Tarixdagi Podshohlar: Qiziqarli Va G‘ayrioddiy Xususiyatlarga Ega Qirollar
Qirollik taxti ortidagi murakkabliklar, shon-shuhrat va boyliklar bilan yuzma-yuz kelgan tarixiy shaxslarning hayoti haqida ilhomlantiruvchi va qiziqarli hikoyalar. Ushbu maqolada taxtni ko‘tarishning murakkabligi va podshohlarning g‘ayrioddiy odatlari haqida so‘z boradi.
Qirollik kuchi, shon-shuhrat va mol-mulkning sinovlari eng qattiq va mashaqqatli hisoblanadi. Har bir monarx bunday bosimga bardosh bera olmaydi. Qadim zamonlarda esa, hukmdorlarning atrofida hech qanday psixoterapevt, hayot murabbiyi yoki ommaviy axborot vositalari jamoasi bo‘lmagan. Tarixda ko‘plab achinarli misollar bor: ba'zilar taxt va hokimiyatning cheksiz erkinligidan buzilgan, boshqalar esa mas'uliyat va bosim ostida yiqilgan. Ushbu maqola – taxtni ko‘tarish uchun juda og‘ir bo‘lgan hukmdorlar haqida.
Ko‘pchiligimiz qirollar va shahzodalar haqida ertaklardagi kabi tasavvur qilamiz. Ammo haqiqiy hayotda qirollik oilalarining ham o‘z sir va g‘ayrioddiy jihatlari bor, ular haqida ochiqchasiga gapirish odat tusiga kirmagan.
Bir necha yil oldin butun dunyo axborot vositalarida Norvegiya shahzodasi Marta Luiza haqida ko‘plab munozaralar bo‘lib o‘tdi. U alternativ tibbiyot markazini ochib, hayvonlar va farishtalar bilan gaplasha olishini aytdi.
"Otlarni parvarish qilganimda, men farishtalar bilan aloqa o‘rnatdim. Endi bu iste’dodni boshqalar bilan baham ko‘rmoqchiman," – deya 2007-yilda Marta Luiza o‘z fikrini bildirgan.
Norvegiyaning ko‘plab fuqarolari bu bayonotdan norozi bo‘lib, shahzodaning unvonidan voz kechishini talab qilishdi. Ammo tajribali mutaxassislar situatsiyani tinchlantirib, Marta Luiza o‘z paranormal qobiliyatlarini tinchroq sharoitda rivojlantirishga davom etdi.
Britaniya qiroli Karl III ham o‘ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. 2010-yilda u o‘simliklar bilan gaplashishni yaxshi ko‘rishini tan oldi. "Men gullar va daraxtlar bilan suhbatlashaman va ularni tinglayman. Har bir o‘simlik menga bolamdek qadrli," – deya BBC telekanalining hujjatli filmida so‘zlagan Karl III. Bundan tashqari, uning o‘ziga xos odatlari haqida ham ko‘p gapiriladi: masalan, u kuniga besh marta kiyim almashtiradi va bunga bir nechta xizmatkorlar yordam beradi. Bu esa 21-asrda juda g‘ayrioddiy holatdir.
- Daraxtlarga salom berish, eshik tutqichlariga shivirlash va etik chizig‘ini silashni so‘rash – Karl III ning o‘ziga xos odatlari
Afrikalik qirollarning ham o‘ziga xos odatlari mavjud. Masalan, yaqinda Esvatini deb atalgan Svazilendning egasimon qirollari Msvati III uzoq vaqt 18 yoshgacha bo‘lgan qizlarning erkaklar bilan jinsiy munosabatda bo‘lishini taqiqlagan. Bu orqali OITS kasalligi darajasini pasaytirish maqsad qilingan. Ammo shaxsiy hayoti uchun Msvati bu qoidani buzgan: u 17 yoshli qizga uylangan. Qiziqarli tomoni, qizlar minglab yalang‘och holda raqsga tushib, qirol Msvatining yangi malikasini tanlaydi.
