Yosh Ayollarda Ko‘krak Saratoni: Maxsus Xususiyatlar, Davolash Usullari va Muhim Ma'lumotlar

Ko‘krak saratoni yosh yoshda aniqlanganda ko‘pincha kuchliroq va davolashda murakkabroq bo‘ladi, biroq zamonaviy tibbiyotda samarali davolash imkoniyatlari mavjud. AQShda 40 yoshgacha bo‘lgan ayollarda bu kasallikdan aziyat chekadiganlar soni biroz oshmoqda.

Amerika Saraton Jamiyati (ACS) ma’lumotlariga ko‘ra, AQShda har yili ayollarda aniqlangan yangi saraton holatlarining uchdan bir qismi ko‘krak saratoni hisoblanadi.

Ko‘krak saratoni asosan kattaroq yoshdagi ayollarda uchrasa-da, 40 yoshgacha bo‘lgan yosh ayollarni ham ta’sir qilishi mumkin. Bundan tashqari, bu kasallik erkaklarda ham, garchi kamroq bo‘lsa-da, yuzaga kelishi mumkin.

Quyida yoshlardagi ko‘krak saratoni, uning davolash usullari, omon qolish ko‘rsatkichlari va boshqa muhim jihatlar haqida batafsil ma’lumot berilgan.

Til va ifoda muhimligi

Jins va gender tushunchalari keng spektrda mavjud. Ushbu maqolada “ayollar” va “erkaklar” atamalari ishlatilgan bo‘lib, ular manbaa tadqiqotlari va so‘rovnomalardagi tilga mos keladi. Ammo sizning shaxsiy gender identifikatsiyangiz bu atamalar bilan mos kelmasligi mumkin.

Shu bilan birga, ilmiy tadqiqot va klinik natijalarni aniq ifodalashda aniqlik muhimdir.

40 yoshgacha bo‘lganlarda ko‘krak saratoni qancha keng tarqalgan?

2018-yilgi sharhga ko‘ra, 15 dan 39 yoshgacha bo‘lgan yosh ayollar orasida ko‘krak saratoni eng ko‘p uchraydigan saraton turi hisoblanadi.

Milliy Saraton Instituti (NCI)ning Epidemiologiya va Natijalar Monitoring Dasturi (SEER) 2019-yilda 15-39 yoshdagi har 100,000 ayoldan taxminan 24 nafari ko‘krak saratoni bilan tashxislanganligini bildiradi.

Yosh yigitlarda ham ko‘krak saratoni uchrashi mumkin, ammo bu juda kam holat.

Ko‘krak saratoniga ta’sir qiluvchi omillar

Amerika Kasalliklarni Nazorat Qilish va Oldini olish Markazi (CDC) ma’lumotlariga ko‘ra, yosh yoshda ko‘krak saratoni rivojlanish xavfi quyidagi hollarda yuqori bo‘ladi:

• Yaqin qarindoshlaringizda yoshda ko‘krak saratoni yoki har qanday yoshda tuxumdon saratoni aniqlangan bo‘lsa.
• BRCA1 yoki BRCA2 genlarida yoki boshqa ko‘krak saratoni bilan bog‘liq genlarda o‘zgarishlar mavjud bo‘lsa yoki bu genetik o‘zgarishlar yaqin qarindoshlaringizda aniqlangan bo‘lsa, ammo siz hali tekshirilmagan bo‘lsangiz.
• Ashkenazi yahudiy merosiga ega bo‘lsangiz.
• Bolalik yoki yoshligingizda ko‘krak yoki ko‘krak qafasiga nurlash terapiyasi olgan bo‘lsangiz.
• Oldinroq boshqa ko‘krak kasalliklari bilan og‘rigan bo‘lsangiz.
• Shifokoringiz sizda zich ko‘krak to‘qimasi borligini aytgan bo‘lsa.

Shaxsiy va oilaviy tibbiy tarixingiz haqida shifokoringiz bilan suhbatlashish muhim. Ular xavf darajasini baholash va boshqarishda yordam beradi.

