va Markey Kongressga 14 sahifalik majburiy bo‘lmagan rezolyutsiyani kiritishdi, unda federal hukumatdan Yashil Yangi Kelishuvni amalga oshirish talab qilindi. Rezolyutsiya 100 dan ortiq co-sponsorlarni qo‘llab-quvvatladi va bir nechta demokrat prezidentlik nomzodlarini jalb qildi. Taklifga ko‘ra, AQSh tarixan nisbatan ko‘proq issiqxona gazlarini chiqarishda mas’uldir.

2019-yil 26-martda Senatda rezolyutsiyani ilgari surish 57-0 ovoz bilan rad etildi, 47 demokratdan 43 nafari esa aniq pozitsiyani bildirmaslik uchun “ishtirok etmayapman” ovozini berdi. Yashil Yangi Kelishuv iqlim inqirozini 10 yillik harakat orqali hal etishni, shuningdek, iqtisodiy tengsizlikka qarshi kurashishni, yuqori sifatli kasaba uyushma ish o‘rinlarini yaratishni, ishchilar huquqlarini himoya qilishni, jamiyat mulkchiligini, umumiy sog‘liqni saqlash va ish kafolatini ta’minlashni va’da qilgan.

2023-yil aprel oyida Markey va Ocasio-Cortez rezolyutsiyani qayta taqdim etdilar, ammo 2024-yilgacha u hali ham qabul qilinmagan. Shunga qaramay, Yashil Yangi Kelishuvning bir qismi sifatida 2022-yilda qabul qilingan Inflatsiyani kamaytirish to‘g‘risidagi qonunda iqlim o‘zgarishiga qarshi federal investitsiyalar ko‘paydi.

Muqaddima

2024-yilda Yashil Yangi Kelishuv taqdim etilganidan besh yil o‘tib, Data for Progress so‘rovi natijalariga ko‘ra, saylovchilarning 49 foizi iqlim o‘zgarishiga ilgari qaraganda jiddiyroq qaramoqda.

Yashil Yangi Kelishuvning Maqsadlari

Ushbu rejaning asosiy maqsadi AQShning issiqxona gazlari chiqindilarini 2030 yilga kelib nolga tenglashtirish va mamlakat energiya talabining 100 foizini toza, qayta tiklanadigan va nol chiqindili manbalardan qondirishdir. Taklifda quyidagilar ko‘zda tutilgan:

• Iqlim o‘zgarishidan jabr ko‘rgan jamiyatlarga investitsiyalar va moliyaviy yordam ko‘rsatish
• Mavjud infratuzilmani ekstremal ob-havoga chidamli qilish va Kongressdagi infratuzilma qonunlari iqlim o‘zgarishini hisobga olishini ta’minlash
• Qayta tiklanadigan energiya manbalariga sarmoya kiritish
• Toza energiyadan foydalanishni rag‘batlantirish uchun sanoat va ishlab chiqarishni rivojlantirish
• Arzon va aqlli elektr tarmoqlarini yaratish yoki yangilash
• Barcha binolarni energiya va suv tejamkorligi, xavfsizlik, qulaylik, bardoshlilik jihatidan zamonaviylashtirish
• Oilaviy dehqonchilikni qo‘llab-quvvatlash, barqaror qishloq xo‘jaligiga investitsiya kiritish va adolatli oziq-ovqat tizimini yaratish
• Nol chiqindili transport infratuzilmasi, jamoat transporti va yuqori tezlikdagi temir yo‘l tizimlariga sarmoya kiritish
• Ekotizimlarni saqlash, daraxt ekish va ilmiy asoslangan loyihalarni amalga oshirish
• Zaharlangan joylarni tozalash
• Namoyon bo‘lmagan chiqindilarni aniqlash va bartaraf etish
• Xalqaro hamjamiyat bilan hamkorlik qilish va ularga Yashil Yangi Kelishuvni amalga oshirishda yordam berish

Iqlim O‘zgarishi va Uning Ta’siri

Yashil Yangi Kelishuv tarafdorlarining asosiy dalili shuki, uning amalga oshirilishi qimmatga tushsa-da, uni qilmaslik uzoq muddatda ancha qimmatga tushadi. 2015-yil Parij kelishuvida belgilanganidek, global harorat ko‘tarilishi 1,5 darajadan oshmasligi uchun 2050 yilga borib global chiqindilar nolga tenglashtirilishi zarur.

2005-2018 yillar orasida AQSh hukumatining ekstremal ob-havo va yong‘inlarga sarflagan mablag‘i 450 milliard dollarni tashkil etdi. 2022 yilda esa AQShda kamida 1 milliard dollarlik 18 ta iqlim va ob-havo falokatlari ro‘y berdi.

