Doimiy Qizarish va Qichishish: Sabablari va Samarali Davolash Usullari

Terida qizarish va qichishish belgilari olti haftadan uzunroq davom etsa, bunday holat doimiy deb hisoblanadi. Agar uning sababi aniq bo‘lmasa, unda idiopatik deb ataladi.

Urtikariya – bu tibbiy atama bo‘lib, terida paydo bo‘ladigan qizarish, shish va qichishish bilan namoyon bo‘lgan dog‘lar yoki yallig‘lanish joylarini anglatadi. Dermatologlar buni «shishgan joylar» deb atashadi.

Urtikariya insonning kundalik hayotiga va hatto uyquga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan juda noqulay holatdir.

Idiopatik so‘zi «sababsiz» degan ma’noni anglatadi. Shuning uchun shifokorlar allergiya, autoimmun kasallik yoki infektsiyani aniqlash uchun tekshiruvlar o‘tkazadilar. Tadqiqotlarga ko‘ra, urtikariyaning 80-90 foizi sababini topish qiyin bo‘lgan idiopatik shaklga kiradi.

Doimiy qizarish xavfli bo‘lmasa-da, ba’zida u allergik reaksiya belgisi bo‘lib, tezda anafilaktik shokka olib kelishi mumkin. Bu holat nafas yo‘llarini qisib, hayot uchun xavf tug‘diradi. Agar sizda EpiPen bo‘lsa, darhol foydalaning va shoshilinch tibbiy yordamga murojaat qiling.

Doimiy idiopatik urtikariyaning ko‘rinishlari

Doimiy qizarishning alomatlari qanday?

Doimiy idiopatik urtikariyada quyidagi belgilar kuzatiladi:

• Terida takrorlanib paydo bo‘ladigan qizil, shishgan dog‘lar (urtikariya yoki shishgan joylar), bir necha hafta davomida qayta-qayta yuzaga keladi
• Ba’zan kuchli qichishish
• Lab, ko‘z qovoqlari yoki tomoqning shishishi (angioedema)

Dog‘lar o‘lchami o‘zgarib, yo‘qolib, keyin yana paydo bo‘lishi mumkin. Issiq, jismoniy mashqlar yoki stress simptomlarni kuchaytirishi mumkin.

Doimiy qizarish sabablari va xavf omillari

Doimiy idiopatik urtikariya allergiya yoki yuqumli kasallik emas va boshqalarga yuqmaydi. Bu holat ko‘pincha bir nechta omillar ta’sirida yuzaga keladi.

Bunga atrof-muhit ta’sirlari, immun tizimi faoliyati va genetik omillar kiradi. Shuningdek, bakterial, zamburug‘ yoki virusli infektsiyalar ham sabab bo‘lishi mumkin.

Doimiy qizarish immun tizimini faollashtirib, gormonlar, asab tizimi va qon ivish jarayonlariga ta’sir ko‘rsatadi.

Quyidagi omillar urtikariyaning paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin:

• Og‘riq qoldiruvchi dorilar
• Infektsiyalar
• Hasharotlar yoki parazitlar
• Teri tirnalishi
• Issiq yoki sovuq ta’siri
• Stress
• Quyosh nuri
• Jismoniy mashqlar
• Alkogol yoki ba’zi oziq-ovqat mahsulotlari
• Qattiq kiyim tufayli teriga bosim

Doimiy urtikariya qalqonsimon bez bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Anti-TPO antitanachalarining ko‘payishi autoimmun qalqonsimon bez kasalliklarini, masalan, Graves yoki Hashimoto kasalligini ko‘rsatishi mumkin. Agar qon tahlilida anti-TPO darajasi yuqori bo‘lsa, shifokor bu tomonlarni ham tekshiradi.

Doimiy urtikariya autoimmun kasallikmi?

Tadqiqotlarga ko‘ra, doimiy urtikariyaning taxminan yarmi autoimmun sabablar bilan bog‘liq.

Doimiy qizarishni qanday aniqlash mumkin?

