1980-yillardagi Bank Sanoatidagi Qiyinchiliklar: Qutqarishdan Qayta Tiklanishga

2007-2008 yillardagi moliyaviy inqiroz Buyuk Depressiya davridagi banklarning qulashi bilan solishtirganda eng yomon hisoblanadi. Ammo 1980-yillar va 1990-yillar boshida yuzaga kelgan bank inqirozi ham tarixdagi eng yirik global kredit falokatlaridan biri sifatida e'tirof etiladi. Ko‘pincha 2008-yilgi kredit bo‘ronining shov-shuvlari ostida qolib ketgan ushbu inqiroz, ya'ni jamg‘arma va kredit muassasalari inqirozi (S&L) so‘ngida sanoatning deyarli to‘liq qulashiga olib kelgan va davlat tomonidan katta miqdorda moliyalashtirilgan qutqaruvga sabab bo‘lgan.

1920 va 1930-yillardagi bank inqiroziga qaraganda kichikroq bo‘lsa-da, S&L inqirozi shtat va federal darajadagi regulyatorlik hamda depozit sug‘urtasi tizimlarini sinovdan o‘tkazdi va natijada regulyatorlik muhitida keng ko‘lamli o‘zgarishlarga olib keldi. Yosh avlod uchun bu voqealar kutilmagan bo‘lishi mumkin. Ushbu inqirozning asosiy sabablarini, qabul qilingan yechimlarni va soliq to‘lovchilarga tushgan umumiy xarajatlarni batafsil o‘rganing.

Asosiy ma'lumotlar

• FDIC ma'lumotlariga ko‘ra, 1980-1994 yillar oralig‘ida 1,617 ta tijorat va jamg‘arma banklari faoliyatini to‘xtatgan.
• 1980 va 1990-yillarda banklarning ommaviy qulashi uchun yagona sabab yo‘q edi.
• S&L inqirozi natijasida bir qancha yangi agentliklar va muassasalar tashkil etilgan.
• Inqirozning umumiy qiymati AQSh Bosh Hisob Palatasi tomonidan taxminan 160 milliard AQSh dollariga baholangan.

1980-yillar boshida banklarning ommaviy qulashi

Federal Depozit Sug‘urtasi Korporatsiyasi (FDIC) tadqiqotlariga ko‘ra, 1980-1994 yillarda 1,617 ta tijorat va jamg‘arma banklari faoliyatini to‘xtatgan, ularning aktivlari taxminan 206 milliard AQSh dollariga teng edi.

Boshqa bir tadqiqotda esa 1986-1995 yillarda 1,043 ta jamg‘arma banklari (asosan depozitlarni qabul qiluvchi va ipoteka kreditlarini beruvchi muassasalar) faoliyatini to‘xtatgan yoki boshqaruvga olinganligi aniqlangan, ularning aktivlari jami 519 milliard AQSh dollarini tashkil qilgan. Shunday qilib, 1980-yillardagi bank inqirozi ikki tomonlama bo‘lib, asosiy qismi S&L inqirozi bilan bog‘liq edi, qolgan qismi esa yirik tijorat banklarining qulashi bilan aloqador edi. 1965-1979 yillarda banklarning atigi 0.3 foizi faoliyatini to‘xtatganini hisobga olsak, bu inqirozning kattaligini anglash oson.

Banklarning qulashi 1988 yilda Buyuk Depressiyadan keyingi rekord darajaga – 279 taga yetgan va bu banklarning aktivlari 54 milliard AQSh dollarini tashkil qilgan. Bu ko‘rsatkichlar inqiroz chuqurlashgani sari oshib borgan va FDIC uchun birinchi operatsion yo‘qotishlarni keltirib chiqargan. Yo‘qotishlar 1991 yil oxirigacha davom etgan.

Inqirozga sabab bo‘lgan omillar

1980 va 1990-yillarda AQShdagi banklarning ommaviy qulashi uchun yagona sabab yo‘q edi. Inqirozdan oldingi davrda qonunchilik va regulyatorlik muhitida quyidagi o‘zgarishlar yuz berdi:

• 1980 yilda qabul qilingan Depository Institutions Deregulation Committee va Monetary Control Act ko‘plab cheklovlarni olib tashladi.
• 1982 yil Garn-St. Germain Depository Institutions Act jamg‘arma banklarga ko‘proq ko‘chmas mulk kreditlari berish imkonini berdi.
• 1986 yilgi Soliq islohotlari bank sohasida asosiy o‘zgarishlarga olib kelib, inqirozga sharoit yaratdi.

