Kloniq Tutqanoq Belgilari, Belgilar va Davolash Usullari

Kloniq tutqanoqlar mushaklarning ritmik ravishda qisqarishi va qisilishi bilan namoyon bo‘ladi. Bu turdagi tutqanoqlar ko‘pincha chaqaloqlarda kuzatilsa-da, har qanday yoshdagi odamda yuzaga kelishi mumkin.

Tutqanoq — bu miyadagi elektr faolligining birdaniga oshishi bo‘lib, u ixtiyorsiz harakatlar, ong o‘zgarishi va boshqa belgilarni keltirib chiqaradi.

Kloniq tutqanoq aynan mushaklarning ritmik tortilishi va qisilishi bilan tavsiflanadi. Ko‘pincha, bu turdagi tutqanoqlar 1-2 daqiqadan kam davom etadi.

Kloniq tutqanoqlar miya va tananing bir yoki ikkala tomonini ta’sir qilishi mumkin. Epilepsiya jamiyati ma’lumotlariga ko‘ra, kloniq tutqanoqlar asosan chaqaloqlarda uchraydi.

Ushbu maqolada kloniq tutqanoqlarning boshqa turdagi tutqanoqlardan farqi, tashxis qo‘yish usullari va davolash imkoniyatlari haqida batafsil ma’lumot beriladi.

Kloniq tutqanoqlar nima?

Tutqanoqlar miyada qayerda rivojlanishi va ong yo‘qolishi kabi omillarga qarab 60 dan ortiq turga ajratiladi.

Kloniq tutqanoqlar mushaklarning tez-tez va ritmik ravishda tortilishi bilan tavsiflanadi. Ushbu tutqanoq vaqtida harakatlaringizni nazorat qilish qiyinlashadi; agar turgan bo‘lsangiz, yiqilib tushishingiz mumkin.

Kloniq tutqanoqlar miya joylashuviga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi:

• Fokal kloniq tutqanoqlar — miya bir qismida boshlanadi.
• Ko‘p markazli kloniq tutqanoqlar — miya bir necha hududida bir vaqtda yuzaga keladi.
• Generalizatsiyalashgan kloniq tutqanoqlar — miyangizning ikkala tomonini qamrab oladi.

Shuningdek, kloniq tutqanoqlar ong holatiga qarab bo‘linadi: fokusli tutqanoqlarda ong saqlanishi mumkin, generalizatsiyalashgan tutqanoqlarda esa ong yo‘qoladi.

Kloniq va tonik-kloniq tutqanoqlar farqlari

Tonik-kloniq tutqanoqlar — ilgari «grand mal» tutqanoqlari deb atalgan bo‘lib, kloniq va tonik tutqanoqlarning xususiyatlarini o‘zida jamlagan. Tonik qismi mushaklarning qattiqlashishi yoki taranglashishini anglatadi.

Tonik-kloniq tutqanoq ikki bosqichdan iborat: tonik va kloniq. Ushbu bosqichlar qisqa davom etib, tutqanoq davrida bir necha marta almashib borishi mumkin.

Tonik bosqichda mushaklar birdan qattiqlashadi, bu vaqtda turgan odam yiqilib tushishi, shuningdek, so‘lak oqishi, noxush tovushlar chiqarishi mumkin.

Kloniq bosqich esa qisqa vaqt ichida boshlanib, qo‘l va oyoqlarda qisilish va titrash bilan namoyon bo‘ladi. Ba’zi odamlar siydik yoki najasni boshqarishni yo‘qotishi mumkin.

Kloniq tutqanoq qanday ko‘rinishda bo‘ladi?

Kloniq tutqanoq tana har qanday qismida takroriy ravishda tortilishlar yuzaga kelishi mumkin, jumladan:

• yuz
• qo‘llar
• oyoqlar
• diafragma
• tomoq
• ko‘krak qismi

Fokal kloniq tutqanoqlarda alomatlar faqat tananing bir tomonida, generalizatsiyalashgan tutqanoqlarda esa ikkala tomonida namoyon bo‘ladi.

Chaqaloqlarda fokal kloniq tutqanoqlar ong yo‘qotilishi aniq sezilmasligi mumkin, ularning harakatlari titroq yoki siqilish kabi ko‘rinadi. Bu harakatlar to‘xtatib bo‘lmaydi va ixtiyorsizdir.

Fokal kloniq tutqanoqlar paytida ong saqlanib qolishi mumkin, ammo generalizatsiyalashgan tutqanoqlarda ong yo‘qotiladi.

Kloniq tutqanoq paytida qanday yordam berish kerak?

Kloniq tutqanoqlar odatda qisqa davom etadi. Tutqanoq paytida odamning harakatini cheklash tavsiya etilmaydi. Agar u turgan bo‘lsa, uni sekin yerga tushirish orqali yiqilishdan himoya qilish mumkin.

Markaziy Kasalliklar Nazorati va Oldini olish Markazining (CDC) tavsiyalariga ko‘ra, tutqanoq paytida quyidagilarni amalga oshirish muhim:

• Odam bilan tutqanoq tugaguncha birga bo‘lish
• Tinch va samimiy gapirish, uni qo‘llab-quvvatlash
• Agar tibbiy bilaguzuk bo‘lsa, tekshirish
• Atrofdagilarning tinchligini ta’minlash
• Tutqanoqdan keyin xavfsiz uyga borishiga yordam berish

Kloniq tutqanoqdan keyin nima bo‘ladi?

