Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Nima?

Ann-Luiz T. Lokhart, PsyD, ABPP, bolalar psixologi, ota-ona murabbiyi, muallif va A New Day Pediatric Psychology, PLLC kompaniyasining egasi hisoblanadi.

Bolalikdagi jinsiy zo‘ravonlik – bu "bolaga nisbatan to‘liq yoki urinish darajasidagi jinsiy harakat, jinsiy aloqada bo‘lish yoki bolani ekspluatatsiya qilish" deb hisoblanadi. Ko‘pincha bunday zo‘ravonlikda jinoyatchi kuch ishlatadi yoki tahdid qiladi.

Jinsiy zo‘ravonlikning ko‘plab shakllari mavjud bo‘lib, jinoyatchi va bola o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri jismoniy aloqa bo‘lishi shart emas.

Bolalikdagi jinsiy zo‘ravonlik jamiyatda eng ko‘p stigma ostida qolgan muammolardan biri bo‘lib, inson huquqlarining buzilishi va jiddiy jamoat sog‘lig‘i muammosi sifatida tan olinadi. Biroq, bu muammoning tarqalishini aniq o‘lchash qiyin, chunki ko‘plab holatlar yashiriladi.

Shaxsiy zo‘ravonlik tarixini tan olish katta jasoratni talab qiladi. To‘g‘ri yordam, vaqt va vositalar yordamida bolalikdagi travmadan sog‘lom tarzda o‘tish mumkin.

Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Turlari

Zo‘ravonlik turlari quyidagilarni o‘z ichiga oladi, lekin ular bilan cheklanmaydi:

• Bolani shaxsan yoki onlayn jinsiy faoliyat yoki mazmun bilan tanishtirish
• Oilaviy zo‘ravonlik (inkest)
• Bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish, saqlash yoki tarqatish
• Zoravonlik yoki zo‘rlash
• Bolalarni jinsiy ekspluatatsiya qilish yoki savdosi
• Jinsiy tajovuz (jumladan jinsiy aloqa, tegish, o‘z-o‘zini mast qilish yoki voyaga yetmaganlarni majburlash)
• Jinsiy bezorilik (masalan, voyaga yetmaganlarga nomaqbul kontent yuborish)

Zo‘ravonlik uchun jismoniy kuch ishlatish yoki shikast yetkazish shart emas. Qonuniy jihatdan, voyaga yetmaganlar bilan rozilik yoshiga yetmagan kattalar o‘rtasidagi har qanday jinsiy harakat zo‘ravonlik hisoblanadi, chunki bolalar rozilik bera olmaydi.

Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Statistikasi

Tadqiqotlar ko‘rsatadiki, ko‘plab bolalar jinsiy zo‘ravonlikka duch keladi. Ba’zi xavf omillari zo‘ravonlik ehtimolini oshiradi:

• To‘rtdan bir qismi qizlar va o‘n uchdan biri o‘g‘il bolalar bolalikda jinsiy zo‘ravonlikka uchraydi.
• 7-13 yoshdagi bolalar eng ko‘p xavf ostida.
• Zo‘ravonlikka guvoh bo‘lgan yoki giyohvandlik bilan kurashayotgan ota-onalar zo‘ravonlik siklini davom ettirishi mumkin.
• Yolg‘iz ota-onali oilalar yoki kambag‘al oilalar jinsiy tajovuzkorlarga nisbatan zaifroq bo‘lishi mumkin.

Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Belgilari

Bolada jinsiy zo‘ravonlik bo‘lganligini ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan belgilarga quyidagilar kiradi:

• G‘ayritabiiy jinsiy bilim yoki xatti-harakatlar
• Jismoniy aloqadan qochish
• Qochishga urinishlar
• Genital sohada qon ketishi yoki shikastlanish
• Ichki kiyimda qon yoki yirtilishlar
• Gigiyena odatlarining o‘zgarishi (tez-tez yoki umuman hojatxonaga bormaslik)
• Qayta qayta qo‘ziqorin infeksiyalari
• Genital sohada og‘riq yoki yonish
• O‘z-o‘zini shikastlash
• Depressiya belgilarining paydo bo‘lishi
• Posttravmatik stress buzilishi (PTSB) belgilarining ko‘rinishi
• Kutilmagan qo‘rquv va fobiyalar
• Maktabdagi muammolar
• O‘z joniga qasd qilish fikrlari
• Yurish yoki o'tirishda qiynalish

Bola o‘z do‘stlari yoki aka-ukalariga nisbatan haddan tashqari himoyachilik qilishi mumkin, bu "qarovchi" rolini olish deb ataladi. Shuningdek, kichik yoshdagi bolalardagi kabi barmoq emish kabi odatlarga qaytishi mumkin.