2017-yilda Jahon Saraton Tadqiqot Jamg‘armasi tomonidan e’lon qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, premenopozal davrdagi ko‘krak saratoni xavfiga ta’sir qiluvchi quyidagi omillar mavjud:

• Balandlik: Kattaligidagi balandlikning yoshdagi o‘sish tezligi va bolalikdagi sog‘liq va ovqatlanish holati bilan bog‘liqligi sababli, balandroq odamlar premenopozal ko‘krak saratoni xavfi yuqori bo‘lishi mumkin.
• Tug‘ilish vazni: Tug‘ilish paytidagi vazn keyingi rivojlanish va ovqatlanish bilan bog‘liq bo‘lib, yuqori tug‘ilish vazni premenopozal ko‘krak saratoni xavfini oshiradi.
• Spirtli ichimliklar iste’moli: Ko‘p miqdorda alkogol iste’mol qilish premenopozal ko‘krak saratoni xavfini oshiradi.
• Jismoniy faollik: Kuchli jismoniy mashqlar premenopozal ko‘krak saratonidan himoya qilishi mumkin.
• Sut emizish: Sut emizish yoki ona suti bilan oziqlantirish davomiyligi qancha uzoq bo‘lsa, ko‘krak saratoni xavfi shuncha pasayadi.

40 yoshgacha bo‘lganlarda ko‘krak saratoni ko‘payyaptimi?

Ma’lumotlarga ko‘ra, 1990-yillardan beri 40 yoshgacha bo‘lgan ayollarda ko‘krak saratoni holatlari biroz oshgan.

SEER ma’lumotlariga ko‘ra, 2000-yilda har 100,000 ayoldan 20.9 tasi, 2019-yilda esa 24.3 tasi ko‘krak saratoni tashxisi qo‘yilgan.

Yoshlarda ko‘krak saratoni qanday farq qiladi?

Yosh yoshdagi ayollarda ko‘krak saratoni kattaroq yoshdagilarga nisbatan ko‘proq agressiv va davolashga qiyin turlari ko‘p uchraydi.

Masalan, yoshlarda quyidagi turlar ko‘proq aniqlanadi:

• estrogen retseptori (ER) musbat bo‘lmagan ko‘krak saratoni
• progesteron retseptori (PR) musbat bo‘lmagan ko‘krak saratoni
• yuqori darajadagi inson epidermal o‘sish omili retseptori 2 (HER2) bilan bog‘liq ko‘krak saratoni

Yosh ayollarda ko‘krak saratoni ko‘pincha organizmning boshqa qismlariga tarqalgan holatda aniqlanadi, bu esa davolashni murakkablashtiradi va omon qolish ko‘rsatkichlarini pasaytiradi.

2021-yilgi tadqiqotda 1989 yildan 2010 yilgacha yosh ayollarda ko‘krak saratonidan o‘lim darajasi kamaygani, ammo undan keyin bu ko‘rsatkich to‘xtab qolganligi aniqlandi.

Har qanday yoshda erta tashxis va davolash omon qolish imkoniyatlarini yaxshilaydi.

Davolashga oid muhim jihatlar

Ko‘krak saratoni aniqlanganda shifokor tomonidan tavsiya etiladigan davolash rejalari quyidagilarga bog‘liq bo‘ladi:

• Sizda aniqlangan ko‘krak saratoni turi va uning genetik xususiyatlari, shuningdek, gormonlarga javob berishi
• Saraton o‘smalari hajmi va joylashuvi
• Saraton boshqa organlarga tarqalgan yoki yo‘qligi
• Oldinroq saraton davolangan bo‘lsangiz
• Menopauza holatingiz
• Yoshingiz, umumiy sog‘liq holati va tibbiy tarixingiz
• Davolashga bo‘lgan shaxsiy istaklaringiz va maqsadlaringiz

Shifokoringiz quyidagi usullardan birini yoki bir nechtasini tavsiya qilishi mumkin:

• jarrohlik amaliyoti
• nurlash terapiyasi
• gormon terapiyasi
• kimyoterapiya
• maqsadli terapiya
• immunoterapiya

Agar saraton uzoq joylarga tarqalmagan bo‘lsa, jarrohlik odatda birinchi variant hisoblanadi. Jarrohlikdan so‘ng nurlash yoki gormon terapiyasi ham tavsiya qilinadi.

O‘smalarni olib tashlash jarayonida atrofdagi to‘qimalar bilan birga yoki butun ko‘krak olib tashlanishi mumkin. Yaqin limfa tugunlari ham chiqarilishi mumkin.

Ko‘krakni tiklash jarrohlik amaliyotini ham ko‘rib chiqishingiz mumkin.

Agar saraton uzoq organlarga tarqalgan bo‘lsa, jarrohlik kamdan-kam qo‘llaniladi va asosan boshqa davolash usullari tavsiya qilinadi.

Shifokoringiz bilan turli davolash usullarining foyda va xavflari haqida batafsil maslahatlashish muhimdir.

