Yaponiyaning Stewardship Kodexi: Korporativ Boshqaruvni Yaxshilash Yo‘lida

Yaponiyada uzoq yillar davomida institutsional investorlarga korporatsiyalar bilan juda yaqin munosabatda bo‘lishi sababli tanqidlar bo‘lgan. Keng tarqalgan o‘zaro aksiyalar egallash tizimi esa ko‘plab ulushlarni boshqaruvchilarga qulay tarzda guruhlashga olib kelgan. Natijada, institutsional investorlar ko‘pincha passiv siyosat yuritib, boshqaruvchilarning qarorlarini shunchaki qo‘llab-quvvatlashga yoki ovoz berish huquqidan foydalanmaslikka moyil bo‘lganlar.

Bu esa ko‘plab boshqaruvchilarga aksiyadorlarning manfaatlariga zid bo‘lgan yoki hattoki zarar yetkazadigan harakatlarni amalga oshirish imkonini bergan, chunki ular jiddiy qarshilik yoki oqibatlardan qo‘rqmagan.

Asosiy nuqtalar

• Yaponiyaning stewardship kodexi institutsional investorlarning mijozlari oldidagi fiduciary majburiyatlarini belgilovchi reglamentativ qoidalar majmuasidir.
• U 2012-yilda taklif qilingan va 2013-yilda rasmiylashtirilgan, 2008-yil moliyaviy inqirozi natijasida yuzaga kelgan ehtiyoj asosida ishlab chiqilgan.
• Kodex institutsional investorlardan mijozlari va foydalanuvchilar hamda investitsiya qilingan kompaniyalarni hisobga olgan holda mas’uliyatli moliyaviy boshqaruvchi sifatida harakat qilishni talab qiladi.
• Asosan, Yaponiyada ro‘yxatga olingan aksiyalarga sarmoya kirituvchi institutsional investorlar uchun mo‘ljallangan.

Stewardship Kodexi nima?

Korporativ boshqaruvni yaxshilash maqsadida, Yaponiyaning moliyaviy xizmatlar agentligi tomonidan tashkil etilgan mutaxassislar kengashi 2014-yil fevral oyida "Mas’uliyatli institutsional investorlar uchun tamoyillar – Yaponiyaning Stewardship Kodexi" nomli hujjatni e’lon qildi. Ushbu hujjatning asosiy maqsadi "kompaniyalarning barqaror o‘sishini investitsiya va muloqot orqali rag‘batlantirish" edi. Boshqacha aytganda, hukumat institutsional investorlarni o‘z investitsiyalarini amalga oshirayotgan kompaniyalar bilan faolroq aloqada bo‘lishga undamoqchi edi, bu esa oxir-oqibatda yaxshi boshqariladigan va tez o‘sayotgan kompaniyalarga olib keladi.

Hujjatda aytilishicha, stewardship mas’uliyatlari institutsional investorlarning o‘rta va uzoq muddatli investitsiya daromadlarini oshirish uchun konstruktiv muloqot yo‘li bilan investitsiya qilingan kompaniyalarning qiymatini va barqaror o‘sishini mustahkamlashga qaratilgan.

Stewardship nima?

Yaponiyaning stewardship kodexi institutsional investorlarni o‘z fiduciary majburiyatlarini bajarishga undaydi, ya’ni kompaniyalarning o‘rta va uzoq muddatli o‘sishini ta’minlash maqsadida faol muloqot qilishni targ‘ib qiladi. Shu bilan birga, hujjat boshqaruv ishlariga bevosita aralashishni emas, balki umumiy tushuncha hosil qilish uchun konstruktiv muloqotni rag‘batlantiradi.

Kodexda investorlar o‘z stewardship siyosatini aniq va ochiq shaklda belgilashi, shuningdek, ularning ushbu siyosatga qanday rioya qilayotganliklari haqida muntazam hisobot berishi zarurligi ta’kidlangan. Masalan, bu, aksiyadorlar yig‘ilishlarida boshqaruv takliflariga berilgan ovozlar natijalarini e’lon qilishni o‘z ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, investorlar investitsiya qilingan bizneslar haqida chuqur bilimga ega bo‘lishlari kutiladi, bu esa ularni kodexda belgilangan konstruktiv muloqotda faol ishtirok etishga imkon beradi.

Mutaxassislar kengashi 2017-yilda kodexni qayta ko‘rib chiqdi va aktiv egalarining vakolat berish va aktiv boshqaruvchilarni nazorat qilishdagi roliga oid yangi ko‘rsatmalarni qo‘shdi.

Bu kodex qanchalik ta’sirli bo‘lishi mumkin?

Institutsional investorlarni kamida yaxshi stewardship nimani anglatishini o‘ylashga majbur qilish yaxshi natija bo‘lishi mumkin. Bu qarashlarni yozma ravishda belgilab, ularni ochiq qilish esa yanada foydaliroq. Shuningdek, investorlarning bu qoidalarga rioya qilganliklarini muntazam ravishda foydalanuvchilarga isbotlashlari ham yaxshi amaliyotdir.

