Muqaddas G‘oya: Ma’nosi, Qanday Ishlaydi va Hayotdagi Misollari

Clay Halton ZAMONA nashrining Biznes muharriri bo‘lib, moliya sohasida besh yildan ortiq tajribaga ega. U shuningdek, shaxsiy moliya mavzularida, xususan LGBTQ+ moliya sohasida ham maqolalar yozadi va tahrir qiladi.

Muqaddas G‘oya Nima?

Muqaddas g‘oya atamasi — bu shunday qat’iy e’tiqod, muassasa yoki shaxski, unga nisbatan tanqid yoki qarshilik ko‘rsatish deyarli mumkin emas. Bu e’tiqodlar ko‘pincha mantiqqa zid dalillarga qaramay, o‘z holicha saqlanib qoladi. Shuni ta’kidlash kerakki, muqaddas g‘oyalar har doim ham umumiy qabul qilinmagan bo‘lishi mumkin, ya’ni bir guruh odamlar uchun muqaddas hisoblangan narsa boshqalar uchun shunday emas. Bu atama hind dinida sig‘imga arzigulik hisoblangan qoramollarni hurmat qilishdan olingan.

Asosiy Nuqtalar

• Muqaddas g‘oya — bu tanqidga duch kelmaydigan, keng e’tirof etilgan ishonch yoki institutdir.
• Atama hind dinidagi qoramollarni hurmat qilish tamoyilidan kelib chiqqan.
• Moliya va iqtisodiyotda muqaddas g‘oyalar erkin bozor kapitalizmi, adolatli maoshlar yoki universal sog‘liqni saqlash kabi tushunchalar bo‘lishi mumkin.
• Ba’zan muqaddas g‘oyalar haqiqatga zid bo‘lsa-da, ular saqlanib qoladi.
• Muqaddas g‘oyalar har doim ham umumiy qabul qilinmaydi, ba’zi guruhlar uchun muhimdir, boshqalar uchun esa emas.

Muqaddas G‘oyalarni Tushunish

Avval aytilganidek, muqaddas g‘oya — bu keng hurmatga sazovor bo‘lgan g‘oya, shaxs yoki tashkilot bo‘lib, unga qarshi chiqish yoki tanqid qilish deyarli mumkin emas. Bunday g‘oyalar ko‘pincha keng tarqalgan.

Muqaddas g‘oya ko‘pincha fikrga asoslanadi va ko‘plab odamlar tomonidan sinovdan o‘tgan donolik sifatida qabul qilinadi. Masalan, ba’zilari erkin bozor yoki kapitalist korporatsiyalarni muqaddas g‘oya deb bilsa, boshqalar esa minimal ish haqini yoki davlat dasturlarini shunday deb hisoblaydi.

Moliya sohasida, muqaddas g‘oya atamasi ko‘pincha muallifning qarshi chiqayotgan fikrlarini rad etish uchun ishlatiladi. Masalan, investitsiyalar, dividend olish, daromadning 15% qismini jamg‘arish, moliyaviy rejalashtirish va Morningstar uslubi qutilari kabi tushunchalar muqaddas g‘oya sifatida qaralishi mumkin.

Ba’zan muqaddas g‘oyalar ba’zi odamlar tomonidan afsona deb ham ataladi, ayniqsa bu da’vo bahsga sabab bo‘lsa. Masalan, universal sog‘liqni saqlash tizimining barcha fuqarolarga bepul taqdim etilishi bir guruh uchun muqaddas g‘oya bo‘lishi mumkin, boshqalar esa buni amalga oshirib bo‘lmas va qiziqarsiz deb hisoblaydi.

Maxsus E’tibor Talab Qiladigan Holatlar

Hatto eng qat’iy qabul qilingan tushunchalar ham vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi mumkin. Masalan, 2007-2008 yillardagi moliyaviy inqirozdan keyin bunday holatlar yuz berdi. U uy-joy bozori shishib ketishi va past foiz stavkalari, bo‘sh kredit siyosati tufayli yuzaga keldi.

Banklar va yirik investitsiya tashkilotlari ipoteka kreditlarini murakkab moliyaviy instrumentlarga aylantirib, yuqori xavfli kreditlarni investorlar uchun sotdilar. Reyting agentliklari bu investitsiyalarni yuqori baholadi, bu esa investorlarni yanada qiziqtirdi.

Uy narxlari oshishi va foiz stavkalari ko‘tarilishi natijasida ko‘plab uy egalari kreditlarni qayta moliyalashtira olmadi va o‘z majburiyatlaridan voz kechdi. Natijada banklar va investorlarga taqdim etilgan daromadlar kamaydi, bu esa iqtisodiyot va butun dunyoda inqirozga olib keldi.

Avvallari muqaddas hisoblangan yirik investitsiya banklari, masalan Lehman Brothers va Bear Stearns, inqirozga uchradi. AQSh hukumati esa AIG kabi «katta bankrot bo‘lmasligi» lozim bo‘lgan korxonalarni qutqarish uchun TARP dasturini ishga tushirdi.

Muqaddas Ma’lumot

2010 yilda AQSh Kongressi moliyaviy tizimni barqarorlashtirish va iste’molchilar hamda korxonalarni himoya qilish maqsadida Dodd-Frank moliyaviy islohotlari va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qonunini qabul qildi.

Muqaddas G‘oyaga Misol

Kompaniyaning asosiy vazifasi sifatida aksiyadorlarning foydasini maksimal darajada oshirish g‘oyasi muqaddas g‘oyaga misol bo‘la oladi. Ko‘pchilik korporatsiyalar rahbariyati aksiyadorlarning manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘yishi kerak deb hisoblaydi, ayniqsa jamoatga ochiq kompaniyalar uchun.

Biroq, sud qarorlari bu keng tarqalgan e’tiqodning amalda afsona ekanligini ko‘rsatadi: kompaniya boshqaruvida foyda maksimal darajaga yetkazilishi bo‘yicha hech qanday qonuniy majburiyat mavjud emas.

Bu g‘oya asosan 1919 yilda Michigan Oliy Sudi tomonidan qabul qilingan Dodge vs. Ford Motor Co. ishidagi noto‘g‘ri talqin natijasidir. U sud qarori aslida kichik aksiyadorlarning huquqlari haqida bo‘lib, aksiyadorlarning foydasini maksimal darajaga yetkazish haqidagi hukm emas.

Yuridik va tashkilotshunos olimlar, jumladan Lynn Stout va Jean-Philippe Robé bu haqiqatni batafsil tahlil qilgan va aksiyadorlarning manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘yish kompaniya maqsadlari va kengroq manfaatdor tomonlar manfaatlariga ziyon yetkazishini ta’kidlagan.

Ushbu tadqiqotlar 2010-yillarning boshlarida nashr etilgan bo‘lsa-da, aksiyadorlarning manfaatlarini maksimal darajaga yetkazish tamoyili hozirgacha ko‘plar tomonidan qat’iy e’tiqod sifatida qabul qilinmoqda. Shu bois, u o‘chirish qiyin bo‘lgan muqaddas g‘oyalardan hisoblanadi.

Siz Iqtisodiyot bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 20-07-2021 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Muqaddas G‘oya: Ma’nosi, Qanday Ishlaydi va Hayotdagi Misollari " sizga Iqtisodiyot sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Muqaddas G‘oya: Ma’nosi, Qanday Ishlaydi va Hayotdagi Misollari haqidagi ma'lumotlar sizga Iqtisodiyot bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.