Kimda ko‘p? Sharq va Afrika yetakchilari, ular orasida 4, 10 va hatto 100 xotinli shaxslar mavjud.
Bugungi zamon qirollarining ba’zi g‘ayrioddiy odatlarini tushuntirish mumkin. Ammo bir necha yuz yil oldingi voqealar ko‘pincha tushunarsiz. Ko‘pincha monarxlar o‘zlariga muammolar yaratib, hattoki o‘sha davr uchun ham notog‘ri xatti-harakatlar ko‘rsatgan.
Kastiliya qiroli Xuana I (1479-1555)
Kastiliya qiroli Xuana I ko‘pincha "aqldan ozgan" deb ataladi. Bu laqab unga eriga, Filip I Avstriyalikka bo‘lgan haddan tashqari muhabbati sabab berilgan.
Xuana bolaligidan yopiq va o‘qimishli bo‘lib, bir necha tillarda, jumladan lotin tilida erkin so‘zlashardi. 1496-yilda ota-onasi Ferdinand II Aragon va Izabella Kastiliya uni Maksimilian I ning o‘g‘li Filip bilan turmushga berdi. Bu nikoh ikki sulola uchun foydali bo‘ldi. Filip esa uylanishga juda qiziqmas edi, ammo otasining so‘zidan chiqolmadi. Ular tez orada sevib qolishdi va bir yil o‘tib qizlari Eleonora tug‘ildi.
Filip tinch oilaviy hayotdan tezda charchab, avvalgi xatti-harakatlariga qaytdi. Avstriyalik shahzoda o‘z sevgililarini ochiqchasiga yashirmasdi, Xuana esa kuchli rashk bilan javob qaytardi.
Xuana raqiblaridan qutulishga harakat qildi. Sabri to‘lib, u erining bir sevgilisining uzun sochlarini kesib tashladi, bu esa Filipni jahldan chiqarib yubordi.
Filip unga munosabatni o‘zgartirib, bir necha kun uxlashga kelmadi. Xuana esa buni juda qattiq qabul qilib, devorga boshini urib o‘zini jarohatlay boshladi.
Ushbu kuchli hissiyotlar sakkiz yil davom etdi. 1504-yilda Xuana onasi vafot etdi va unga taxtni meros qilib qoldirdi, lekin ruhiy holati yomon bo‘lsa, otasi Ferdinand II taxtni boshqarishini shart qildi. Shu paytda Filip taxtni egallashga urindi. U muvaffaqiyat qozondi, ammo qisqa muddatga – 1506-yilda 28 yoshida vafot etdi. Ko‘pchilik tarixchilar uning o‘limi o‘spaga bog‘liq deb hisoblaydi, ammo zaharlash ehtimoli ham mavjud.
Xuana erining o‘limini og‘ir qabul qildi. Ruhiy holati yomonlashdi, bir vaqtning o‘zida oltinchi homilasi ham bordi. 4 oy o‘tib, u qizi Ekaterina tug‘ildi, u otasidan keyin dunyoga keldi.
Uzoq vaqt davomida Xuana Filipni dafn etishga ruxsat bermadi. U jasadni mumlashni buyurdi va qabrni vaqti-vaqti bilan ochardi. U o‘limidan keyin ham erini rashk qilardi, hattoki jasad yaqiniga hech qanday ayolni yaqinlashtirmadi. Afsonalarga ko‘ra, Xuana uch yil davomida o‘lgan erini bilan Ispaniya bo‘ylab sayohat qilgan, faqat erkaklar monastirlarida tunab yurgan. Boshqa versiyaga ko‘ra, u bir necha oy sayohat qilgan va oxir-oqibat Filipp Granadada dafn etilgan.
