Moliyaviy Hisoblarda Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari: Tushuncha va Amaliy Misollar

Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari Nima?

Bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlari – bu aktiv yoki qimmatli qog‘ozni real sotishdan ko‘ra, uning joriy bozor qiymatiga ko‘ra qayta baholanishi natijasida hosil bo‘lgan hisob-kitob yo‘qotishlaridir. Masalan, biror qimmatli qog‘oz ma'lum narxda sotib olingan bo‘lsa va uning bozor narxi keyinchalik pasaysa, egasi qog‘ozdagi yo‘qotishni hisobga oladi, ammo uni hali sotmagan bo‘ladi. Bu holatda aktivning yangi bozor narxiga moslashtirilishi natijasida bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishi yuzaga keladi. Ushbu usul investorlarga yanada aniq va shaffof moliyaviy ma'lumotlarni taqdim etishga xizmat qiladi.

Asosiy Muhim Nuqtalar

• Bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlari – bu faqat hisob-kitobda aks etadigan, real sotuvsiz yuzaga keladigan yo‘qotishlardir.
• Moliyaviy instrumentlar egasi ularni hozirgi bozor qiymatiga muvofiq baholaganda bunday yo‘qotishlar yuzaga kelishi mumkin.
• Aktivlarning boshlang‘ich xarid narxidan pasayishi ularni qayta baholashga olib kelib, bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlarini yuzaga chiqaradi.

Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlarini Yaxshi Tushunish

Bozor qiymatiga moslashtirish – bu kompaniyaning aktivlarini joriy bozor qiymatiga muvofiq hisoblash usulidir. Ko‘plab aktivlar vaqti-vaqti bilan qiymati o‘zgarib turadi, shuning uchun kompaniyalar ularning qiymatini yangilab borishlari zarur. Bunday aktivlarga aksiyalar, obligatsiyalar, uy-joylar va tijorat ko‘chmas mulki kiradi.

Bu usulning asosiy maqsadi – investorlar, kreditorlar va boshqa manfaatdor tomonlarga kompaniyaning haqiqiy qiymatini aniqroq ko‘rsatishdir.

Bozor qiymatiga moslashtirish usuli tarixiy xarid narxiga asoslangan hisob-kitobdan farq qiladi, u aktivning dastlabki qiymati bilan baholanadi.

Bozor Qiymatiga Moslashtirish Hisoboti

Bozor qiymatiga moslashtirish hisoboti AQShda moliyaviy hisob-kitob standartlarini belgilovchi Financial Accounting Standards Board (FASB) tomonidan nazorat qilinadi. FASB o‘z standartlarini muntazam ravishda chiqaradi.

SFAS 157–«Adolatli Qiymatni O‘lchash» bayonoti «adolatli qiymat» tushunchasi va uni GAAP (umumiy qabul qilingan hisob-kitob prinsiplari) bo‘yicha qanday o‘lchash haqida ma'lumot beradi.

Adolatli qiymat – bu aktivni sotish yoki majburiyatni boshqa tomonga topshirishda bozor ishtirokchilari o‘rtasida o‘rtacha narx deb hisoblanadi.

FASB tomonidan belgilangan darajalardan Level 1 ga kiruvchi aktivlar – oson va aniq ko‘rinadigan bozor narxiga ega aktivlardir. Masalan, aksiyalar, obligatsiyalar va turli qimmatli qog‘ozlar jamlanmasi shular jumlasidandir.

Agar portfeldagi qimmatli qog‘ozlarning qiymati pasaysa, sotilmagan bo‘lsa ham, hisob-kitobda yorqin aks ettiriladi va yo‘qotishlar qayd etiladi.

Boshqa muhim FASB bayonotlari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• SFAS 115 - Qarz va kapital qimmatli qog‘ozlarni hisoblash
• SFAS 130 - Boshqa umumiy daromadlarni hisoblash
• SFAS 133 - Derivativ instrumentlar va sug‘urtalash faoliyatini hisoblash
• SFAS 155 - Gibrid moliyaviy instrumentlarni hisoblash

Moliyaviy Inqirozda Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari

Bozor qiymatiga moslashtirish usulining asosiy vazifasi – kompaniyaning aktivlarining haqiqiy qiymatini ko‘rsatishdir. Oddiy iqtisodiy sharoitlarda bu qoidalar muammosiz bajariladi.