Fertillikka oid masalalar

Ba’zi ko‘krak saratoni davolash usullari qisqa yoki uzoq muddatli bepushtlikka olib kelishi mumkin, jumladan ayrim kimyoterapiya va gormon terapiyasi turlari.

Shuningdek, saraton bilan kasallangan ayrim bemorlarda tuxumdon saratoni rivojlanish xavfi yuqori bo‘lib, ular oldini olish maqsadida bachadon va tuxumdondan jarrohlik yo‘li bilan qutulishni tanlashlari mumkin. Bu ham bepushtlikka sabab bo‘ladi.

Davolashni boshlashdan oldin shifokoringizdan uning reproduktiv salomatlikka ta’siri haqida so‘rashingiz kerak.

Agar kelajakda farzand ko‘rishni rejalashtirayotgan bo‘lsangiz, shifokoringiz plodni saqlash usullarini taklif qilishi mumkin.

Bu jarayonda homiladorlik uchun tayyorlanmagan tuxum hujayralari yoki spermalar davolash boshlanishidan oldin yig‘ib olinadi va muzlatiladi. Ba’zan tuxum hujayralari urug‘lantirilib, hosil bo‘lgan embrionlar muzlatilishi mumkin.

Davolash tugagach, muzlatilgan tuxum hujayralari, spermalar yoki embrionlardan foydalangan holda homiladorlik yoki homiladorlikni homiylik orqali amalga oshirish mumkin.

Omon qolish ko‘rsatkichlari

Ko‘krak saratonidan omon qolish darajasi saraton turi, tarqalish darajasi va boshqa omillarga bog‘liq.

ACS ma’lumotlariga ko‘ra, barcha yoshdagi bemorlar uchun 5 yillik nisbiy omon qolish ko‘rsatkichlari quyidagicha:

Bu shuni anglatadiki, saraton faqat ko‘krakda bo‘lsa, ko‘pchilik bemor 5 yildan ortiq yashaydi. Tarqalgan hollarda omon qolish kamayadi.

Yoshlar orasida agressiv va davolashga qiyin ko‘krak saratoni turlari ko‘proq uchraydi, shuningdek, ko‘pincha tarqalgan bosqichda aniqlanadi, shuning uchun omon qolish ko‘rsatkichlari pastroq bo‘ladi.

Kelajakda yangi davolash usullari yordamida bu ko‘rsatkichlar yaxshilanishi mumkin.

Shifokoringiz bilan shaxsiy tashxis va prognozingiz haqida gaplashish tavsiya etiladi.

Genetik testlar

Ba’zi ko‘krak saratoni turlari ota-onadan meros bo‘lib o‘tadigan genetik o‘zgarishlar bilan bog‘liq.

Eng ko‘p uchraydiganlari BRCA1 va BRCA2 genlaridagi mutatsiyalar bo‘lib, ular tuxumdon saratoni xavfini ham oshiradi.

Agar oilangizda ko‘krak yoki tuxumdon saratoni ko‘p holatlarda qayd etilgan bo‘lsa yoki yaqin qarindoshingizda bunday genetik mutatsiyalar aniqlangan bo‘lsa, shifokorga murojaat qiling.

Ular sizni genetik maslahatchiga yuborishi mumkin, u yerda genetik testlar orqali sizda xavfni oshiruvchi o‘zgarishlarning bor-yo‘qligi aniqlanadi.

Agar test natijalari ijobiy bo‘lsa, shifokoringiz skrining va oldini olish bo‘yicha tavsiyalarni yangilashi mumkin.

Oldini olish va skrining

Ko‘krak saratonini butunlay oldini olishning aniq usuli yo‘q, ammo sog‘lom turmush tarzi xavfni kamaytirishga yordam beradi.

Agar kasallik aniqlansa, erta tashxis davolash imkoniyatlarini yaxshilaydi.

Mammografiya — ko‘krakni rentgen orqali tekshirish usuli bo‘lib, ko‘krak saratonini erta bosqichda aniqlashda muhim rol o‘ynaydi.

Oldini olish uchun tavsiyalar

ACS tavsiyalariga ko‘ra, ko‘krak saratoni xavfini kamaytirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• Doimiy jismoniy faollik bilan shug‘ullanish
• Sog‘lom tana vaznini saqlash
• Alkogol iste’molini cheklash yoki umuman tark etish

Agar sizda oilaviy tarixda ko‘krak yoki tuxumdon saratoni mavjud bo‘lsa yoki xavfni oshiruvchi genetik o‘zgarishlar aniqlangan bo‘lsa, shifokoringiz oldini olish uchun maxsus davolash usullarini taklif qilishi mumkin.