U uyga qaytganda, u yolg‘iz yashovchi bo‘lib qoldi. Hayotining oxirigacha qora kiyim kiydi va deyarli hech kim bilan suhbatlashmadi. Garchi u taxtni boshqarmasa-da, rasmiy ravishda qirolicha bo‘lib qoldi.
Bavariya shahzodasi Aleksandra Amaliya (1826-1875)
Bavariya qirollari Lyudvig I va uning rafiqasi Tereza ning kichik qizi Aleksandra Amaliya juda go‘zal edi, ammo shaxsiy hayoti tartibsiz edi. Uning xatti-harakatlari ko‘plab potensial kelinlarni undan uzoqlashtirdi. 1850-yilda unga Napoleon I ning jiyani Lyui Bonapart tomonidan taklif berilgan, ammo u salomatlik muammolari tufayli rad javobini berdi.
O‘smirlik davrida u yorqin va hashamatli kiyimlarni tark etib, faqat oq rangdagi kiyimlarni kiyishni boshladi.
U tozalikka juda obsesif bo‘lib, eng kichik dog‘lar ham uni qo‘rqitardi va vahimaga solardi.
23 yoshida unga yanada g‘ayrioddiy xususiyatlar kuzatildi: u yon tomondan sekin yurishni boshladi va eshik ramkalari unga juda qiyin bo‘ldi. Sababi, u bolaligida shisha pianino yutib yuborganiga ishonar edi. U har qanday jismoniy zarba unga o‘lim olib kelishi mumkinligiga ishonchi komil edi. Bu qaysidir shaxs tomonidan unga singdirilgan, ammo uni hech kim bu fikrdan voz kechira olmadi.
G‘ayrioddiy odatlariga qaramay, Aleksandra Amaliya iste’dodli yozuvchi sifatida tanildi. U bir qancha sevgi romanlari, bolalar kitoblari va o‘z oilasining tarjimai holini yozdi, daromadlarini esa xayriya ishlariga sarfladi. Hayotining oxirgi yillarini Münxen va Vürtsburgdagi Muqaddas Anna ayollar diniy jamiyatining bosh rahbari sifatida monastirda o‘tkazdi.
Bavariya qiroli Lyudvig II (1845-1886)
«Ertaklar qirollari» laqabli Lyudvig II ning hayoti haqida hali ham ko‘plab savollar mavjud. 18 yoshida otasi Maksimilian II qon infektsiyasi oqibatida vafot etib, uning o‘rnini egallashi kerak bo‘ldi.
Lyudvig bu voqea uchun tayyor emas edi. U bolaligidan o‘z dunyosida yashardi va davlat ishlariga qiziqmasdi.
Uning xatti-harakatlari juda g‘ayrioddiy bo‘lib, bolalarcha xulq-atvor ko‘rsatardi: u o‘rta asr qahramoni kabi kiyinar, ertak va qadimiy afsonalarga muhabbat qo‘yardi, kunduzlari uxlardi, kechasi uyg‘oq bo‘lardi.
Uning yana bir g‘ayrioddiy qiziqishi — Rixard Vagnerning asarlariga bo‘lgan muhabbati edi. Romantik qirol o‘zini Vagnerning musiqiy asarlaridagi lirika qahramoni deb tasavvur qilardi. Lyudvig Vagnerning "Tristan va Izolda" operasini juda yaxshi ko‘rardi, uni o‘zining muzasiga aylantirdi. Qiroli Bavariyaning eng mashhur afsonaviy qal’alaridan biri — Noyshvantshtayn qal’asi aynan uning bu ilhomi bilan qurilgan.
Qal’alar qurilishi davlat byudjetiga katta zarar yetkazdi, hukumat uni taxtdan voz kechishga yoki talablarini kamaytirishga chaqirdi. Qiroldan voris tug‘ish talab etildi, ammo u xotin topib, ota bo‘lishga intilmadi. 1867-yilda u o‘z amakivachchasi, ikki yosh kichik Sofiya gertsoginyasiga uylanish taklifini berdi, lekin 10 oy o‘tib to‘y oldi.
