Meme Aksiyalari: Internet Fenomenidan Haqiqiy Investitsiyagacha

Adam Hayes, Ph.D., CFA, 15 yildan ortiq Wall Streetdagi tajribaga ega moliyaviy yozuvchi va derivativlar bo‘yicha mutaxassisdir. U iqtisodiyot va xulq-atvor moliyasi sohasida ham chuqur bilimga ega. Adam New School for Social Researchda iqtisodiyot bo‘yicha magistratura darajasini, Wisconsin-Madison universitetida sotsiologiya bo‘yicha doktorlik darajasini olgan. U CFA sertifikatiga ega va FINRAning 7, 55 & 63 seriyali litsenziyalarini qo‘lga kiritgan. Hozirda u Quddusdagi Ibroniy universitetida iqtisodiy sotsiologiya va moliya ijtimoiy tadqiqotlarini o‘qitadi va o‘rganadi.

Meme aksiyalar nima?

Meme aksiyalar — bu onlayn jamoalar tomonidan targ‘ib qilingan va atrofida hikoyalar yaratilgan kompaniyalar aksiyalari hisoblanadi. Ular ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqalgan va ko‘p hollarda ko‘tarinki kayfiyat ta’sirida baholanadi.

Meme aksiyalar qanday ishlaydi?

Meme — bu odamlar o‘rtasida tez tarqaladigan g‘oya yoki madaniy elementdir. Internet va ijtimoiy tarmoqlarning rivojlanishi bilan memelar ko‘plab videolar, suratlar va postlarni butun dunyoga tarqatish vositasiga aylandi. Meme aksiyalari esa aynan shunday tarqalish orqali mashhur bo‘ladi.

Internetda investitsiya va aksiyalarni targ‘ib qilishga bag‘ishlangan chat xonalari va forumlar paydo bo‘ldi. 1990-yillar oxiri va 2000-yillar boshidagi dotkom aksiyalari narxining keskin oshishi va so‘nggi inqirozi shunday forumlarning ta’sirida yuz berdi. Ammo haqiqiy meme aksiyalar 2020 yilda Redditdagi r/wallstreetbets forumida paydo bo‘ldi. Ushbu forum o‘zining beparvo va noodatiy uslubi bilan boshqalardan ajralib turadi. Foydalanuvchilar birgalikda maqsadli aksiyalarni aniqlab, ularni targ‘ib qiladilar va o‘z pullarini ham shu aksiyalarga sarflaydilar.

Ko‘pchilik fikricha, meme aksiyalar jamoalari narxni boshqarish uchun birgalikda harakat qilsa-da, amalda bu investorlar ko‘pincha mustaqil shaxslar bo‘lib, ularning qarashlari va investitsiya uslublari farq qiladi. Biroq, ularning mustaqil harakatlari kuchli qisqa pozitsiyalarni bosib olish, ya’ni short squeeze effektini yuzaga keltiradi. Natijada, meme aksiyalari fundamental ko‘rsatkichlarga nisbatan ko‘p hollarda oshirib baholanadi.

GameStop: Birinchi meme aksiya

2020 yil avgustida YouTube’dagi Roaring Kitty nomi bilan tanilgan Keith Gill GameStop kompaniyasining aksiyalari uchun viral video yaratdi. U aksiyalar narxi $5 dan $50 gacha ko‘tarilishi mumkinligini, chunki ko‘plab xedj-fondlar tomonidan qisqa sotuvlar amalga oshirilganini ta’kidladi. Qisqa sotuvchilar o‘z pozitsiyalarini yopishga majbur bo‘lsa, aksiyalar narxi keskin ko‘tariladi.

Ryan Cohen, Chewy.comning sobiq bosh direktori va investor, bir necha kun o‘tib GameStop aksiyalaridan sezilarli miqdorda sotib oldi. 2020 yil noyabrda uning kompaniyada 10% ulushi borligi ma’lum bo‘ldi. 2021 yil yanvarda GameStop aksiyalari $500 ga yaqin darajaga ko‘tarildi, bu esa qisqa sotuvchilarga katta yo‘qotishlar keltirdi va ba’zi xedj-fondlarning yopilishiga sabab bo‘ldi.

GameStop aksiyalari yana kuchaymoqda

2024 yil bahorida GameStop aksiyalari $10 atrofida barqarorlashgan edi. Ammo may oyida Keith Gill (Roaring Kitty) ijtimoiy tarmoqlarga qaytib, sirli tasvir va kino ilhomidagi memelarni joyladi. Bu postlar aksiyalarga bo‘lgan qiziqishni qayta jonlantirdi va narx qisqa muddatda 100% ga yaqin oshdi. Natijada qisqa sotuvchilar 1,3 milliard dollardan ortiq zarar ko‘rdi.