Ammo 2008-2009 yillardagi moliyaviy inqirozda ushbu usul qattiq tanqidga uchradi. Banklar, investitsiya fondlari va boshqa moliyaviy tashkilotlar ko‘plab ipoteka kreditlari va ipoteka bilan bog‘liq qimmatli qog‘ozlarni o‘z hisoblarida saqlashgan. Uy-joy bozorining qulashidan keyin ushbu aktivlarni bozor qiymatini aniqlash mushkul bo‘lib qoldi.

Ushbu aktivlar uchun haqiqiy bozor yo‘qligi sababli ularning narxi keskin pasaydi. Moliyaviy tashkilotlar esa bu aktivlarni sotolmay, ularni joriy bozor narxiga moslashtirishga majbur bo‘ldi. Bu esa ularga katta moliyaviy yo‘qotishlar keltirdi.

Banklar va xususiy investitsiya kompaniyalari ko‘pincha ushbu yo‘qotishlarni hisobga olishdan bosh tortishdi, chunki bu ularning ish haqi va lavozimiga ta'sir qilishi mumkin edi. Ammo oxir-oqibat portfellari qayta baholandi va milliardlab dollar miqdorida subprime ipoteka kreditlari yo‘qotishlari yuzaga keldi.

Natijada banklarning yozib qo‘yilgan yo‘qotishlari trillionlab dollarni tashkil etdi va bu butun moliyaviy tizimda inqirozga sabab bo‘ldi.

Shuni ta'kidlash kerakki, bozor narxlari juda o‘zgaruvchan bo‘lsa yoki bozor suvsiz bo‘lsa, aktivlarning haqiqiy qiymati bozor qiymatidan farq qilishi mumkin. Bu holatlar bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlarini yanada kuchaytiradi.

Amaliy Hayotdan Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari Misoli

2008-2009 yillardagi moliyaviy inqiroz bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlariga eng yirik misollardan biridir.

Yaqinda, 2023 yil mart oyida Silicon Valley Bankning qulashida ham shunday yo‘qotishlar muhim rol o‘ynadi. Bankning asosiy muammosi uzoq muddatli davlat obligatsiyalarini katta miqdorda ushlab turishida edi. Bozor foiz stavkalari oshishi bilan ushbu obligatsiyalar qiymati pasaydi.

Bank ularni qog‘ozlarda “muddatgacha ushlab turiladigan” deb hisoblab, tarixiy qiymatlarda ko‘rsatgan. Ammo portfelning bir qismini sotishga majbur bo‘lganda, hisob-kitob qoidalari bo‘yicha butun portfelni bozor qiymatiga moslashtirish kerak bo‘ldi.

Bu yo‘qotishlar oshkor bo‘lgach, mijozlar ommaviy ravishda depozitlarini yechib olishga kirishdi va natijada bank tezda qulab tushdi hamda Federal Deposit Insurance Corporation tomonidan boshqaruvga olindi.

Fyuçers Savdosida Bozor Qiymatiga Moslashtirish Nima?

Fyuçers savdosida bozor qiymatiga moslashtirish – bu har bir savdo kunining oxirida fyuçers shartnomalarining bozor qiymatini aniqlash amaliyotidir. Bu hisob-kitob hisob egasining broker oldidagi marja talablariga javob berishini aniqlash uchun xizmat qiladi.

Bozor Qiymatiga Moslashtirish Tanlovi Nima?

Bozor qiymatiga moslashtirish tanlovi – bu AQSh soliq xizmati qoidasi bo‘lib, professional qimmatli qog‘ozlar savdogarlariga kapital yo‘qotishlarini chegara va qoidalaridan qochish imkonini beradi.

Kitob Qiymati va Bozor Qiymati Nima?

Kitob qiymati – bu kompaniya yoki uning aksiya birligining likvidatsiya qilingan holatda qiymatini anglatadi. Bozor qiymati esa kompaniyaning bozor ishtirokchilari tomonidan qanchalik qadrlanishiga asoslanadi.

Xulosa

Bozor qiymatiga moslashtirish – bu kompaniya aktivlarini muayyan vaqtdagi haqiqiy qiymatiga moslashtirish uchun mo‘ljallangan hisob-kitob usulidir. Agar aktivlar qiymati tushsa, kompaniyada bozor qiymatiga moslashtirish yo‘qotishlari yuzaga keladi, ammo bu yo‘qotishlar faqat aktivlar sotilganda haqiqiy hisoblanadi.

Siz Korporativ Moliya bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 30-11-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Moliyaviy Hisoblarda Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari: Tushuncha va Amaliy Misollar " sizga Korporativ Moliya sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Moliyaviy Hisoblarda Bozor Qiymatiga Moslashtirish Yo‘qotishlari: Tushuncha va Amaliy Misollar mavzusi sizning Korporativ Moliya bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.