Tutqanoqdan keyingi davr postiktal deb ataladi. Bu vaqt ichida quyidagi holatlar kuzatilishi mumkin:

• uyquchanlik
• gapirish yoki ko‘rishda qiyinchilik
• bosh og‘rig‘i

Agar tutqanoq fokusli bo‘lsa, ong saqlanib qolishi mumkin, ammo tutqanoq paytida nima bo‘lganini eslay olmaslik mumkin.

Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda tutqanoqdan keyin lablarni siqish, yig‘lash yoki kulish kabi noodatiy xatti-harakatlar paydo bo‘lishi mumkin.

Kloniq tutqanoqlarga nima sabab bo‘ladi?

Tutqanoqlar miyadagi elektr impulslarining o‘zgarishi natijasida yuzaga keladi. Qaysi miyaviy hududda bu impulslar yuzaga kelishi, tutqanoq belgilari va turini belgilaydi.

Miyadagi har qanday holat, jumladan jarohat, infektsiya yoki tug‘ma nuqsonlar tutqanoqlarga sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, 2020 yilda o‘tkazilgan bir tadqiqotda bosh jarohati olgan 78 yoshli erkakda kloniq tutqanoqlar yuzaga kelgani qayd etilgan.

Tutqanoqlarga olib keladigan boshqa omillar quyidagilar:

• infektsiyalar
• yuqori isitma
• tug‘ma nuqsonlar
• dori yon ta’sirlari
• miya o‘smalari
• insult
• epilepsiya

Epilepsiya — bu qaytalanadigan va boshqa aniq sababi topilmagan tutqanoqlardir.

Tutqanoq kasalliklari qanday tashxis qilinadi?

Agar siz yoki farzandingizda tutqanoq alomatlari mavjud bo‘lsa, shifokorga murojaat qilish muhimdir. Shifokor tibbiy tarixni o‘rganib, simptomlar haqida so‘raydi. Tutqanoqlar paytida videotasvir yoki eslatmalar olib kelish yordam beradi.

Shifokor miyangiz va orqa miya faoliyatini baholash uchun nevrologik tekshiruv o‘tkazishi mumkin hamda sizni nevrologga yo‘naltiradi.

Nevrolog quyidagilarni tekshiradi:

• reflekslar
• mushaklar va sezgirlik
• muvofiqlik va yurish qobiliyati
• aqliy salohiyat va xotira

Shuningdek, u elektroensefalogramma (EEG) buyurtma qilishi mumkin. EEG bosh terisiga sensörlar o‘rnatib, tutqanoqlarga xos bo‘lgan g‘ayritabiiy miyaviy faollikni aniqlaydi. Kloniq tutqanoqlar EEGda aniq o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘ladi.

Shifokor miyangizdagi struktural o‘zgarishlarni aniqlash uchun kompyuter tomografiyasi (KT) yoki magnit-rezonans tomografiyasi (MRT) kabi tasviriy tekshiruvlarni ham tavsiya qilishi mumkin.

Kloniq tutqanoqlarni qanday davolash mumkin?

Tutqanoqlar asosan antiseptik dorilar yordamida davolanadi. Bu dorilar simptomlar sonini va og‘irligini kamaytirishga yordam beradi.

Turli antiseptik dorilar mavjud bo‘lib, ba’zida samarali dorini topish uchun bir necha turdagi dorilar sinab ko‘riladi. Eng ko‘p qo‘llaniladigan dorilar orasida:

• topiramat
• levetirasetam
• lamotrigin
• karbamazepin
• sodiy valproat

Agar dori-darmonlar yetarli bo‘lmasa, shifokor quyidagi qo‘shimcha davolash usullarini taklif qilishi mumkin:

• chuqur miyani stimulyatsiya qilish
• vagus nervini stimulyatsiya qilish
• jarrohlik amaliyoti
• ketogenik parhez

Ba’zi odamlar tutqanoq boshlanishidan oldin ma’lum omillarni sezadi. Bu omillarni cheklash tutqanoq sonini kamaytirishga yordam beradi. Eng ko‘p uchraydigan tetiklovchilar:

• yetarlicha uxlashmaslik
• stress
• alkogol iste’moli
• dori qabul qilishni to‘xtatish

Tutqanoq tetiklovchilari haqida qo‘shimcha ma’lumot oling.

Asosiy xulosalar

Kloniq tutqanoqlar tananing istalgan qismida ritmik tortishishlarni keltirib chiqaradi. Ularning paydo bo‘lish joyiga qarab, tananing bir yoki ikkala tomonini ta’sir qilishi mumkin.

Kloniq tutqanoqlar odatda 2 daqiqadan kam davom etadi. Antiseptik dorilar simptomlarni kamaytirish va tutqanoq davomiyligini qisqartirishda yordam beradi.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 21-05-2023 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Kloniq Tutqanoq Belgilari, Belgilar va Davolash Usullari " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Kloniq Tutqanoq Belgilari, Belgilar va Davolash Usullari haqidagi ma'lumotlar sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.