Tabiat Qadriyatlarini Hammaga Oching: Sayohat va Tabiatdagi Tenglik

Aktyor Blair Andervud 2009-yilgi Funny or Die videolavhasida hazil aralash shunday savol bilan chiqadi: “Hech kim ilgari qora tanli sayohatchini ko‘rmaganmi?”

Videoda Andervud, tabiatda osoyishta sayr qilishga intilgan sayohatchi rolida, boshqa oq tanli sayohatchilarning turlicha qarashlariga duch keladi. U o‘zini noyob, tabiiy olamda kamdan-kam uchraydigan qora tanli inson sifatida anglaydi. Uning sayrini ko‘pchilik hayrat bilan kuzatadi.

2021-yilda ham bu hazil o‘z dolzarbligini saqlamoqda. Tabiat sayohati ko‘pincha oq tanli, yosh, sog‘lom insonlarga xos bo‘lgan mashg‘ulot sifatida qabul qilinadi.

Amerika Qo‘shma Shtatlarida 400 dan ortiq milliy bog‘ mavjud bo‘lib, so‘nggi o‘n yillik so‘rovlarga ko‘ra, bu joylarga tashrif buyurganlarning atigi 23 foizi rangli insonlar, qolgan 77 foizi esa oq tanlilar. Mamlakat aholisi taxminan 42 foizdan iborat bo‘lgan rangli jamoalar nuqtai nazaridan, Funny or Die hazilining haqiqatga yaqinligi ayon bo‘ladi.

Holbuki, o‘zgarishlar kuzatilmoqda, qora tanli jamoalar sayohat yo‘llarida hali ham kam vakillikka ega ekanini shaxsan tushunaman.

G‘arbiy Michigan shtatida o‘sganimda, tabiatga bo‘lgan muhabbat erta yoshimda shakllandi. Yozlar ochiq havoda o‘tkazilar edi: oilaviy pikniklar, bitiruv tantanalari, yaqin ko‘llarda suzish, ov qilish va baliq ovlash kabi tadbirlar doimiy bo‘lib turardi. Men birinchi marta baliq ovlash uchun chivin qirqishimda yosh bo‘lsam-da, tabiat bilan bog‘liq bu tajriba hayotimga chuqur ta’sir qildi.

Qish oylarida ham tabiatdan bahramand bo‘lar edik: qorda o‘ynab, muzlab qolgan sohil bo‘ylarida sayr qilardik. Bolaligimda bularning qadriga yetmasam-da, tabiat mening hayotimning ajralmas qismi edi.

Tabiatdagi qiyinchiliklar

Michigan shtatidagi shirin xotiralarimga qaramay, tabiatda har doim ham o‘zimizni qulay his qilmasdik.

Birinchi marta haqiqiy irqchilikka duch kelganimda, oq tanli bir odam bizni Michigandagi bir sohilga suzishga ketayotib tahdid qilgan edi. U bizning u yerda bo‘lishimizga qarshi edi.

Bu kabi voqealar kam uchramasdi. Ovchilar va baliqchilar oilamiz a’zolari ko‘pincha tabiatda xavfsizlik uchun qurollarini yonida saqlashardi.

Shuningdek, sayohat qilish ko‘plarga begona faoliyat bo‘lib, ko‘pincha undan uzoq turish tavsiya qilinardi.

Michiganning ba’zi hududlarida keng yaylovlar, qarag‘ay va qoraqayin o‘rmonlar ichida irqchilikka asoslangan guruhlar faol bo‘lib, Ku Kluks Klanining (KKK) yig‘ilishlari yashirin tarzda o‘tkazilgan.

Men 30 yoshga to‘lgunimcha, birinchi marta Nyu-Yorkdagi Mohonk Preserve hududida do‘stlarim bilan sayohat qilganimda tabiatga bo‘lgan ehtiyojim qanchalik katta ekanini angladim. Chikaqo, London va Nyu-York kabi yirik shaharlarda o‘n yildan ko‘proq yashaganimda jismonan charchab, sog‘lig‘im yomonlashgan va ona yurtim bilan aloqam uzilgan edi.

“Birinchi sayohatim hayotimni o‘zgartirdi: toza kuz havosi, tinchlik va sokinlik. O‘sha kecha yillar davomida birinchi marta yaxshi uxladim.”