Shifokor sizning tibbiy tarixingizni o‘rganib, jismoniy ko‘rik o‘tkazadi. Urtikariya dog‘lari va boshqa simptomlarni baholab, allergiyalar yoki autoimmun kasalliklar mavjudligini so‘raydi.

Dog‘larning o‘lchamini belgilab, ularning 24 soat ichida qanday o‘zgarishini kuzatishi mumkin. Shuningdek, qon hisob-kitobi va yallig‘lanish ko‘rsatkichlari tekshiriladi.

Shifokor sizdan ovqatlanish kundaligini yuritishingizni so‘rashi ham mumkin, chunki ba’zi oziq-ovqat mahsulotlari, masalan tuxum, dengiz mahsulotlari, yong‘oqlar allergik reaksiya keltirib chiqarishi mumkin. Eskirgan baliqda esa histamin miqdori yuqori bo‘lib, urtikariyani kuchaytiradi.

Ba’zi oziq-ovqat qo‘shimchalari va aspirin tarkibidagi salitsil kislotasi ham simptomlarni keltirib chiqarishi mumkin. Aspirin va boshqa nosteroid yallig‘lanishga qarshi dorilar ham ba’zida qizarishni kuchaytirishi mumkin.

Agar allergiya, dori reaksiyasi yoki immun tizimining aloqasi aniqlanmasa, qo‘shimcha tekshiruvlar talab qilinishi mumkin.

Doimiy qizarishni qanday davolash mumkin?

Doimiy urtikariyada birinchi navbatda retseptsiz sotiladigan antihistamin dorilar qo‘llaniladi.

Yon ta’siri kam va uyqu keltirmaydigan antihistaminlar quyidagilar:

• Setirizin (Zirtek)
• Loratadin (Klaritin)
• Feksofenadin (Alegra)
• Levocetirizin (Xizal)

Agar ushbu dorilar yordam bermasa, shifokor quyidagi usullarni tavsiya qilishi mumkin:

• H1 va H2 blokatorlari: Histamin ishlab chiqarishni yoki oshqozon kislotalarini kamaytiradi. Masalan, simetidin (Tagamet HB) va famotidin (Pepcid).
• Qisqa muddatli kortikosteroidlar, masalan, prednizon: Ko‘z, lab yoki tomoq atrofidagi shishni kamaytirishda foydali.
• Trisiklik antidepressantlar, masalan, doksepin (Zonalon), og‘zaki yoki teriga surtiladigan shaklda.
• Immunni bostiruvchi dorilar: siklosporin (Gengraf, Neoral), takrolimus (Astagraft XL, Prograf), mikofenolik kislota (CellCept), metotreksat.
• Monoklonal antitanachalar: Omalizumab (Xolair) — yuqori samarali, oyda bir marta inyeksiya qilinadigan yangi dori.

Doimiy qizarish umr bo‘yi davom etadimi?

O‘rtacha hisobda, doimiy urtikariya 3-5 yil ichida o‘z-o‘zidan yo‘qoladi. Birinchi yil ichida kasallikdan tuzalish darajasi 80% gacha yetadi. Ammo 14% holatlarda 5 yildan ko‘proq davom etishi mumkin.

Qalqonsimon bez kasalligi yoki angioedema mavjud bo‘lgan bemorlarda uzoq davom etish ehtimoli yuqori.

Shu bilan birga, doimiy urtikariya hayot uchun xavf tug‘dirmaydi. Antihistaminlar yoki boshqa dori-darmonlar yordamida ko‘pincha simptomlar yo‘qoladi, lekin davolash to‘xtatilgach, ular qayta paydo bo‘lishi mumkin.

Agar sizda kuchli qizarish yoki uzoq davom etuvchi simptomlar bo‘lsa, shifokorga murojaat qilish zarur.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 04-04-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Doimiy Qizarish va Qichishish: Sabablari va Samarali Davolash Usullari " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Doimiy Qizarish va Qichishish: Sabablari va Samarali Davolash Usullari haqidagi ma'lumotlar sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.