Chondrosarcoma: Ta’rif, Belgilar, Sabablari va Davolash Usullari

Chondrosarcoma — bu suyaklarni tashkil qiluvchi xondroid to‘qimadan kelib chiqqan saraton kasalliklarining bir guruhi hisoblanadi. Xondroid to‘qima suyaklarning tugunlarida va boshqa ko‘plab joylarda joylashgan bog‘lovchi to‘qimadir.

Har yili AQShda taxminan 200 000 kishidan biri chondrosarcoma bilan kasallanadi.

Ushbu saraton odatda sekin o‘sadi va yaxshi davolanish imkoniga ega, ammo ba’zan agressiv shakllari organizmning boshqa a’zolariga, masalan jigar kabi uzoq joylarga tarqalishi mumkin. Erta aniqlash davolashda muvaffaqiyat qozonish imkonini oshiradi.

Quyida chondrosarcoma haqida batafsil ma’lumot, uning belgilaridan tortib, tashxisi va zamonaviy davolash usullarigacha o‘rganamiz.

Chondrosarcoma nima?

Chondrosarcoma barcha suyak saratonlari orasida taxminan 20 foizni tashkil qiladi va miyeloma hamda osteosaromadan keyin uchinchi o‘rinda turadi.

Bu saraton turi hyalin xondroid to‘qimadan rivojlanadi, u uzun suyaklarning ichki bo‘shlig‘i va uchlarida joylashgan. Kasallik rivojlanishiga qarab, u konvensional (asosiy) yoki ikkilamchi chondrosarcoma shaklida bo‘ladi.

• Konvensional chondrosarcoma sog‘lom suyakda yuzaga kelib, barcha holatlarning taxminan 90 foizini tashkil qiladi.
• Ikkilamchi chondrosarcoma esa oldindan mavjud bo‘lgan benign o‘simtalardan — enkhondromalar yoki osteokhondromalardan rivojlanadi va 10 foizni tashkil etadi.

Shuningdek, chondrosarcoma joylashishiga ko‘ra markaziy (suyak bo‘shlig‘idagi xondroid to‘qimada) yoki periferal (suyak tashqi yuzasida) deb tasniflanadi. Konvensional chondrosarcoma deyarli doimo markaziy bo‘ladi.

Uzun suyaklar deganda nima tushuniladi?

Tanadagi suyaklar turli shakl va o‘lchamlarga ega. Uzunligi kengligidan ko‘p bo‘lgan suyaklar uzun suyaklar deb ataladi. Bunday suyaklar son, boldir, qo‘l, tirsak va barmoqlarda joylashgan.

Chondrosarcoma belgilari qanday?

Belgilar saraton joylashgan joy va uning hajmiga qarab farqlanadi. Eng ko‘p chondrosarcoma tos suyagida yoki qo‘l va oyoq uzun suyaklarida uchraydi.

Belgilar quyidagilar bo‘lishi mumkin:

• suyakda kattalashgan shish yoki tuguncha;
• bosqichma-bosqich kuchayib boruvchi og‘riq;
• shish atrofida bosim va noqulaylik;
• shish atrofida shishish;
• bo‘g‘imlarda qattiqlik;
• bo‘g‘imlarning zaifligi yoki harakatlarning cheklanishi;
• agar o‘simta tosda joylashsa, ichak yoki siydik pufagi muammolari.

Kam uchraydigan holatlarda, agar saraton bosh suyagida paydo bo‘lsa, bosh miya va bosh nervlariga bosim tufayli nevrologik belgilar, masalan, ko‘rishning ikki karra bo‘lishi va bosh og‘rig‘i kuzatilishi mumkin.

Chondrosarcoma sabablari va xavf omillari

Chondrosarcoma paydo bo‘lishining aniq sabablari hali to‘liq ma’lum emas, ammo genetik omillar muhim rol o‘ynashi mumkin. Ayrim chondrosaromalar DNKsi ichida 9, 10, 13 va 17-xromosomalarda o‘ziga xos genetik o‘zgarishlar aniqlangan.

Chondrosarcoma rivojlanishiga ta’sir qiluvchi xavf omillari:

• Yosh kattaligi. Kasallik ko‘pincha 50 yoshdan oshganlarda aniqlanadi.
• Jins. Erkaklarda chondrosarcoma rivojlanish ehtimoli ayollarga nisbatan biroz yuqori.
• Benign suyak o‘simtalari. Enkhondroma va osteokhondromalar kabi saraton bo‘lmagan o‘simtalar ba’zida chondrosaromaga aylanadi.
• Ko‘p o‘simtalik osteokhondromatoz (multiple exostosis). Bu genetik kasallik bo‘lib, u ko‘p benign osteokhondromalarni keltirib chiqaradi va EXT1 yoki EXT2 genlaridagi mutatsiyalar bilan bog‘liq.

Chondrosaroma qanday tashxis qilinadi?