Biroq, stewardship kodexining noqonuniyligi va uni bajarish majburiyatining yo‘qligi uning samaradorligini pasaytirishi mumkin. Investorlar kodexga qo‘shilmasliklari yoki unga qo‘shilgan taqdirda ham ba’zi qoidalarni bajarmaslik uchun sabablarini tushuntirishlari mumkin.

Shuningdek, kodexning ko‘pgina bandlari aniq va qattiq emas, bu esa investorlarni ushbu qoidalarni qanday bajarish haqida o‘zlariga xos qaror qabul qilishga undaydi.

Kodexga kimlar rioya qilmoqda?

Yaponiyadan tashqaridagi ko‘plab kuzatuvchilar kodex matni asosida yuqoridagi fikrlarni bildirishi mumkin, ammo haqiqiy baho uning maqsadlariga erishish darajasiga qarab berilishi lozim.

Moliyaviy xizmatlar agentligi stewardship kodexiga rioya qilishga va’dalar bergan institutlarning ro‘yxatini saqlaydi va har birining siyosatiga havola beradi. 2018-yil fevral holatiga ko‘ra, Yaponiyada 221 ta institut ushbu kodexga qo‘shilgan. Ularga olti ishonch banki, 22 sug‘urta kompaniyasi, 28 pensiya jamg‘armasi va 158 investitsiya boshqaruvchisi kiradi.

Ba’zi siyosatlar kodexning noaniq tili kabi aniq emas, ammo boshqalari kengroq, masalan, tashqi direktorlarning zarurligi, direktorlarning maosh masalalari, qo‘lga olishga qarshi chora-tadbirlar hamda yangi aksiyalar chiqarilishi kabi mavzularda aniq fikrlar bildiradi.

2015-yilgi Nikkei Shimbun maqolasida quyidagi misollar keltirilgan:

• Nippon Seimei - ROE besh foizdan past bo‘lgan kompaniyalar siyosat takliflarini diqqat bilan ko‘rib chiqadi.
• Daiichi Seimei - Boshqaruv kengashining yig‘ilishlarining kamida 50 foizida qatnashmagan tashqi direktorlarning qayta tayinlanishiga qarshi chiqadi.
• Mitsubishi UFJ Trust Bank - Eng kamida besh foizlik ROE talab qiladi.
• Nomura Asset - Tashqi direktorlarni qo‘llamagan va yomon natija ko‘rsatgan kompaniyalar boshqaruviga qarshi ovoz beradi.
• JPMorgan Asset - Boshqaruv kengashida bir nechta tashqi direktorlarning bo‘lishi afzal.

Biroq, 2015-yilda Nikkei ma’lumotlariga ko‘ra, Tokio fond birjasining birinchi bo‘limidagi kompaniyalarning taxminan 30 foizi so‘nggi besh yilda o‘rtacha ROE besh foizdan past bo‘lgan. Umumiy o‘rtacha ROE esa atigi sakkiz foizni tashkil etadi va faqat 31 foiz kompaniyaning ROE ko‘rsatkichlari ikki xonali sonlarda.

Xulosa

Yaponiyaning stewardship kodexining investitsiya muhitiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishini hozircha aniq aytish qiyin. Ammo umidvor bo‘lish uchun asoslar mavjud. 2015-yil iyunda stewardship kodexiga qo‘shilib, Korporativ Boshqaruv Kodexi ham taqdim etildi, u korporatsiyalardan "yaxshi" boshqaruvni talab qiladi. Yaqin orada Tokio fond birjasining o‘zining shu kabi kodexi qabul qilinishi kutilmoqda, bu esa bir qancha talablarni majburiy qilish imkonini beradi.

Asl sinov vaqt o'tishi bilan keladi. Yaxshi davrda katta maqsad va rejalarni bajarish oson, ammo qiyin paytlarda — daromadlar kamayganda va tashqi direktorlar boshqaruv rejalarini tanqid qilganda — ushbu qoidalar qanchalik saqlanadi? Menejment samarali bo‘lmagan biznes yo‘nalishlarini yopishni rad etsa, institutsional investorlar o‘z fikrlarini qanchalik aniq bildiradilar? Yoki hammasi avvalgidek qoladimi, kompaniyalar faqat hajm va savdoga e’tibor qarataveradimi?

Siz Bozorlar bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 04-04-2020 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Yaponiyaning Stewardship Kodexi: Korporativ Boshqaruvni Yaxshilash Yo‘lida " sizga Bozorlar sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Yaponiyaning Stewardship Kodexi: Korporativ Boshqaruvni Yaxshilash Yo‘lida mavzusi sizning Bozorlar bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.