Braziliyada sobiq prezident Jair Bolsonaro 27 yil 3 oy qamoq jazosini boshlaydi: to‘ntarish urinishiga oid so‘nggi tafsilotlar

Kirish

Braziliyada siyosiy munozaralar yangicha yo‘nalishga kirdi: sobiq prezident Jair Bolsonaro 27 yil 3 oy qamoq jazosini boshlashga tayyorlanmoqda. 2022 yilgi saylovdan keyin hokimiyatni zo‘rlik bilan saqlab qolish niyati bilan to‘ntarish uyushmasiga boshchilik qilgani uchun ayblar tasdiqlandi. Endi u Brasilia shahridagi federal qamoqxonda saqlanmoqda.

Sud tomonidan chiqarilgan yakuniy qaror Bolsonaro tarafidan apellyatsiya yo‘qligini tasdiqlab, jazo ijrosi boshlanganini ko‘rsatdi. 70 yoshli sobiq rahbarga nisbatan qo‘yilgan ayblovlar bo‘yicha ish nihoyasiga yetdi.

Oliy sudning yakuniy qarori va siyosiy kontekst

Oliy sudning adolatli yig‘inida Bolsonaro to‘ntarish urinishiga oid ish bo‘yicha yakuniy qaror e’lon qilindi. Sudya Alexandre de Moraes qo‘shimcha apellyatsiya yo‘qligini rasman tasdiqladi va Bolsonaro hukm ijrosi uchun ruxsat berdi.

Sud bo‘yicha Bolsonaro o‘ziga nisbatan ilgari surilgan ayblovlar bo‘yicha jiddiy dalillar mavjud deb hisoblangan. Ular Lula da Silva va vitse-prezident Geraldo Alckminga qarshi zo‘ravon chora-tadbirlar haqida reja tuzilganini ko‘rsatishini da’vo qilgan. Shuningdek, sudlar fikricha, to‘ntarish rejasi amalda bajonidil qo‘llab-quvvatlanmagan bo‘lishiga qaramay, bu jarayon siyosiy nomuvofiqlikni ko‘rsatgan holda yuzaga kelgan.

Bolsonaro qamoqxonaga yuborilishi va qo‘shimcha tafsilotlar

Bolsonaro anklet monitorini ochishga uringanini aytgan holda mahkama xulosasini qabul qildi; u bunday harakatni “paranoyalik tufayli xato qilingan” deb izohladi. U o‘zining sog‘lig‘i yomonlashayotganini ta’kidlab, doimiy tibbiy yordam ko‘rsatishni so‘radi.

Qonunij alkalada, Bolsonaro to‘ntarish rejasiga yo‘l qo‘yilishi va Lula da Silva hamda Alckminga zarar yetkazish rejalari bor edi, deb baholandi. Shuningdek, shaxsiy xabarlar orqali harbiylarni bosqinchi rejalarni amalga oshirishga undamagan bo‘lishi ehtimoli ham ko‘rib chiqildi.

8 yanvar 2023 kuni Bolsonaro tarafdorlari Brasilia shahridagi hukumat binolarini bosib o‘tdi; xavfsizlik kuchlari aralashuvi bilan vaziyat bostirildi va taxminan 1 500 kishi hibsga olindi. Sudlar qrmonatida Bolsonaro tomonidan hukumatga qarshi zo‘ravon to‘ntarish aks ettirilgani aniqlangan.

Shu bilan Bolsonaro siyosiy lavozimlardan 2060 yilgacha chetlatildi; bu ehtimollar endi 2060 yilgacha davom etishi ko‘zda tutilmoqda. Sobiq rahbar o‘zini 2026 yilgi prezidentlik saylovida qatnashishni istagani haqida gapirdi va bu jarayonni “fitna urushi” deb ta’rifladi.

Kalit nuqtalar

• Oliy sud Bolsonaro uchun 27 yil 3 oy qamoq jazosini rasman tasdiqladi; apellyatsiya yo‘qligi bildirilgan.
• U Brasilia federal qamoqxonasida saqlanmoqda; sakrash xavfi sabab uyda qamoqdan olib ketilgan.
• 8 yanvar 2023 yilda Bolsonaro tarafdorlari hukumati binolarini bosib o‘tdi; taxminan 1 500 kishi hibsga olingan.
• Bolsonaro 2060 yilgacha siyosiy lavozimlarga kirish huquqidan chetlatilgan; sog‘lig‘i bilan bog‘liq muammolar uchun doimiy tibbiy yordam ko‘rsatish belgilangan.
• U bu jarayonni “fitna urushi” deb atadi va 2026 yilgi saylovlarda qatnashish niyatini saqlab qoldi.

Ekspert fikri

Ekspert izohi: bu qadam Braziliyaning siyosiy barqarorligini mustahkamlashga qaratilgan qattiq signal bo‘lib xizmat qiladi. Sud jarayonlari siyosiy janjallarni kamaytirishga yordam berishi mumkin, ammo davlat xavfsizligi va demokratiya uchun muhim sinovdir.

Qisqacha xulosa

Bolsonaro to‘ntarish urinishiga oid ish davomida yuridik jarayonlar qat’iy o‘kladildi. U 27 yil 3 oy qamoqqa mahkum bo‘lib, Brasilia qamoqxonasida saqlanmoqda; Lula da Silva boshchiligidagi hukumat o‘z ishonchliligini mustahkamladi. 8 yanvar voqealari Braziliyada siyosiy taranglikning yangi pog‘onasini namoyish etdi.

Ushbu voqea Braziliyada demokratik jarayonlarning haqiqiy sinoviga aylanganini ko‘rsatdi. Manba: BBC News