Birinchi sayohatim hayotimda yangilik bo‘ldi: tabiatning sokinligi va toza havosi meni ruhiy jihatdan ham tikladi. KKK haqidagi bolalikdagi mish-mishlarga qaramay, tajribam odatiy, qulay edi. Ba’zi bir qarashlar bo‘ldi, lekin yangi ishxonaga ilk bor kirgandagi noqulaylik kabi edi.

Ushbu sayohat natijasida nafaqat sayohatga bo‘lgan muhabbatim oshdi, balki onam ham ilhomlanib, keyingi bahorda Grand Canyon atrofida boshlang‘ich darajadagi sayohatga bordi. Bu uning birinchi tabiat sayohati edi.

Qadriyatlarni yangilash

2012-yilda Derik Lugo, 2019-yilda chop etilgan “The Unlikely Thru-Hiker: An Appalachian Trail Journey” kitobining muallifi, Appalachian Trailni (AT) yakkama-yakka bosib o‘tgan yagona qora tanli sayohatchi edi. Brooklynlik shahar bolasi Lugo bu sayohatga qadar hech qachon sayohat qilmagan edi.

U sayohat rejasini oilasi va do‘stlariga aytganida, ular bunday dunyo haqida hech qanday tasavvurga ega emas edilar.

Sayohat davomida uning tajribasi Funny or Die videodagi kabi bo‘ldi.

“Men Appalachian Trailni sayohat qilgan qora tanli odamlar kamligini bilmas edim. Barchasi oddiy deb o‘ylardim, kim istasa qiladi deb. Ko‘pchilik mendan nafaqat 'Siz qora tanlisiz, yo‘lda sayohat qilyapsiz' deb aytishdi, balki 'Biz sizning yo‘lda bo‘lishingizdan juda xursandmiz' deyishdi,” dedi Lugo Woods & Wilds podkastida.

Sayohat Lugo uchun hayotiy o‘zgarish bo‘ldi, u hozirda faol sayohatchi va tabiatni barcha uchun ochiq qilish tarafdori.

“Men dunyoning eng gavjum shaharlaridan biridan kelaman — doimiy shovqin va chalg‘itishlar orasida. Sayohat paytida Nyu-York shahrining shovqini va stressidan uzoqlashib, inson tabiatdan nimani olishga mo‘ljallangan bo‘lsa, shuni his qilaman: tabiat tovushlari. Bu ruhimni tinchlantiradi, energiyamni tiklaydi va tabiatga bo‘lgan sevgimni mustahkamlaydi,” dedi u.

“Yo‘lda turli yoshdagi, turli irq, e’tiqod va dunyoning turli burchaklaridan kelgan insonlarni ko‘rishni istayman.”

Lugo o‘z hikoyasini keng tarqatishni istaydi, shunda boshqalar ham har qanday ikkilanmalarga qaramay tabiatga chiqishga ilhomlanadi.

“Bir kun kelib, men yo‘lda bo‘lganimda, odamlar menga hayron qolmasin. Yo‘lda har xil odamlarni ko‘rishni xohlayman: turli yoshdagi, irqdagi, e’tiqoddagi — butun dunyodan odamlarni,” dedi u o‘z veb-saytida.

Sayohatdagi imkoniyatlar uchun kurash

Irqiy xilma-xillik oshib borayotgan bo‘lsa-da, tabiatdan foydalanishda hali ko‘plab to‘siqlar mavjud.

Nogironligi bo‘lgan insonlar uchun imkoniyat yaratish ayniqsa muhim masala hisoblanadi. Kasalliklar nazorati va oldini olish markazi (CDC) ma’lumotlariga ko‘ra, AQShda 61 million kattalar nogironlikka ega, bu esa eng katta cheklangan guruhlardan biridir.

2018-yilda Disabled Hikers nomli veb-saytni yaratgan Siren Nagakiri aynan shu guruhga kiradi. U yozuvchi, jamoat tashkilotchisi va tabiat ishqibozidir.

Uda giperko‘p harakatchanlik sindromi, qon aylanish buzilishi, surunkali og‘riq va charchoq kabi holatlar mavjud. Ba’zida yordam uchun tayoqdan foydalanadi.

U birinchi marta “oson” deb belgilangan yo‘lning nogironlar uchun to‘siqlar bilan to‘la ekanini ko‘rib, Disabled Hikers saytini yaratishga qaror qildi.

Sayt orqali Nagakiri tajribasiga va boshqa nogiron sayohatchilarning fikrlariga asoslangan yo‘l-yo‘riqlar, to‘siqlar va dam olish joylari haqida batafsil ma’lumotlar taqdim etadi.