Agar siz jinsiy zo‘ravonlik qurboni bo‘lgan bo‘lsangiz, RAINN Milliy Jinsiy Zo‘ravonlik Hotline raqamiga 1-800-656-4673 orqali murojaat qilib, maxfiy yordam olishingiz mumkin. Qo‘shimcha ruhiy salomatlik resurslari uchun Milliy Yordam Telefonlari bazasini ko‘ring.

Zo‘rlovchilarning Tayyorlash Usullari (Grooming)

Zo‘rlovchilar ko‘pincha "tayyorlash" deb ataladigan xatti-harakatlar ketma-ketligini qo‘llaydi. Bu ular va ularning oilalarini ishonchga kiritib, zo‘ravonlikni aniqlashni qiyinlashtiradi.

Masalan, zo‘rlovchilar ota yoki ona rolini o‘z zimmasiga oladi, ba’zan bolalar bilan yaqin ishlash imkonini beruvchi kasblarni tanlaydi. Ular bolalar va oilalar bilan yaqin munosabatlar o‘rnatadi.

Shuningdek, ular bolani tegishga odatlantiradi, so‘ngra jinsiy zo‘ravonlik qiladilar. Bu taktikalarning barchasi jinoyatlarni yashirishga xizmat qiladi.

Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlikning Ta’siri

Zo‘ravonlik qurbonlari hayotining barcha jabhalarida salbiy oqibatlarga duch keladi, bu esa bolalikdagi salbiy tajribalar (ACE) deb ataladi.

Jismoniy Ta’sirlar

Zo‘ravonlik qurbonlari jismoniy jarohatlar va jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklarga chalinishi mumkin. Ushbu travmatik tajribalar kelajakda semizlik, saraton, yurak kasalliklari kabi surunkali kasalliklar xavfini oshiradi.

Psixologik Ta’sirlar

O‘tgan travmatik voqealarni ong ostiga yashirish – dissotsiatsiya deb ataladi. Zo‘ravonlik xotiralari ko‘pincha chuqur yashiriladi. Bolalik xotiralarini eslay olmaslik travma belgisi bo‘lishi mumkin.

Agar bolalikda nimadir bo‘lgan deb gumon qilsangiz, davolanish yordam beradi.

Zo‘ravonlik ruhiy tushkunlik, PTSB, giyohvandlik, xavfli jinsiy xatti-harakatlar va rejalashtirilmagan homiladorlik xavfini oshiradi.

Zo‘ravonlikdan keyin giperjinsiylik yoki jinsiy qaramlik rivojlanishi mumkin. Shuningdek, ovqatlanish buzilishlari, anoreksiya va bulimiya ham yuzaga kelishi mumkin.

O‘z joniga qasd qilish xavfi ham ortadi, shu jumladan o‘ylash va urinishlar. Agar o‘z joniga qasd qilish fikrlari bo‘lsa, 988 raqamiga Milliy Suicidni Oldini olish liniyasiga murojaat qiling. Favqulodda vaziyatda esa 911 raqamini chaqiring.

Munosabatlarga Ta’siri

"Qayta qurbon bo‘lish" holati ham keng tarqalgan. Masalan, bolalikda jinsiy zo‘ravonlikka uchragan ayollar kattalikda ham zo‘ravonlikka uchrashi ehtimoli ikki-uch barobar yuqori.

Shuningdek, bunday shaxslar kelajakda noo‘rin oilaviy zo‘ravonlikka ham duch kelish ehtimoli ko‘proq.

Bolalikdagi Zo‘ravonlikning Miya Faoliyatiga Ta’siri

Davolash Usullari

Bolalikdagi jinsiy zo‘ravonlik uchun travmaga yo‘naltirilgan terapiya va simptomlarni boshqarish uchun dori-darmonlar qo‘llaniladi. Yaqinda zo‘ravonlikka uchragan bolalar oilalari ko‘pincha holat menejeri bilan bog‘lanadi, u esa mutaxassislar jamoasiga yo‘naltiradi.

