Transgenderlik Nima Degani? Gender haqida To‘liq Tushuncha

“Transgender” so‘zi insonning o‘zini tug‘ilishda belgilangan genderga mos kelmasligini bildiruvchi sifatdir. Ya’ni, odam o‘zini tug‘ilishda berilgan jinsi bilan bir xil deb hisoblamaydi.

Hayot davomida biz o‘zimizni yaxshiroq tushunamiz, o‘sib, o‘zgaramiz va yanada chuqurroq anglashga erishamiz.

Ba’zilar uchun bu o‘zligini anglash o‘zining asl genderi tug‘ilishda berilgan jinsidan farq qilishini anglash bilan boshlanadi.

Shunday vaziyatda inson transgender deb ataladi.

Ushbu maqolada transgenderlik nima ekanligi, uning turli shakllari va gender xilma-xilligi haqida batafsil ma’lumot beramiz.

Transgenderlik tushunchasi nima?

“Transgender” (yoki qisqasi “trans”) so‘zi insonni tavsiflash uchun ishlatiladigan sifatdir. Bu shuni anglatadiki, odam o‘zini tug‘ilishda berilgan gender bilan bir xil deb hisoblamaydi. Bu so‘z uning asl jinsini aniq ko‘rsatmaydi.

Transgenderning qarama-qarshi tushunchasi — “cisgender”, ya’ni tug‘ilishda berilgan jinsiga mos keladigan odam. Ikkala so‘z ham lotin tilidan olingan: “trans” — “qarama-qarshi tomonda”, “cis” — “bir tomonda”.

“Transgender” keng tushuncha bo‘lib, ko‘plab gender identifikatsiyalari va ifodalarini o‘z ichiga oladi. Ba’zi odamlar tibbiy, ijtimoiy va huquqiy jihatdan o‘z genderlarini o‘zgartiradi, lekin bu transgender bo‘lish uchun shart emas.

Bu tushuncha yangi ko‘rinishga ega bo‘lsa-da, genderga mos kelmaslik haqidagi qadimiy madaniyatlarda, shu jumladan mahalliy, g‘arbiy va sharqiy an’analar orasida ham mavjud bo‘lgan.

Transgender jamiyatiga kimlar kiradi?

“Transgender” — keng qamrovli atama bo‘lib, quyidagi gender identifikatsiyalarini o‘z ichiga oladi:

• non-binary (genderlar orasida yoki tashqarisida bo‘lganlar)
• genderfluid (genderi o‘zgaruvchan odamlar)
• genderqueer (an’anaviy gender qoidalariga mos kelmaydiganlar)
• agender (gendersiz odamlar)
• trans erkaklar (tug‘ilishda ayol sifatida belgilangan, hozir erkak o‘laroq yashayotganlar)
• trans ayollar (tug‘ilishda erkak sifatida belgilangan, hozir ayol o‘laroq yashayotganlar)

Shuningdek, ba’zi odamlar o‘zlarini erkak yoki ayoldan tashqari boshqa genderlarda yoki ularning aralashmasida ko‘rishlari mumkin va ular ham transgender jamiyatining bir qismidir.

“Transgender” so‘zi qachon paydo bo‘lgan?

“Transgender” atamasi ilk bor 1965-yilda doktor Jon F. Olivenning “Sexual Hygiene and Pathology” nomli kitobida qo‘llanilgan.

“Transgender” so‘zini qanday ishlatish kerak?

“Transgender” bu sifat bo‘lib, ism emas. Siz uni qisqa, uzoq, yosh yoki keksa so‘zlari kabi ishlatasiz.

Masalan, qisqa bo‘lgan ayolni “a short woman” deb ataysiz, “a short” deb emas. Shunday qilib, transgender odamni “a transgender” yoki “a trans” deb emas, “transgender odam” yoki “transgender jamiyati” deb atash to‘g‘ri hisoblanadi.

Trans erkak va trans ayol o‘rtasidagi farq

Trans erkak — tug‘ilishda ayol jinsiga ega bo‘lgan, ammo hozir erkak sifatida yashayotgan inson. Ba’zan ular o‘zlarini FTM (female-to-male) deb atashadi, lekin bu atama zamonaviy emas va odamning roziligisiz ishlatilmasligi kerak.

Trans ayol — tug‘ilishda erkak jinsiga ega bo‘lgan, hozir ayol sifatida yashayotgan inson. Ular MTF (male-to-female) atamasini ishlatishi mumkin, ammo shu bilan bog‘liq rozilik muhim.

Bu atamalar insonning jinsini emas, balki genderini ifodalaydi. Shuningdek, jinsiy organlar haqida taxmin qilmaslik kerak.

Transgender va transseksual farqi

Ko‘pchilik “transgender” so‘zini “transseksual” o‘rnida ishlatadi. “Transseksual” atamasi AQSh Psixologik Assotsiatsiyasi tomonidan eskirgan deb hisoblanadi, ammo ba’zi odamlar o‘zlarini shunday atashni afzal ko‘rishi mumkin. Roziliksiz bu atamani ishlatmaslik kerak.

Genderga mos kelmaslik va transgenderlik farqi

Genderga mos kelmaslik deganda, odamning jamiyatdagi an’anaviy gender qoidalariga mos kelmasligi tushuniladi. Bu uning kiyinish usuli, xulq-atvori yoki rollari bo‘lishi mumkin.

Transgenderlik esa tug‘ilishda berilgan jinsga mos kelmaslikni bildiradi. Ba’zida genderga mos kelmaslik transgenderlik bilan birga bo‘lishi mumkin, lekin ko‘p hollarda genderga mos kelmaslik cisgender va geteroseksual odamlar orasida ham uchraydi.

Misollar:

• Cisgender erkak, oilaviy rolni bajarib, uyda bolalarga qarasa, genderga mos kelmas deb hisoblanadi, lekin transgender emas.
• Cisgender ayol sochlarini qisqa qilib, smokin kiyib yurishga qaror qilsa, genderga mos kelmas, lekin transgender emas.
• Trans erkak tirnoq bo‘yog‘i yoki makiyajdan foydalansa, u ham transgender, ham genderga mos kelmas deb hisoblanadi.

Odamlarning gender ifodasi va ularga bergan nomlari sizning tasavvuringizdan farq qilishi mumkin, shuning uchun hurmat bilan yondashish muhimdir.

O‘rinli zamon va zamonlarni ishlatish haqida

Ko‘pchilik erkaklar (shu jumladan transgender erkaklar) uchun he/him, ayollar (transgender ayollar ham) uchun she/her zamonlari qo‘llaniladi. Non-binary odamlar esa ko‘pincha they/them zamonlaridan foydalanadi. Lekin har kimning holati boshqacha bo‘lishi mumkin.

Agar kimningdir zamonlarini bilmasangiz, ulardan so‘rashdan tortinmang. Bu haqda yanada ko‘proq ma’lumotni boshqa maqolalarda topishingiz mumkin.

Asosiy xulosa

Transgenderlik — bu tug‘ilishda berilgan jins bilan o‘zining haqiqiy genderi mos kelmasligi holati.

“Trans” so‘zi keng qamrovli bo‘lib, non-binary, agender, genderqueer va boshqa ko‘plab gender identifikatsiyalarini o‘z ichiga oladi.

Kimning genderini to‘liq tushunmasangiz ham, ularning o‘zini qanday ifodalashini hurmat qilish muhimdir.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha foydali maqolalarni 18-06-2023 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Transgenderlik Nima Degani? Gender haqida To‘liq Tushuncha " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Transgenderlik Nima Degani? Gender haqida To‘liq Tushuncha maqolasi sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.