2019 yilda o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, 2090 yilga kelib AQShda iqlim o‘zgarishi yillik 500 milliard dollarlik iqtisodiy zarar keltirishi mumkin. Agar harorat 3,2 daraja ko‘tarilsa va Parij kelishuvidagi maqsadlar bajarilmasa, global iqtisodiyotning taxminan 10 foizi yo‘qolishi ehtimoli mavjud.

Qo‘llab-quvvatlovchilar

Yashil Yangi Kelishuvni qo‘llab-quvvatlovchilar orasida Modern Monetar Nazariya (MMT) tarafdorlari bor. Ular hukumat xarajatidan qo‘rqmaslik kerakligini ta’kidlaydi: "Federal hukumat jamoat manfaatlari uchun xarajat qilishi mumkin va bu iqtisodiyotni buzmaydi," deb yozishdi mashhur MMT tarafdorlari.

Yashil partiya ham 2030 yilga kelib AQShni toza energiyaga o‘tkazish va ish kafolatini ta’minlashni rejalashtiradi, bu orqali sog‘liqni saqlash va harbiy xarajatlarni kamaytirishni ko‘zlaydi. 2015 yilda Stenford va Kaliforniya universitetlari olimlari o‘tkazgan tadqiqot ham AQShning 2030 yilga borib energiya tizimining 80-85 foizini shamol, suv va quyosh energiyalari bilan ta’minlash mumkinligini ko‘rsatgan.

Tanqidchilar

Tanqidchilar Yashil Yangi Kelishuvni sotsialistik, haddan tashqari yoki amaliy emas deb baholaydi. Ba’zilar atrof-muhit faollarining "sizning hamburgerlaringizni olib qo‘yishlarini" aytib ogohlantirgan. Ushbu o‘zgarishlar qimmatga tushishi va hukumatning keng aralashuvini talab qilishi aytiladi. O‘rta o‘ngdagi American Action Forum bu xarajatni 93 trillion dollargacha baholagan, Tax Policy Center mutaxassisi Xovard Gleckman esa reja qarzlarni oshirishi va ish o‘rinlarini xorijga ko‘chirish xavfini keltirib chiqarishini ta’kidlagan.

Cato Instituti iqtisodchisi Jeffrey Miron, "Yashil Yangi Kelishuv o‘rniga, federal hukumat chiqindilarni kamaytirish uchun daromad neytral karbon solig‘ini joriy qilishi mumkin," deb taklif qilgan. BMT Yashil Yangi Kelishuvining asosini tashkil etgan tadqiqotni yozgan iqtisodchi Edward B. Barbier esa hukumat moliyalashtirish o‘rniga subsidiyalarni bekor qilish va atrof-muhit soliqlaridan tushgan daromadlarni ishlatishni tavsiya qilgan.

Investorlar uchun Ta’siri

Yashil Yangi Kelishuv qabul qilinsa, investitsiya imkoniyatlari oshishi mumkin. UBS kompaniyasining fikricha, barqaror va yashil ishlab chiqarish hamda iste’mol qilish yo‘nalishlari uzoq muddatli rivojlanish tendensiyasiga aylanmoqda. Kelishuv to‘g‘ridan-to‘g‘ri fosil yoqilg‘ilarini yo‘q qilishni talab qilmasa-da, bu soha, jumladan yadro energiyasi aksiyalariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Yashil Yangi Kelishuvni Kim Yozgan?

Yashil Yangi Kelishuv g‘oyasi birinchi bor Tomas Fridman tomonidan ilgari surilgan. 2019-yilda Alexandria Ocasio-Cortez va Ed Markey Kongressda rezolyutsiyani taqdim etgan, ammo u Senatda qabul qilinmagan. 2023-yilda rezolyutsiya qayta ko‘rib chiqilgan.

Yashil Yangi Kelishuv Qanday Ish O‘rinlarini Yaratadi?

Kelishuv, fosil yoqilg‘ilar sanoatidan yashil texnologiyalar sohasiga mablag‘larni o‘tkazish orqali millionlab yangi ish o‘rinlarini yaratishni va’da qiladi.

Xulosa

“Yashil Yangi Kelishuv” atamasi iqlim o‘zgarishi bilan kurashish va barqaror energiyaga sarmoya kiritishni anglatadi. Bu tushuncha 2007 yilda Tomas Fridman tomonidan ilk bor ishlatilgan va 2019 yilda Alexandria Ocasio-Cortez hamda Ed Markey tomonidan Kongressda taklif qilingan loyiha orqali keng ommaga tanilgan.

Siz Barqaror investitsiyalar bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 17-02-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Yashil Yangi Kelishuv: Iqlim O'zgarishiga Qarshi Innovatsion Yondashuv " sizga Barqaror investitsiyalar sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Yashil Yangi Kelishuv: Iqlim O'zgarishiga Qarshi Innovatsion Yondashuv mavzusi sizning Barqaror investitsiyalar bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.