Venesuela 48 soat ichida parvozlarni tiklashni talab qilmoqda: xavfsizlik va siyosiy ziddiyatlar aviatsiyani qamrab olmoqda

Venesuela 48 soat ichida parvozlarni tiklab, xalqaro qatnovlarni normallashtirish bo‘yicha chaqiriq qildi. Inac bu ultimatum bilan bog‘liq xavfsizlik sabablarini ta’kidlab, parvozlar sonini barqarorlashtirishni maqsad qilmoqda. Shoshilinch choralar mintaqada yuzaga kelgan jiddiy siyosiy va harbiy faoliyat fonida olingan.

Bir qator xalqaro avia-operatorlar Venesuela bo‘yicha parvozlarni qisqa muddatga to‘xtatdi yoki frekanslarni kamaytirdi. Ularga Ispaniyaning Iberia, Air Europa hamda Plus Ultra; Braziliyaning Gol; Chili Latam; Kolumbiyaning Avianca; Portugaliyaning TAP va Turkiyaning Turkish Airlines kiradi. Trinidad va Tobago Caribbean Airlines esa sentyabr oyi oxiridan buyon parvoz qilmay kelmoqda.

Amerika Qo‘shma Shtatlarining Federal Aviation Administration FAA esa juma kuni chiqarilgan xabarda parvoz operatorlarini ehtiyot choralarini ko‘rishga undagan. Xabarda Maiquetía aviatsiya hududi bo‘yicha xavfsizlik holati oshganligi sababli barcha parovzni ehtiyotlik bilan amalga oshirish lozimligi aytilgan.

Maiquetía xalqaro aeroporti Karakas yaqinida joylashgan bo‘lib, Venesuelaning xalqaro qatnovlarining asosiy eshigi hisoblanadi. Hozirda Copa Panama kabi ba’zi kompaniyalar yo‘llanmasini davom ettirayotgan bo‘lsa-da, ko‘plab xalqaro yo‘lovchi oqimi sezilarli darajada kamaydi.

IATA Inacga murojaat qilib, ultimatumni bekor qilishni yoki uzaytirishni tavsiya qildi, chunki qatnovlarni to‘xtatish Venesuela uchun mintaqaviy aloqalarni señap etishda ijobiy yo‘l ko‘rsatmaydi. IATA aytishicha, aylanma yo‘llarni qisqaroq yo‘qqa solish mamlakatni yo‘qolish xavfi ostiga qo‘yadi.

Hududiy xavfsizlikka doir tortishuvlar kengaygani sayin, Venesuela rahbariyatining va AQSh tarafidan ko‘rilayotgan bosimlar aviatsiya sohasiga ham ta’sir qilmoqda. Karib dengizidagi harbiy kuchlar soni ko‘payib borayotgan bo‘lib, AQSh dengiz kuchlari tomondan g‘arbiy qismda dori vositalarini tashuvchi kemalarga qarshi zarbalar amalga oshirilmoqda—sentyabrdan buyon kamida 21 ta zarba haqida xabar berilmoqda. Maduro hukumati bu harakatlarni amerikaliklar Venesuelani ag‘darishga urinishlari sifatida baholamoqda.

Prezident Nîkola Maduro tatbiq etilgan bosimlar ortida turgan siyosiy maqsadlarni ochiq-oydin tanqid qilib, AQShni “g‘arazli rejalar”da ayblagan va o‘zini zabt etishga qodir emasligini namoyish etdi. Rasmiy TV ko‘rsatuvida u “AQSh Venesuela ustidan mag‘lub bo‘lmaydi, biz zabtga moslashganmiz” deya ta’kidlab, qarzli tadbirlar bilan sabr-toqatli qarshilik ko‘rsatdi.

Shu o‘rtada AQSh hukumati Maduroni noaniq etakchi deb belgilab kelmoqda. Trump prezident edi, Maduro bilan bevosita gaplashish imkoniyatini esa ochiq qolayotganini bildirdi: “Bir kun kelib uning bilan gaplashaman”—deb aytgan bo‘lishi mumkinligini rad etmagan.

Haqiqiy xavfsizlik omili bo‘lgan holda Venesuela vazirligi Inacning ultimatumini fuqarolik va xalqaro qatnovlar barqarorligini ta’minlash yo‘lida qabul qilinadigan choralar sifatida ko‘rib chiqmoqda. Dunyo bo‘ylab aviakompaniyalar esa vaziyatni diqqat bilan kuzatmoqda va holatlar yaxshilangan taqdirda operatsiyalarni tiklashga tayyorligini bildirmoqda.

Ekspertlar fikri: Xalqaro qatnovlar xavfsizligi va siyosiy tortishuvlar bir vaqtda rivojlanmoqda; shu bois avia-operatorlar qaror qabul qilayotganda bozor barqarorligini saqlab qolishga intilmoqda. Venesuela kabi mintaqaviy krizislar aviatsiya yo‘nalishlaridagi ishonchni tiklash uchun sabr-toqat va aniq istiqbolli kelishuvlarni talab qiladi.

Qisqacha xulosa: Venesuela 48 soat ichida parvozlarni tiklashni talab qilmoqda, lekin xalqaro uchuvchilar orasida xavfsizlikka oid ehtiyot choralarini oshirayotganliklari sabab qatnovlar qiyinlashmoqda. Xalqaro tashkilotlar Inac bilan yaqin hamkorlikni e'tirof etmoqda, ammo mintaqaviy siyosiy tortishuvlar aviatsiya yo‘nalishlarining normallashtirilishini kechiktirishi mumkin.

Asosiy xulosalar xavfsizlik darajasini saqlab qolgan holda parvozlarning barqaror jarayonini tiklash zaruriyatidir. BBC xabarlaridan olingan malakali ma’lumotlar asosida chiqilgan bugungi tahlil