Jigar Kasalliklarining Belgilari: Yog‘li Jigar va Boshqa Muammolarni Qanday Aniqlash

Jigar kasalliklari jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin, shuning uchun ularning belgilarini erta aniqlash muhimdir. Ko‘pgina jigar kasalliklari vaqtida aniqlanganda davolash osonroq kechadi.

Jigar inson tanasidagi eng faol organlardan biridir. U oziq-ovqat hazm qilishga yordam berib, uni energiyaga aylantiradi va energiyani saqlaydi. Shuningdek, jigar qon orqali zararli moddalarni tozalashda muhim vazifani bajaradi.

Jigar kasalligi deganda, jigar faoliyatiga salbiy ta'sir etuvchi turli holatlar tushuniladi, bu yagona kasallik emas.

Quyida jigar kasalliklarining keng tarqalgan belgilarini va ularni qanday aniqlash mumkinligini o‘rganamiz.

Umumiy belgilar

Jigar kasalliklarining belgilari ularning sababiga qarab farq qiladi.

Ammo quyidagi alomatlar ko‘pincha jigar muammosini ko‘rsatadi:

• teri va ko‘zlarning sarg‘ayishi (sariqlik)
• quyuq rangdagi siydik
• och rang, qonli yoki qora (asfaltga o‘xshash) axlat
• oyoq, to‘piq yoki qorin shishishi
• ko‘ngil aynishi
• quyish
• ishtahaning pasayishi
• doimiy charchoq
• teri qichishishi
• oson shishib ketish yoki ko‘karish

Gepatit belgilari

Gepatit — bu jigarni viruslar tomonidan yuzaga keladigan yallig‘lanish kasalligi. U yuqumli bo‘lishi mumkin, ammo har doim simptomlar bilan namoyon bo‘lmaydi, shuning uchun odamlar bexabar bo‘lib yuqtirishi mumkin.

Gepatit ifloslangan oziq-ovqat, suv yoki qon va jinsiy suyuqlik kabi tana suyuqliklari orqali yuqadi.

Virus jigarni shishirib, uning normal ishlashiga to‘sqinlik qiladi. Gepatit qisqa muddatli (6 oygacha) yoki surunkali (6 oydan uzoq) bo‘lishi mumkin.

Boshlang‘ich bosqichda grippga o‘xshash simptomlar paydo bo‘lishi mumkin. Vaqt o‘tishi bilan quyidagilar sezilishi mumkin:

• charchoq va zaiflik
• mushak va bo‘g‘im og‘rig‘i
• qorin og‘rig‘i
• ko‘ngil aynishi va qusish
• ishtahaning kamayishi
• quyuq siydik va och rangdagi axlat
• sariqlik

Gepatit A va B turlariga qarshi emlanish AQShda mavjud bo‘lib, kasallik xavfini kamaytiradi. Gepatit E ga qarshi vaksina hozircha faqat Xitoyda mavjud.

Yog‘li jigar kasalligi belgilari

Sog‘lom jigar oz miqdordagi yog‘ni o‘z ichiga oladi. Yog‘li jigar kasalligi esa jigarda ortiqcha yog‘ to‘planishi bilan yuzaga keladi.

Jigarning yog‘ bilan to‘yinganligi uni shishiradi va yallig‘lanishga olib keladi. Bu holat jigar to‘qimalarining shikastlanishi, ya’ni sirrozga olib kelishi mumkin.

Yog‘li jigar kasalligi ikki turga bo‘linadi:

• Spirtli ichimliklar tufayli yuzaga keluvchi yog‘li jigar kasalligi.
• Spirtsiz yog‘li jigar kasalligi, ko‘pincha noto‘g‘ri ovqatlanish sababli paydo bo‘ladi.

Spirtli yog‘li jigar kasalligi dastlab simptomlar bilan namoyon bo‘lmasligi mumkin, lekin ba’zilar o‘ng qorin sohasida og‘riqni sezishi mumkin.

Kasallik rivojlanishi bilan quyidagilar paydo bo‘lishi mumkin:

• harorat ko‘tarilishi
• ko‘ngil aynishi va qusish
• sariqlik

Spirtsiz yog‘li jigar kasalligi ham dastlab kam simptomli bo‘ladi, ammo vaqt o‘tishi bilan:

• zaiflik va charchoq
• tushunarsiz vazn yo‘qotish
• ishtahaning pasayishi
• sariqlik
• teri qichishishi
• oyoq va qorin shishishi

Genetik kasalliklar belgilar

Ba’zi jigar kasalliklari genetik omillarga bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Eng ko‘p uchraydigan genetik kasalliklar:

• Hereditary hemochromatosis — organizmda ortiqcha temir saqlanishiga olib keladi.
• Wilson kasalligi — jigarda misni to‘plab, uni chiqarib yubormaslik holati.
• Alpha-1 antitrypsin yetishmovchiligi — jigar tomonidan ishlab chiqariladigan muhim oqsilning yetishmasligi.

Belgilari kasallikka qarab farqlansa-da, quyidagilar bo‘lishi mumkin:

• charchoq va zaiflik
• bo‘g‘imlarda og‘riq
• qorin og‘rig‘i
• ishtahaning kamayishi
• oyoq va qorin shishishi
• sariqlik

Avtoimmun kasalliklar belgilar

Avtoimmun kasalliklar immun tizimining o‘z sog‘lom to‘qimalariga hujum qilishi bilan tavsiflanadi. Jigarni ham hujum qilishi natijasida yallig‘lanish va shikastlanish yuzaga keladi.