Ko‘plab yo‘llar faqat “oson” yoki “qiyin” deb baholansa, Disabled Hikers “Qoshqir nazariyasi” deb ataladigan baholash tizimini qo‘llaydi. Bu tizim yo‘lning qanchalik mashaqqatli ekanligini va sayohatning qay darajada energiya tiklashi mumkinligini hisobga oladi.

Nagakiri uchun bu faqat tabiatga bo‘lgan muhabbat emas, balki sayohatning sog‘liq va ruhiy salomatlikka foydasi sababli ham muhim.

“Sayohat mening ruhiy va jismoniy sog‘lig‘imga murakkab va ba’zan qarama-qarshi ta’sir ko‘rsatdi. Tashqi muhitda bo‘lish men uchun o‘z o‘rnini topish imkoniyati berdi. O‘zimni qulay his qiladigan harakatlarni topish esa kuch berdi,” deydi Nagakiri.

U tan oladiki, ba’zan sayohat tanaga qiyinchilik tug‘diradi, lekin foydalari ko‘proq.

Sayohatning sog‘liq uchun foydalari

Nagakiri kabi insonlar uchun berilgan kuch va ruhiy tiklanishni hisobga olgan holda, tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, haftada kamida 120 daqiqa tabiatda bo‘lish umumiy salomatlik uchun zarurdir. Yashil hududlarda vaqt o‘tkazish yurak kasalliklari va semirish xavfini kamaytiradi.

Sayohat meditatsiya va o‘z-o‘zini tahlil qilish uchun vaqt beradi, bu esa ruhiy holatni yaxshilaydi va depressiya xavfini sezilarli darajada kamaytiradi. Shuningdek, qondagi shakar miqdorini pasaytirishga yordam berib, 2-toifa diabetni boshqarishda foydali hisoblanadi.

Yo‘llarda yurish, sohil bo‘yida sayr qilish yoki milliy bog‘larga sayohat qilish orqali odamlar tabiatga muhtoj va bu imkoniyatlardan qo‘rqmasdan foydalanishlari kerak.

Yangi yo‘nalishlar

Nagakiri va Lugo kabi insonlar “an’anaviy sayohatchi” obrazini o‘zgartirishmoqda.

Joriy yil may oyida Nyu-York vakili Aleksandriya Ocasio-Kortez Kapitoliy portlashidan so‘ng o‘zini parvarish qilish zarurligini his qilganini Instagramda aytdi. U qimmatbaho dam olish o‘rniga Osprey sumkasini kiyib, uydan unchalik uzoq bo‘lmagan tabiat yo‘lida sayr qilganini bildirgan.

Shuningdek, Black People Who Hike, Black Girls Trekkin’, Native Women’s Wilderness va Fat Girls Hiking kabi guruhlar so‘nggi yillarda paydo bo‘lib, tabiatga chiqishni kengroq va inklyuziv jamoalarga targ‘ib qilmoqda.

“Tabiatni kimlar kashf etishi haqida qayg‘urishi kerak bo‘lganlar biz emas, balki boshqalar,” deydi Native Women’s Wilderness asoschisi Jaylin Guf HOKA bilan suhbatda.

Gufning tashkiloti 2017-yilda tashkil etilgan bo‘lib, mahalliy ayollar ovozini ko‘tarish va ularni tabiatda faol bo‘lishga ilhomlantirishga qaratilgan. Black Girls Trekkin’ esa qora tanli ayollarni tabiatda vaqt o‘tkazishga rag‘batlantiradi va tabiatni asrashni maqsad qilgan.

Ushbu jamoalar uzoq yillar davomida odamlarni uzoq tutgan qo‘rquv, ma’lumot yetishmasligi va inklyuzivlik yetishmasligini yengishga intilmoqda.

Yellowstone milliy bog‘i kirishida yozilgan yozuvda shunday deyilgan: “Odamlar manfaatlari va zavqi uchun.” Bu yozuv 1872-yilda yaratilgan, Jim Crow davri tugamagan, ayollar ovoz berish huquqiga ega bo‘lmagan va Amerika Nogironlar Qonuni kuchga kirmagan paytda.

Tabiatning go‘zallik va foydalaridan bahramand bo‘lish har kimning huquqi bo‘lishi kerak, bu imtiyoz emas.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 21-06-2021 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Tabiat Qadriyatlarini Hammaga Oching: Sayohat va Tabiatdagi Tenglik " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Tabiat Qadriyatlarini Hammaga Oching: Sayohat va Tabiatdagi Tenglik haqidagi ma'lumotlar sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.