Fotograf Martin Parr 73 yoshida vafot etdi: rangli hayot tasvirlari dunyosi

Britaniyalik fotograf Martin Parr rangli va ko‘tarinki energiyaga ega suratlari bilan hayotning oddiy, ammo ko‘p hollarda nozik tomonlarini namoyish qilgan san’atkor edi. U 73 yoshida hayotdan ko‘z yumdi. Parr Bristol shahridagi uyida vafot etgani rasmiy manbalarda tasdiqlandi.

Rasmiy bayonotga ko‘ra, Parrning yo‘qolishi oilasi va yaqinlari uchun katta yo‘qotishdir; uning xotirasini yuqori saviyada hurmat qilgan holda, oila maxfiylikni so‘ragan. Parrning turmush o‘rtog‘i Susie, qizi Ellen, singlisi va nevarasi mavjud bo‘lib, oilasi tinchligini so‘ragan.

Parrning yutuqlari va ta’siri

Hujjatli fotograf sifatida u 1980-yillarda keng ommaga tanildi: “The Last Resort” seriyasi Merseysidedagi Nyu-Birhton yaqinidagi dam olish joylaridagiishchi qatlamining kunlik hayotini tasvirlab berdi. The Last Resort Parrning eng mashhur ishlaridan biri bo‘lib, u rang-barang vizual tilda keng jamoatchilikni qamrab oldi.

Parrning asarlari kundalik hayotni eng kichik detallar orqali ochib beradi: yorqin ranglar, hazil bilan aralashgan kontekstlar va ijtimoiy qatlamlar haqidagi mulohazalar ko‘zga tashlanadi. Uning ishlarida ko‘rsatmalar ko‘proq ishtiyoq bilan maktub qilingan bo‘lib, ko‘ngilochar ko‘rinishlar ichida jiddiy savollarni qo‘yadi.

“Men jiddiy suratlarni ko‘ngiloqar ko‘rinishda namoyish qilaman” — Parr buni 2020-yilda Architectural Review jurnaliga bergan intervyusida ta’kidlagan edi. U o‘z ishlarida “umumiy haqiqatlar”ni ko‘zga yaqinlashtirishga intilganini aytgan.

Parrning palitrasiga o‘xshash yorqin ranglar 1950–1960-yillarning postkartalarini eslatadi va u kundalik hayotdagi hayqalishlar, bayramlar va shaharlarning zamonaviy ko‘rinishini birlashtirgan holda ko‘rsatadi.

New Brightondagi suratlar vaqtning bir lahzasini tutishi, ijtimoiy qatlamlarni qayerdan boshlab baholanishini sinab ko‘rishi bilan ajralib turdi. Bu ishlar o‘sha paytda Londongacha bo‘lgan hududlardan kelgan tomoshabinlar uchun shaharning haqiqiy yuzini ochiq-italik qildi.

Keyingi yillar va xotira

Oxirgi yillarda Parr dunyoning muhtojliklarini va jamiyatdagi haddan tashqari iste’molni muhokama qilishni davom ettirdi. AFP bilan bergan suhbatida u dunyo bunday satiro ko‘rinishlariga ko‘proq ehtiyoj sezishini aytdi: «Dunyodagi holatlar achinarli, biz hammamiz juda boy bo‘lib qoldik; resurslar cheksiz emas va bu barqaror bo‘lmaydi» (The state we're all in is appalling... We're all too rich. We're consuming all these things in the world. And we can't. It's unsustainable.).

Britaniyada fotografika olamida katta o‘rin egallagan Diane Smyth, British Journal of Photography nashrining bosh muharriri, Parrni “ post-voy fotografiyasining gigantlari” qatoriga qo‘shdi va uning hayotini iliq xotirladi.

Parr bilan ko‘p yillar hamkorlik qilgan Jonathan Stephenson INLIBER Newsga “Martinning ko‘zlari va fikri doimo boshqalarni ilhomlantirgan; uning kundalik hayotga bo‘lgan ishtiyoqi boshqalarni ruhlantirgan” deydi. U Parrning vafoti futbol tomosha qilayotganda tinch holda sodir bo‘lganini qo‘shimcha qilib aytadi.

Ekspertlarning sharhlari

Fotografiya olamidagi yetakchi xulosalarni beruvchi ekspertlar Parrni “ post‑war fotografiyasining jonli megastarlardan biri” sifatida ta’kidlashadi; uning ishlari bugungi kunda ham yosh ijodkorlar uchun ilhom manbai bo‘lib qolmoqda.

Xulosa

Martin Parrning fotografiyasi ijtimoiy haqiqatlarni rangli, ko‘zni qamashtiruvchi yo‘l bilan ochib berdi. Uning ishlaridagi hazil, sadoqat va haqiqat o‘rtasidagi muvozanat ko‘pchilikka hayotga yangi nazar bilan qarash imkonini berdi. Parrning merosi bugun ham ko‘pchilik tomonidan yuqori baholanadi.

Parrning noyob yondashuvi kundalik hayotning rangli detallarini uning hazil bilan to‘LDirilgan ijtimoiy tahlili orqali ochib berishda davom etadi. Manba: BBC News.