Jigar avtoimmun kasalliklari:

• Primary biliary cholangitis (PBC)
• Primary sclerosing cholangitis (PSC)
• Avtoimmun gepatit

PBC va PSC sekin rivojlanadi, dastlab charchoq va terining qichishi kuzatiladi.

Vaqt o‘tishi bilan quyidagilar paydo bo‘lishi mumkin:

• o‘ng qorin sohasida og‘riq
• sariqlik
• oyoq va qorin shishishi
• jigar, taloq yoki qorin kattalashishi
• tushunarsiz vazn yo‘qotish

PSCda sovuq tushish, isitma va tungi terlash ham yuzaga kelishi mumkin.

Avtoimmun gepatit esa birdan rivojlanishi mumkin, ba’zida yengil grippga o‘xshash simptomlar paydo bo‘ladi.

Bundan keyin viral gepatitga o‘xshash belgilar paydo bo‘lishi mumkin:

• sariqlik
• charchoq va zaiflik
• qorin va bo‘g‘im og‘rig‘i
• teri qichishishi
• quyuq siydik va och rangdagi axlat
• ko‘ngil aynishi
• ishtahaning kamayishi

Jigar saratoni belgilar

Jigar saratoni jigarda boshlanadigan har qanday saraton turini anglatadi. Eng ko‘p uchraydigan turi — gepatosellulyar karsinoma (GSK).

Jigar saratoni odatda sekin rivojlanadi, dastlab ko‘p simptomlar sezilmasligi mumkin.

Belgilar paydo bo‘lganda shifokorga murojaat qilish zarur, chunki erta tashxis va davolash natijani yaxshilaydi.

Jigar saratonining keng tarqalgan belgilariga quyidagilar kiradi:

• ishtahaning kamayishi
• tushunarsiz vazn yo‘qotish
• teri qichishishi
• sariqlik
• qorin og‘rig‘i va shishishi
• ko‘ngil aynishi
• quyish
• oson ko‘karish

Ko‘pgina belgilar boshqa kam jiddiy kasalliklar bilan ham bog‘liq bo‘lishi mumkin, ammo shunga qaramay, har qanday shubhali holatda shifokorga murojaat qilish muhimdir.

Sirroz belgilar

Sirroz — jigar to‘qimalarining yallig‘lanish yoki shikastlanish natijasida paydo bo‘lgan qattiq choklar (shishlar) holati. Ko‘pincha spirtli yog‘li jigar kasalligi va gepatitdan so‘ng rivojlanadi, ammo bu jarayon ko‘p vaqt talab qiladi.

Sirroz dastlab simptomlar ko‘rsatmasligi mumkin, ammo rivojlanishi bilan quyidagilar yuzaga keladi:

• charchoq va zaiflik
• ishtahaning pasayishi
• tushunarsiz vazn yo‘qotish
• juda qichishadigan teri
• ko‘ngil aynishi
• oyoq va qorin og‘rig‘i hamda shishishi
• sariqlik
• oson ko‘karish yoki qon ketishi

Jigar yetishmovchiligi belgilar

Jigar yetishmovchiligi surunkali yoki o'tkir bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha sirrozdan so‘ng yuzaga keladi va jigarning funksiyasi to‘liq buzilganini bildiradi. Bu jarayon ko‘pincha asta-sekin rivojlanadi.

Erta bosqichdagi belgilar:

• ishtahasi kamayishi
• charchoq
• ko‘ngil aynishi
• diareya

Keyingi bosqichda:

• charchoq
• aqliy tushkunlik
• komaga kirish

O‘tkir jigar yetishmovchiligi ko‘pincha asetaminofen (parasetamol) dozasi ortishi bilan yuzaga keladi. Bu holat bir necha kun yoki hafta ichida rivojlanadi.

O‘tkir yetishmovchilik quyidagi alomatlar bilan yuzaga keladi:

• o‘ng qorin sohasida og‘riq yoki shishish
• ko‘ngil aynishi va qusish
• aqliy tushkunlik
• sariqlik
• uyquchanlik, xayolparastlik yoki umumiy yomonlik

O‘tkir jigar yetishmovchiligi kam uchraydi, lekin juda xavflidir. Bunday alomatlar paydo bo‘lsa, darhol shifokorga murojaat qiling. Bu holat miya shishishi, qon ketishi va buyrak yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin.

Xulosa

Jigar kasalliklari davolanmasa, sog‘liq uchun jiddiy oqibatlarga olib keladi. Agar jigar bilan bog‘liq muammolardan shubhalansangiz, shifokorga imkon qadar tezroq murojaat qilish muhimdir. Ko‘pchilik holatlarda erta tashxis va davolash sog‘lom tiklanish uchun kalit hisoblanadi.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha foydali maqolalarni 24-12-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Jigar Kasalliklarining Belgilari: Yog‘li Jigar va Boshqa Muammolarni Qanday Aniqlash " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Jigar Kasalliklarining Belgilari: Yog‘li Jigar va Boshqa Muammolarni Qanday Aniqlash maqolasi sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.