Britaniyada budjet bo‘yicha bahslar: Reevesga oid da’volar va OBRning yangi hisobotidan chiqarilgan xulosalar

Britaniyada budjet oldidan yuzaga kelgan siyosiy tortishuvlar keskinlashmoqda. Moliya vaziri Reevesning moliyaviy holat bo‘yicha bayonotlari bilan bog‘liq munozaralar davom etar ekan, rasmiylar uni aholiga noto‘g‘ri tasavvur yaratish, soliqlarni oshirish yo‘lini yo‘l ochadigan smokescreen deb baholamoqda.

Budjet kunlari yaqinlashar ekan, Byudjet Maslahati (OBR) raisi Richard Hughes deputatlarga yo‘llagan xabarida ma’lum bo‘ldiki, davlat moliyasining keyingi ko‘rinishi taxmin qilganlardan yaxshi bo‘lishi mumkin. Ular tomonidan berilgan ma’lumotlar Reevesning 17-sentabrda aytganidan farqli bo‘lganini ko‘rsatdi: o‘shanda qaqq‘agan yo‘l-yo‘riqlar budjeti qoidalariga yaqinroq mos keltirilishi mumkinligi aytilgan.

Voqealarning asosiy yo‘nalishi

31-oktabrda OBR Vazirlar Mahkamasiga xabar qildi: u asosiy qoidaga rioya qilib, kundalik xarajatlar uchun qarz olish bo‘yicha reja qoidalarini bajarayotgan, lekin headroom 9.9 milliarddan 4.2 milliardgacha bo‘lgan bo‘shliqni qoldirishi mumkinligini bildirdi. Bunday farq yangi siyosiy qarorlar uchun zarur manbalarning mavjudligini ko‘rsatadi.

4-noyabrda Reeves Downing Streetda bo‘lib o‘tgan pre-budjet nutqida: “qobiliyatli ishlab chiqarish samaradorligi oldingi taxminlardan zaifroq bo‘lib chiqdi” deb aytdi va bu holatning budjetga qanday ta’sir qilishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. Bu aytishlar budjet oldidagi ishlar qachon va qanday yo‘l bilan amalga oshirilishi borasidagi savollarni ko‘tarib chiqdi.

10-noyabrda Reeves Radio 5 Live bilan bergan intervyusida: “manifest majburiyatlariga rioya qilish mumkin, lekin buning uchun kapital sarfini keskin qisqartirish shart bo‘ladi” degan fikrlarni ta’kidladi. Bu fikrlar, uning soliq o‘zgartirishlari yoki qattiq xarajatlar amalga oshirilishi kerakligi haqidagi taxminlarni kuchaytirdi.

OBRning yangi prognozlarida esa productivity ko‘rsatkichlaridagi pasayish daromadlar yuqoriga chiqishi bilan “qoplanishi” mumkinligi ko‘rsatildi. Bu ozod daromadlar sizgacha bo‘lgan ikkita budjet qoidalarini ham qanoatlantirishga yordam berdi — ya’ni budjetni saqlash borasidagi ikkita asosiy qoidaga ham, ham davlat qarzini past darajada ushlab turishga imkon berdi.

Bu yangiliklar payti Moliya vazirligining matbuot kotibi: “OBR jarayonlari yoki ichki qarorlar haqida taxminlar qilishni istamaymiz, lekin vazir rasman narx-navo o‘zgarishlari, kamroq soliqlar va xizmatlar sifatini yaxshilash yo‘lini ko‘rsatdi” deb ta’kidlandi.

Shu bilan Reeves budjet oldidagi siyosatda soliqlarni oshirish bo‘yicha ko‘rsatkichlardan voz kechish ehtimolini bo‘yicha ko‘rsatmalarni o‘zgarishini ma’lum qildi. Downing Streetda o‘tkazilgan matbuot anjumanida u productivity ko‘rsatkichlari oldindan ko‘rilganidan zaiflashgani haqida gapirdi va budjet oldidagi vaziyatni “odamlar bu holatda buni tushunib olsinlar” deb ta’kidladi.

Oxir-oqibat Reeves soliqlarni ko‘tarishni kafolatlamadi; budjet esa 26 milliard funt sterling miqdoridagi soliq yig‘imlarini o‘z ichiga oldi, daromad solig‘i chegaralarini qo‘shimcha uch yil davomida ushlab turdi. Guardian’ga bergan intervyusida Reeves sug‘urta va daromad soliqlari bo‘yicha qarorlar “adolatli va zarur” deb ta’kidladi, chunki o‘zgaruvchan iqtisodiy sharoitda jamoatchilik xizmatlari keskin qisqarishi yo‘qligini ta’minlash muhim edi.

Konservativlar partiyasining moliyaviy siyosati bo‘yicha sxolisi Sir Mel Stride Reevesning productivity pasayishini doimo tilga olishini aytib, lekin “mehnat haqi ko‘tarilishi ta’sirini hisobga olganda, kutilgan zaxira” mavjudligini ta’kidladi. PM kotibi esa Reeves hamda hukumat tomonidan xalq va tadbirkorlar uchun barqarorlik yaratishni maqsad qilganini bildirdi.

Rasmlar va tahlillar bundan mustaqil bo‘lib qolmaydi; bu muddat ichida siyosiy bahsda yanada ko‘proq rasmiy munozaralar ko‘zga tashlanadi.

Rasmiy xabar: siyosiy tahlillarni chuqur o‘rganing va kun tartibidagi voqealarni yangilab boring.

Manba: BBC News