Agar shifokor suyakda saraton bo‘lishi mumkinligini gumon qilsa, u o‘simtani aniqlash uchun tasviriy tekshiruvlardan foydalanadi. Dastlab rentgen tasvirlari olinadi. Agar rentgendan g‘ayritabiiy narsa ko‘rilsa, qo‘shimcha tekshiruvlar buyurilishi mumkin:

• Kompyuter tomografiyasi (KT) — aylanma rentgen nurlaridan foydalanib, 3D tasvirlarni hosil qiladi va aniqroq ma’lumot beradi.
• Magnit-rezonans tomografiya (MRT) — radio to‘lqinlar va magnit maydon yordamida suyak va yumshoq to‘qimalarning batafsil tasvirini yaratadi, o‘simtaning atrof to‘qimalarga tarqalishini aniqlashda yordam beradi.
• Pozitron emissiya tomografiyasi (PET) — organizmga radioaktiv shakar kiritilib, saraton hujayralarining faol joylashishini ko‘rsatadi.

Tashxisni tasdiqlash uchun biopsiya zarur. Biopsiya jarayonida o‘simtaning kichik qismi olib tashlanib, mikroskop ostida tekshiriladi.

Shuningdek, saratonning agressivlik darajasi (1-dan 3-gacha) aniqlanadi. 1-daraja eng kam agressiv, 3-daraja esa eng xavfli hisoblanadi.

Chondrosaromani qanday davolash mumkin?

Asosiy davolash usuli jarrohlik hisoblanadi. An’anaviy chondrosaroma uchun kimyoterapiya va radiatsiya ko‘pincha samarali emas.

Past darajadagi saratonlar intralesional kuretaj deb ataluvchi usul bilan davolanadi — bu usulda suyakni olib tashlamasdan, faqat saraton hujayralari kesib olinadi.

Katta o‘simtalar esa keng en blok eksizyon usuli bilan jarrohlik yo‘li bilan olib tashlanadi. 2021-yilda chop etilgan bir ishda 3 kilogramm (6,6 funt) vaznga teng bo‘lgan chondrosaroma o‘simtasi shu usulda muvaffaqiyatli olib tashlangan.

Agar o‘simta nerv yoki qon tomirlariga o‘sib ketgan bo‘lsa, ba’zida a’zo amputatsiyasi talab qilinishi mumkin.

Jarohatdan keyin to‘liq olib tashlanmagan saraton hujayralarini yo‘q qilish uchun radiatsiya terapiyasi qo‘llanilishi mumkin. U qaytalangan holatlarda ham foydalaniladi.

Agar saraton boshqa organlarga tarqalgan bo‘lsa, kimyoterapiya qo‘llanilishi mumkin.

Shuningdek, klinik tadqiqotlar doimiy ravishda chondrosaroma uchun maqsadli terapiyalar va immunoterapiyalar kabi yangi dorilarni sinamoqda.

Chondrosaromaning kelajak ko‘rinishi qanday?

Kuchli tashxis qo‘yilgan bemorlarning ko‘pchiligi yaxshi natijalarga erishadi, ammo taxminan 6 foiz bemorlarda tashxis vaqtida o‘simta uzoq organlarga tarqalgan bo‘ladi.

Past darajali saratonlarda besh yillik omon qolish darajasi taxminan 83 foizni tashkil qiladi. 2 va 3-darajali saratonlarda bu ko‘rsatkich taxminan 53 foizga tushadi.

Natijalarning farqi saratonning uzoq organlarga tarqalish ehtimoli bilan bog‘liq:

• 1-darajali o‘simtalar taxminan 10 foiz ehtimol bilan tarqaladi.
• 2-darajali o‘simtalar 10 dan 50 foizgacha tarqalishi mumkin.
• 3-darajali o‘simtalar esa 50 dan 70 foizgacha tarqalish xavfiga ega.

Chondrosaromaning joylashuvi ham natijaga ta’sir ko‘rsatadi: tos suyagidagi o‘simtalar eng agressiv hisoblanadi va eng past omon qolish darajasiga ega.

Jarrohlik muvaffaqiyatli bo‘lsa ham, chondrosaroma bemorning hayot sifatiga va jismoniy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Jarrohlik guruhi bemorga davolashdan keyingi hayot va muammolarni kamaytirish haqida batafsil ma’lumot beradi.

Xulosa

Chondrosaroma suyakdagi xondroid to‘qimadan boshlanadigan saraton kasalliklaridir. Ko‘p hollarda u uzun suyaklarda yoki tos suyagida uchraydi.

Ko‘pchilik bemorlar past darajali, sekin o‘suvchi va yaxshi prognozga ega saraton bilan kasallanadi.

Erta bosqichda belgilarni payqash qiyin bo‘lishi mumkin, shuning uchun suyakda noma’lum kelib chiqqan og‘riq yoki shish paydo bo‘lsa, darhol shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi.

Saraton tarqalishidan oldin aniqlash sizga uzoq va sog‘lom hayot imkonini yaratadi.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha qiziqarli mavzular va tahliliy materiallarni 16-04-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Chondrosarcoma: Ta’rif, Belgilar, Sabablari va Davolash Usullari " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi yangi tushunchalar va foydali maslahatlarni beradi. Har bir Mavzu diqqat bilan tahlil qilingan va foydalanuvchiga amaliy ma'lumot yetkazishga qaratilgan.

Chondrosarcoma: Ta’rif, Belgilar, Sabablari va Davolash Usullari mavzusi sizning Jinsiy Salomatlik bo'yicha qarorlaringizni yanada oqilona qilishga yordam beradi. Saytimizdagi barcha mavzular, unikal va foydalanuvchi uchun qimmatli kontent hisoblanadi.