Oxirgi yillarda Lyudvig yolg‘iz yashab, ruhiy kasal deb e’lon qilindi. "Ertaklar qirollari" sirli sharoitda vafot etdi: uning jasadi Shtarnberg ko‘lining sohilida topildi. Hali ham bu o‘lim qotillikmi yoki o‘z joniga qasdmi, aniq emas.
Parma shahzodasi Izabella (1741-1763)
Ispaniya infantasi Izabella Parma go‘zalligi va mehribonligi bilan mashhur edi. U musiqa bilan shug‘ullanar, falsafa va teologiyani qiziqish bilan o‘rganardi. Ammo bolaligidan boshlangan depressiya holatlari uning hayotini azobga aylantirdi, ayniqsa onasining vafotidan keyin bu yanada kuchaydi. U o‘zi uzoq yashamasligiga ishonar edi.
Izabella saqlanib qolgan xatlarida dunyoda unga hech narsa yo‘qligini, ba’zan g‘ayritabiiy ovozlar eshitishini va o‘limdan belgilar kelayotganini yozgan.
1760-yilda u Avstriya taxti merosxo‘ri, arxiyergash Iosif II ga uylantirildi. Iosif uni juda yaxshi ko‘rardi, ammo Izabella uning singlisi Mariya Kristinani sevardi. Bu munosabatlarning qaysi bosqichda ekanligi aniq emas.
Uylanganidan keyin Izabella juda baxtsiz edi. U Iosif bilan yaqinlik qilishni istamasdi, u esa voris kutardi. 1762-yilda ular qiz farzandli bo‘ldi — Mariya-Tereza, ammo qizcha 1770-yilda vafot etdi. Izabella ikki marta homiladorligini yo‘qotdi, bu uning sog‘lig‘ini yomonlashtirdi. Iosif uning holatini ko‘rgan bo‘lsa-da, o‘g‘il tug‘ish umidida edi. 1763-yilda Izabella homilador bo‘ldi, noyabr oyida esa o‘spaga chalingan holda muddatidan oldin tug‘di—bola bir necha soat yashadi, besh kun o‘tib esa Izabella vafot etdi.
Kent shahzodasi Georg (1902-1942)
Kent shahzodasi Georgni ko‘pincha «enfant terrible» deb atashadi. Yoshligida u partiyalarga, sport avtomobillariga va hayotning barcha lazzatlaridan bahramand bo‘lishga intilardi.
Maxsus xizmatlar Britaniya shahzodasi Georgning ko‘plab xatti-harakatlarini jamoatchilikdan yashirish uchun ko‘p harakat qilishardi. U yoshligida taqiqlangan moddalarga qaram bo‘lib qoldi va undan tuzalishga harakat qilmadi, garchi yaqinlari uni ko‘p marta ishontirishgan bo‘lsa-da.
Georgning shaxsiy hayoti juda qizg‘in edi. 1934-yilda u Gretsiya va Daniya shahzodasi Marina bilan uylandi, ammo nikohdan keyin ham ko‘plab sevgililari bilan aloqani to‘xtatmadi.
Georg Kentning hayoti 39 yoshida sirli aviakhalokatda to‘xtadi. Tarqalgan mish-mishlarga ko‘ra, uni o‘ldirishgan bo‘lishi mumkin, chunki u muhim siyosiy sirlarni bilgan.
Foto: Getty Images
Siz Monarx Kapalaklari bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 12-10-2023 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Tarixdagi Podshohlar: Qiziqarli Va G‘ayrioddiy Xususiyatlarga Ega Qirollar " sizga Monarx Kapalaklari sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.
Tarixdagi Podshohlar: Qiziqarli Va G‘ayrioddiy Xususiyatlarga Ega Qirollar mavzusi sizning Monarx Kapalaklari bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.