Vaca Muerta fracking: Añelo shahrini o‘zgaritdi, Argentina uchun natijalar nima bo‘lmoqda

Vaca Muerta kon zonasidagi fracking ishlari añelo shahrini o‘zgartirdi. 2014-yildan boshlab boshlangan investitsiyalar kichik qishloqchadan bozor markaziga aylanayotgan bu yerda hayotni tubdan yo‘lga qo‘ydi.

Rizqini topgan kichik bizneslar uchun yangi imkoniyatlar paydo bo‘ldi: eski kommunal xizmatlar va yo‘l-transport tizimi eskisidan ham ko‘proq yuk qoldirdi. Shahar fuqarolari va tadbirkorlar frackingdan daromadlar olish orqali hayot darajasini ko‘tarishni ko‘zlab kelmoqdalar.

Añelo va Vaca Muerta: hududning o‘zgarishi

Vaca Muerta — taxminan 30 000 kvadrat kilometrligi bo‘lgan kon bo‘lib, 1931-yilda kashf etilgan edi. 2014-yilda Argentinaning fracking qonunlari ochilganidan so‘ng investitsiyalar kengaydi va foydali qazilmalar yuzaga chiqdi. Fracking — yuqori bosimli suv, qum va kimyoviy moddalardan foydalanib, tog‘li qatlamlarni sindirish orqali neft va gaz chiqarish usuli.

Tezkor rivojlanish va iqtisodiy foyda

Vaca Muerta’da YPF (davlatga yaqin kompaniya) va Chevron kabi kompaniyalar birgalikda bir qancha quduqlarni ishga tushirdi. 2024-yil fevral holatiga ko‘ra faol ishlab chiqarishdagi quduqlar soni 3 358 tani tashkil etdi; uning 1 632 tasi neft, 1 726 tasi gazdir. Bu ishlab chiqarish AQSh papkasi kabi boy hududlarda ishlab chiqarilganidan ko‘ra qulayroq bo‘lishi mumkin, chunki eski konlar rentabilligini yo‘qotgan bo‘lishi mumkin.

Energiya bozoridagi o‘zbekistonlik mutaxassislar aytdiki, Vaca Muerta fracking orqali olingan neft bo‘yicha xarajatlar boshqa an’anaviy konlarga nisbatan past bo‘lishi mumkin, chunki eski konlar qisman qoldi va qazib olish qiyinlashdi.

Energiya mustaqilligi va eksport

Vaca Muerta natijasida Argentina energetika bo‘yicha o‘z-o‘zini qoplay boshladi va importga bo‘lgan talablari kamaydi. Eksportning o‘sishi tashqi valyuta oqimini yaxshilab, 2023 yilda bozorga sakkizmingan milliard dollar export salohiyati ko‘rsatildi.Boshqa tomondan, mutaxassislar bu yo‘lda davlat byudjetini to‘ldirish uchun yetarli bo‘lmasligini aytadi; mintaqaviy inqirozlardan so‘ng barqaror moliyaviy barqarorlikka erishish uchun kengroq iqtisodiy guruhlar va sanoatlar zarur bo‘ladi.

Siyosiy qarorlar, muammolar va infratuzilma

Milei hukumati ijaraga olingan chet tilli valyuta cheklovlarini qisqartirishga intiladi. Bu xususiy sektor uchun investitsiya muhiti yaxshilanishi mumkin, biroq hozirgi kunga qadar mavjud bo‘lgan valyuta konvertatsiya cheklovlari bozora sarmoyalarni to‘xtatib qo‘ygandi. Ekspertlar boxcharlar: “Vaca Muerta faqat neft-gaz bozorini o‘z xolatini emas, balki kengroq iqtisodiy tizimni ham tenglashtirish zarur.”

Hududdagi infratuzilma masalalari ham mavjud: kerakli quvur yo‘llari, yo‘l-transport yo‘llari va temir yo‘l bog‘lanishlari yetarli emas. Neuquen viloyati energetika vaziri Gustavo Medele hududda kapasitetni imkon qadar oshirish uchun kilisos (loyihalar) amalga oshirilayotganini aytadi.

Shaxsiy yo‘l: kichik bizneslar va kutilmagan qiyinchiliklar

Añelo markaziy yo‘l bo‘ylab joylashgan mexanik Fabio Jiménez ning ta’rificha, yangi bozor shahar yo‘llari bo‘yicha xizmatlar uchun muqobil yo‘l ochdi. Uning yana ikkita servis punktini ochishga ruxsat bo‘lib, mijozlar soni har kuni o‘nlabdan besh-olti yuzgacha ko‘paydi. Bunga xizmat ko‘rsatishning yuqori talabiga moslashish zarur bo‘lmoqda.

Benjaminisiz navbatlar yaqin kelajakda ham davom etadi, lekin mutaxassislar ta’kidlaricha, barcha iqtisodiy muammolar Xalqaro bozorlaridagi narxlar, kredit reytingi va ichki siyosiy barqarorlik bilan bog‘liq bo‘lib qoladi.

Xulosa

Vaca Muerta frackingi Añeloni jonlantirdi, mijozlar oqimini oshirdi va mamlakat energetika sohasida o‘z-o‘zini qoplay olish imkoniyatini yaratdi. Shunga qaramay, umumiy iqtisodiy barqarorlik va siyosiy ishonch uchun kengroq muammolar hal qilinishi lozim — infratuzilma, valyuta siyosati va atrof-muhit xavf-xatarlarini muvozanatlash zarur. Shahar aholisining real foydasi taxminiy bo‘lib qolmoqda, lekin kelajakda neft-gaz xavfsizligini ta’minlash uchun ko‘proq taraqqiyotni talab qiladi.

Muhim yo‘nalishlar

• Vaca Muerta sharoitida iqtisodiy o‘sish va eksport salohiyati oshdi, lekin barqarorlik uchun infratuzilma kengaytirilishi kerak.
• Valyuta cheklovlari sarmoyalarni qabul qilishni cho‘zmoqda; qaramay, siyosiy qo‘llab-quvvatlash bozor xavfsizligini oshiradi.
• Atrof-muhit xavflari va jamoatchilik ishonchi bo‘yicha bahslar davom etmoqda; kelajakda raqobatbardosh siyosatlar talab etiladi.

Ekspert izohi: Vaca Muerta katta imkoniyatlar yaratmoqda, ammo davlat siyosati va infratuzilmaning barqaror yo‘l bilan rivojlanishi zarur. Mamlakat iqtisodiy xavf-xatarlarni minimallashtirish uchun kengaytirilgan diversifikatsiya va tashqi sarmoyalarni jalb etishga e'tibor qaratishi kerak.

Qisqacha ma’lumot

Vaqa Muerta frackingi Añelo shahrini iqtisodiy tomondan yangiladi, ammo butun mamlakat uchun barqaror o‘sish uchun infratuzilma, valyuta siyosati va ekologik xavfsizlik bo‘yicha keng qamrovli yechimlar talab etiladi. Kelajakdagi siyosiy qarorlar bunga bevosita ta’sir qiladi.

Frackingning mahalliy foydasi — kichik shaharlardan yirik iqtisodiy oqimga o‘tish; ammo mamlakat bo‘yicha barqaror rivojlanish uchun keng qamrovli reformalar zarur. BBC News