Psixoterapiya

Bolalar va kattalar uchun turli terapiya turlari mavjud. Siz bolami yoki kattami, shifokoringiz turli usullarni tavsiya qilishi mumkin.

Bolalar uchun travmaga yo‘naltirilgan kognitiv xulq-atvor terapiyasi (TF-CBT) mavjud bo‘lib, u bezovtalik, depressiya va PTSB simptomlarini kamaytirishga yordam beradi. Bu terapiyada ota-ona yoki vasiy ham qatnashadi (agar ular zo‘ravonlik qiluvchi bo‘lmasa). Oila terapiyasi ham tavsiya qilinishi mumkin.

Bolalar va kattalar uchun kognitiv xulq-atvor terapiyasi (CBT) salbiy fikrlar va xatti-harakatlarni o‘zgartirishga qaratilgan. Qo‘shimcha terapiyalar: uzoq davom etuvchi ekspozitsiya terapiyasi (PET), kognitiv qayta ishlash terapiyasi (CPT), ko‘z harakati desensitizatsiyasi va qayta ishlash (EMDR) hisoblanadi.

PET va CPT jarayonida shaxs travmatik voqeani qayta eslab, yangi hikoya yaratadi va o‘z nazoratini tiklaydi. Maqsad – qo‘rqituvchi vaziyatlarga bardosh berish va salbiy e’tiqodlarni ijobiyga aylantirish.

EMDR eksperimental terapiya bo‘lib, uning samaradorligi hali to‘liq isbotlanmagan. Terapevt mijoz yuzining oldida barmog‘ini harakatlantiradi, mijoz esa tez-ko‘z qimirlatadi va travmatik voqeani eslaydi. Ba’zi nazariyalarga ko‘ra, bu miya xotirasini saqlash usulini o‘zgartiradi.

Dori-darmonlar

Selectiv serotonin qayta so‘rilishini to‘xtatuvchi dorilar (SSRI) depressiya va bezovtalikni kamaytirishda samarali bo‘lishi mumkin. Kattalar ko‘proq qabul qiladi, ammo ba’zan bolalarga ham PTSD kabi qo‘shimcha kasalliklar bor bo‘lsa buyuriladi.

Zo‘ravonlikdan Qutulish Yo‘llari

O‘z-o‘ziga G‘amxo‘rlik

Sog‘lom ovqatlanish, jismoniy faollik va yetarli dam olish asab tizimini tartibga soladi va bezovtalik hamda depressiya belgilarini kamaytiradi. Yangi xabarlarni ko‘rishni vaqtincha to‘xtatish ham yordam berishi mumkin.

O‘zingizga Bosim O‘tkazmang

Odamlar zo‘ravonlik haqidagi hikoyalarini baham ko‘radi, lekin bu har doim ham kerak emas. Ixtiyoriy ravishda gapirish yoki gapirmaslik sizning huquqingiz.

Kundalik Yozuv

His-tuyg‘ularingizni ifoda etish uchun kundalik yuritish foydali bo‘lishi mumkin. Bu yozuvlarni terapevt bilan baham ko‘rishingiz ham mumkin.

Yordam So‘rang

Zo‘ravonlik bilan kurashayotganda yolg‘iz qolmaslik muhim. Do‘stlar, oila yoki yangi mashg‘ulotlar orqali ijtimoiy aloqalarni saqlash ruhiy holatingizni yaxshilaydi.

Hozir Yordam Oling

Biz Talkspace, BetterHelp va ReGain kabi eng yaxshi onlayn terapiya dasturlarini sinab ko‘rdik va sharhladik. Siz uchun eng mosini toping.

Verywelldan So‘z

To‘g‘ri vositalar va yordam bilan bolalik travmasidan tiklanish mumkin. Jinsiy zo‘ravonlik har qanday yoshda murakkab va yolg‘izlanadigan tajriba. Qurbonlar aybdor emas.

Har bir inson og‘riqli o'tmishdan so‘ng erkin va sog‘lom hayotga loyiqdir. Kattalar sifatida o‘z tariximizni qabul qilish davolanishni boshlashga va yorqin kelajakni yaratishga yordam beradi.

Siz Munosabatlar bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 19-11-2023 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Nima? " sizga Munosabatlar sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Bolalikdagi Jinsiy Zo‘ravonlik Nima? mavzusi sizning Munosabatlar bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.