Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi: Iqtisodiy Rivojlanish va Muhim Qiyinchiliklar

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi (XVJ) butun dunyo bo‘ylab iqtisodiy o‘sish va moliyaviy barqarorlikni rag‘batlantirishga xizmat qiladi.

Ikkinchi jahon urushidan keyingi tiklanish jarayonini qo‘llab-quvvatlash maqsadida tashkil etilgan XVJ, zamonaviy davlatlarga qarz beruvchi va xalqaro moliya bozorlarini nazorat qiluvchi xalqaro tashkilotdir. Uning faoliyati ko‘plab tarafdorlar va tanqidchilar tomonidan baholanadi.

Asosiy nuqtalar

• XVJ 190 ta aʼzo davlatni o‘z ichiga olgan xalqaro tashkilotdir.
• U iqtisodiy o‘sish va moliyaviy barqarorlikni taʼminlashga intiladi hamda muammoli iqtisodiyotlarni tiklashda muhim rol o‘ynaydi.
• Moliyaviy yordam qarz shaklida beriladi, shuningdek, texnik ko‘mak ham taqdim etiladi.
• Tanqidchilar XVJning siyosatlari baʼzan haddan tashqari aralashuv yoki etarli darajada emasligini, shuningdek, bu siyosatlar axloqiy xavf yaratishini taʼkidlaydilar.

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasining umumiy ko‘rinishi

Dastlab, XVJ asosan Bretton Vuds tizimida dollar va oltin zaxiralari almashuv kurslarini nazorat qilish bilan shug‘ullangan.

1970-yillarda Bretton Vuds tizimining tugashi bilan XVJning roli kengaydi. Hozirgi kunda u aʼzo davlatlarga to‘lovlar balansidagi muammolarni hal qilish va iqtisodiy inqirozlarni bartaraf etishda yordam beruvchi kreditlar taqdim etadi. Misol tariqasida 2011-yilda Gretsiyaga berilgan moliyaviy yordamni keltirish mumkin.

2021-yil holatiga ko‘ra, XVJ 190 ta davlatdan iborat. Har bir aʼzo mamlakat global iqtisodiy barqarorlikni qo‘llab-quvvatlashga rozilik bildiradi va bu maqsadda suverenlikdan ayrim cheklovlarni qabul qiladi. XVJ asosan aʼzolarining iqtisodiy hajmiga qarab belgilangan yillik kvotalari orqali moliyalashtiriladi. Shuningdek, u katta miqdorda oltin zaxiralariga ega va kerak bo‘lganda kvotalari miqdorida qarz olish huquqiga ega.

XVJ tarafdorlari uni inqiroz paytida zarur oxirgi moliyaviy manba deb bilishadi hamda orqada qolgan iqtisodiyotlarda zarur islohotlarni amalga oshirishga yordam beradi, tanqidchilar esa uning milliy mustaqillikka aralashishini, iqtisodiy muammolarni kuchaytirishini va faqat boy davlatlar manfaatlarini ko‘zlashini taʼkidlaydilar.

Shuningdek, iqtisodchilar XVJ siyosatlari milliy miqyosda axloqiy xavf yaratishi mumkinligini tez-tez tanqid qiladilar.

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasining afzalliklari

XVJ aʼzo davlatlarga bir nechta yo‘nalishlarda yordam beradi.

Aʼzo davlatlarga kreditlar taqdim etadi

Eng muhim vazifasi – muhtoj aʼzo davlatlarga moliyaviy yordam ko‘rsatishdir. Bu kreditlar iqtisodiy siyosat bo‘yicha shartlarni o‘z ichiga olishi mumkin, ularni qabul qilish qarz oluvchi davlat uchun majburiydir.

To‘lovlar balansidagi kamchiliklarni qoplaydi

Agar davlatning to‘lovlar balansi nuqsonlarga duch kelsa, XVJ bu bo‘shliqni to‘ldirishga yordam beradi.

Texnik yordam va maslahat beradi

Yangi iqtisodiy siyosatlarni ishlab chiqayotgan davlatlarga maslahat va texnik ko‘mak ko‘rsatadi. Shuningdek, yangi iqtisodiy mavzular bo‘yicha ilmiy maqolalar nashr qiladi.

Diqqatga sazovor

Tanqidchilar taʼkidicha, moliyaviy qiyinchilikka tushgan davlatlar XVJdan yordam so‘raydi, lekin baʼzan bu davlatlar o‘z siyosatlarini ehtiyotkorlik bilan emas, balki XVJning yordam berishini hisobga olgan holda amalga oshiradi.

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasining kamchiliklari

Xalqaro iqtisodiyotda muvozanatli va o‘z vaqtida aralashuvni taʼminlash juda murakkab vazifa bo‘lib, XVJ bunday vazifani bajarishda baʼzi tanqidlarga duch keladi.

Aralashuv darajasi bo‘yicha qarama-qarshiliklar

XVJ baʼzan yetarlicha yordam bermayapti, baʼzan esa haddan tashqari aralashyapti, degan tanqidlar mavjud. AQSh, Yaponiya va Buyuk Britaniya kabi davlatlarning tashkilotdagi o‘rni sababli, u faqat bozor iqtisodiyotini rivojlantirayotgan mamlakatlar manfaatlarini ko‘zlaydi, degan fikrlar ham bor. Shu bilan birga, bozor iqtisodiyotchilari XVJning haddan tashqari aralashuvchi ekanligini tanqid qiladilar.

Axloqiy xavf yaratadi

Masalan, Italiya va Gretsiya kabi davlatlar o‘z byudjetlarini barqaror bo‘lmagan tarzda shakllantirgan, chunki ular global hamjamiyat va XVJ yordamiga tayanib, moliyaviy qiyinchiliklardan qutulishiga ishonishgan. Bu davlat banklarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash bilan yuzaga keladigan axloqiy xavfga o‘xshash hodisadir.

Siz Bozorlar bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 28-07-2021 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi: Iqtisodiy Rivojlanish va Muhim Qiyinchiliklar " sizga Bozorlar sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi: Iqtisodiy Rivojlanish va Muhim Qiyinchiliklar mavzusi sizning Bozorlar bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.