Shu bilan birga, AMC Entertainment aksiyalari ham 120% ga oshdi va kompaniya 250 million dollar atrofida mablag‘ yig‘di. Bu voqea 2021 yildagi meme aksiyalar portlashini eslatdi, ammo bozor mutaxassislari bu qiziqishning uzoq davom etadimi yoki qisqa muddatli o‘yinmi, degan fikrda bo‘lingan.

Boshqa mashhur meme aksiyalar

GameStop bilan birga, AMC Entertainment va Blackberry kabi kompaniyalar ham meme aksiyalar sifatida ko‘tarildi. Ba’zilar uchun bu kulgili holat bo‘lib, eski kompaniyalar bozor sahnasida qayta jonlanayotgani ko‘ngilochar hodisa sifatida qabul qilindi. Ammo barcha meme aksiyalar bir xil muvaffaqiyatga erisha olmadi. Bed Bath & Beyond, Koss, Vinco Ventures va Robinhood kabi kompaniyalar ham bu ro‘yxatda bor.

Meme aksiyalar jargonlari

• Apes (Maymunlar): Meme aksiyalar jamoasi a’zolari uchun ishlatiladi. Bu atama «dumb apes» ya’ni, aqldan ozgan maymunlar deb atalgan jamoaviy ruhni ifodalaydi.
• BTFD: "Buy the f***ing dip" — narx pasayganda xarid qilishni anglatadi.
• Diamond hands (Olmos qo‘llar): Hatto yo‘qotish boʻlsa ham, aksiyalarni qo‘ldan bermaslik degan ma’noni bildiradi.
• FOMO: "Qo‘ldan boy bermaslik qo‘rquvi", ya’ni meme aksiyalar to‘lqinini o'tkazib yubormaslik zarurligi.
• Hold the line: Volatil sharoitda bardosh berishga chaqiriq.
• Paper hands: Tezda sotib yuboradigan, zaif qaror qabul qiluvchi investorlar uchun kinoya.
• Stonks: "Stocks" so‘zining hazilona talaffuzi.
• Tendies: Meme aksiyalardan olingan foyda uchun ishlatiladi.
• To the moon: Aksiyaning yuqori ko‘tarilishini ifodalovchi ibora.
• YOLO: "Faqat bir bor yashaysan" degan ma’no, ya’ni risk qilib meme aksiyalarni xarid qilishni anglatadi.

Meme aksiyalar va qisqa sotuvlar

Meme aksiyalar ko‘pincha qisqa sotuvchilar tomonidan ko‘p qisqa pozitsiyalarda bo‘ladi. Qisqa sotish — bu aksiyalarni qarzga olib, ularni past narxda qayta sotib olishga umid qilishdir. Ammo agar aksiyalar narxi oshsa, qisqa sotuvchi katta zarar ko‘radi va ularga pozitsiyalarini yopish uchun yuqori narxda qayta sotib olishga majbur bo‘ladi — bu esa narxning yanada o‘sishiga sabab bo‘ladi. Bu hodisa "short squeeze" deb ataladi va meme aksiyalarning narxini tez ko‘taradigan asosiy omil hisoblanadi.

Meme aksiyalar haqiqiy investitsiyalarmi?

Meme aksiyalar haqiqiy birjalar ro‘yxatida mavjud bo‘lib, ular bilan savdo qilish mumkin. Ammo mutaxassislar ularning narxlari ko‘proq spekulyativ o‘yin sifatida, ya’ni o‘yin-kulgi va internet memelarining ta’sirida shakllangan degan fikrni ilgari suradi. Shu sababli, ularning fundamental ko‘rsatkichlari ko‘pincha e’tiborga olinmaydi.

Xulosa

Meme aksiyalar 2021 yilda kichik investorlar va kunlik treyderlar orasida katta qiziqish uyg‘otdi, ayniqsa GameStop va AMC kabi kompaniyalar atrofida. Ular ijtimoiy tarmoqlardagi memelar tufayli mashhur bo‘lib, jamoalar tomonidan targ‘ib qilindi. Biroq, meme aksiyalar ko‘pincha yuqori o‘zgaruvchanlik va spekulyativ xavflarga ega bo‘lib, ularga investitsiya qilishda ehtiyotkorlik zarur.

Siz Aksiyalar bo'yicha foydali maqolalarni 06-08-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Meme Aksiyalari: Internet Fenomenidan Haqiqiy Investitsiyagacha " sizga Aksiyalar sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Meme Aksiyalari: Internet Fenomenidan Haqiqiy Investitsiyagacha maqolasi sizga Aksiyalar bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.