Ular profilaktik dori-darmonlar yoki hatto jarrohlik amaliyotlarini tavsiya qilishi mumkin.

Skrining bo‘yicha tavsiyalar

Turli tibbiy tashkilotlar ko‘krak saratonini skrining qilish bo‘yicha turlicha tavsiyalar beradi. Bu tavsiyalar yosh va shaxsiy xavf omillariga qarab o‘zgaradi.

Masalan, ACS va Amerika Radiologiya Kolleji (ACR) xavfi yuqori bo‘lgan ayollar uchun erta va tez-tez skriningni tavsiya qiladi.

ACR tavsiyalariga ko‘ra:

• Har bir ayol, ayniqsa qora tanli ayollar va Ashkenazi yahudiy merosiga ega bo‘lganlar, 30 yoshga borishidan oldin xavf darajasi baholanadi.
• Xavfi yuqori bo‘lgan ayollar 30 yoshdan boshlab har yili mammografiya qilishlari kerak.
• 30 yoshdan oldin ko‘krak yoki ko‘krak qafasiga nurlash terapiyasi olgan ayollar 25 yoshdan boshlab yoki nurlash tugagandan keyin 8 yil o‘tganidan keyin har yili mammografiya qilishi tavsiya etiladi.

Ba’zi ayollar uchun kontrastli MRT kabi boshqa skrining usullari ham foydali bo‘lishi mumkin.

Amerika Qo‘shma Shtatlari Profilaktika Xizmatlari Vazirligi (USPSTF) 50 dan 74 yoshgacha bo‘lgan ayollar uchun har ikki yilda mammografiya qilishni tavsiya qiladi. Yuqori xavfga ega ayollar uchun esa skriningni yoshroq boshlash tavsiya etiladi.

USPSTF tavsiyalari doimiy ravishda yangilanib boradi.

Shifokoringiz bilan ko‘krak saratoni xavfi, skriningning foydalari va xavflari hamda qachon boshlab skrining qilish haqida maslahatlashishni unutmang.

Klinik tadqiqotlarda ishtirok etish

Agar standart davolash usullari samara bermasa, shifokoringiz sizni ko‘krak saratoni bo‘yicha klinik tadqiqotlarda ishtirok etishga taklif qilishi mumkin.

Klinik tadqiqotlar yangi dorilar yoki davolash usullarining samaradorligini sinovdan o‘tkazadi. Ko‘pincha, bu usullar hali AQSh Oziq-ovqat va Dori-darmonlar Boshqarmasi (FDA) tomonidan tasdiqlanmagan bo‘ladi.

Klinik tadqiqotlarda qatnashish sizga boshqa joyda mavjud bo‘lmagan yangi davolash usulini qo‘llash imkonini beradi. Bu omon qolishingiz yoki hayot sifatini yaxshilashi mumkin, ammo nojo‘ya ta’sirlari yoki noma’lum xavflari ham bo‘lishi mumkin.

Hududingizdagi ko‘krak saratoni bo‘yicha klinik tadqiqotlarni clinicaltrials.gov saytidan topishingiz mumkin.

Xulosa

Ko‘krak saratoni asosan kattaroq yoshdagi ayollarda ko‘p uchrasa-da, 40 yoshgacha bo‘lgan yosh ayollarda ham yuzaga kelishi mumkin.

Yosh yoshdagi ko‘krak saratoni odatda agressivroq va davolash qiyinroq bo‘ladi, shuning uchun erta tashxis va davolash hayot uchun juda muhim.

Agar oilangizda ko‘krak yoki tuxumdon saratoni ko‘p bo‘lsa, shifokoringiz sizni genetik maslahatchiga yuborishi mumkin, u orqali genetik xavf omillari aniqlanadi.

Ko‘krak saratonidan himoyalanish va xavfni kamaytirish uchun sog‘lom turmush tarzi, muntazam mammografiya va oldini olish usullarini qo‘llash muhimdir.

Agar ko‘krak saratoni aniqlansa, shifokoringiz sizga davolash imkoniyatlari va natijalari haqida to‘liq ma’lumot beradi.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 26-11-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Yosh Ayollarda Ko‘krak Saratoni: Maxsus Xususiyatlar, Davolash Usullari va Muhim Ma'lumotlar " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Yosh Ayollarda Ko‘krak Saratoni: Maxsus Xususiyatlar, Davolash Usullari va Muhim Ma'lumotlar haqidagi ma'lumotlar sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.