Regulyatorlik va iqtisodiy muhitdagi o‘zgarishlar 1970-yillarning oxiri va 1980-yillarning boshida ko‘chmas mulk kreditlashining nazoratsiz o‘sishiga olib keldi. Ko‘plab mutaxassislar buni o‘sha davr bank inqirozining asosiy sababi deb hisoblaydi. 1980 va 1990-yillarning boshidagi iqtisodiy pasayishlar, shuningdek ko‘chmas mulk va energetika narxlarining qulashlari moliyaviy muhitning beqarorligini yanada kuchaytirdi. Shuningdek, firibgarlik va ichki xatolar inqirozning asosiy sabablari bo‘ldi.

Tezkor fakt

Regulyatorlik va iqtisodiy sharoitlarning o‘zgarishi 1970-yillarning oxiri va 1980-yillarning boshida ko‘chmas mulk kreditlashining nazoratsiz o‘sishiga olib keldi.

Muammoni hal etish uchun hukumat aralashuvi

Bank sektoridagi hukumat aralashuvi 1980-yillardagi moliyaviy inqirozning asosiy sabablaridan biri bo‘lsa-da, hukumatning keyingi harakatlari sektorni qutqarishga va uni qayta tiklashga yordam berdi. S&L inqirozi chuqurlashgani sari regulyatorlik va qonunchilikda bir qator o‘zgarishlar yuzaga keldi va yangi agentliklar tashkil etildi.

• Thrift nazorat idorasi (OTS) tashkil etildi va S&Llarni litsenziyalash hamda nazorat qilish vakolati berildi.
• 1989 yilda Resolution Trust Corporation (RTC) tashkil etilib, muvaffaqiyatsiz bo‘lgan thrift banklarni boshqarishga olindi.

Kongress 1989 yilda moliyaviy muassasalarni isloh qilish, tiklash va nazorat qilish to‘g‘risidagi qonunni (FIRREA) qabul qildi, bu orqali soliq to‘lovchilar inqiroz xarajatlarini qoplashni boshladi. Ushbu qonun Federal Savings & Loan Insurance Corporation (FSLIC) o‘rnini bosuvchi FSLIC Resolution Fund (FRF) tashkil etilishiga olib keldi va bu fond FDIC tomonidan boshqarildi.

Qiziqarli jihati shundaki, respublikachi prezidentlar S&L inqirozi va 2008 yilgi subprime krizisi davrida bozor erkinligi tarafdori bo‘lishlariga qaramay, muvaffaqiyatsiz moliyaviy muassasalarni qutqarish uchun katta davlat yordamlarini amalga oshirishdi.

Ijtimoiy xarajatlar va soliq to‘lovchilarga yuklangan yuk

AQSh Bosh Hisob Palatasi inqirozning umumiy qiymatini 160 milliard AQSh dollaridan oshiq deb baholagan, shundan 124 milliarddan ortig‘i 1986-1996 yillarda hukumat tomonidan to‘langan. Ushbu raqamlar shtat darajasidagi qutqaruvlarni yoki thrift sug‘urta fondlarini o‘z ichiga olmaydi. Asosan, ushbu mablag‘lar ichki xatolar tufayli zarar ko‘rgan depozit egalari uchun to‘langan. Moliyaviy muassasalarni isloh qilish, tiklash va nazorat qilish bo‘yicha Milliy komissiya (NCFIRRE) firibgarlik dalillari ko‘p bo‘lganini va boshqaruvchilarning yuqori dividendlar, maoshlar, bonuslar va boshqa imtiyozlar orqali tashkilotni moliyaviy jihatdan ekspluatatsiya qilganini ta'kidlagan.

Xulosa

1980-yillardagi bank inqirozi asosan thrift muassasalari bilan bog‘liq bo‘lib, unga ba'zi yirik tijorat banklarining qulashi ham qo‘shilgan edi. Tez o‘zgarayotgan regulyatorlik muhiti, kuchaygan raqobat, thriftlarning ko‘chmas mulk va boshqa aktivlardagi spekulyatsiyalari hamda beqaror iqtisodiy sharoitlar inqirozning asosiy sabablaridan bo‘ldi. Natijada bank sektori yanada konsentratsiyalashdi.

1984 yildan 2004 yilgacha FDIC ro‘yxatidagi banklar soni 14,392 tadan 7,511 taga kamaygan bo‘lsa-da, 2005 yilga kelib eng yirik 10 bankning aktivlardagi ulushi 60 foizga yetdi. 1999 yilda qabul qilingan Gramm-Leach-Bliley qonuni tijorat banklari, investitsiya banklari va sug‘urta kompaniyalarining bir korporativ tuzilma ostida birlashishiga yo‘l ochdi.

Siz Bank xizmatlari bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 15-09-2014 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " 1980-yillardagi Bank Sanoatidagi Qiyinchiliklar: Qutqarishdan Qayta Tiklanishga " sizga Bank xizmatlari sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

1980-yillardagi Bank Sanoatidagi Qiyinchiliklar: Qutqarishdan Qayta Tiklanishga haqidagi ma'lumotlar sizga Bank xizmatlari bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.