Zelenskiyning o‘ng qo‘li Yermak ishdan chiqdi: korrupsiyaga qarshi kurash sinovda

Ukrainada siyosiy vaziyat keskin o‘zgarayotgan bir paytda, Zelenskiy ning eng yaqin yordamchisidan biri Andriy Yermak ishdan bo‘shadi. Korrupsiyaga qarshi tergovlar esa siyosiy sahnada noaniqliklarni oshirdi va mamlakatning ichki barqarorligi ustida savollar paydo bo‘ldi.

Yermak ko‘p yillar davomida Zelenskiyga yordamchi sifatida davlat siyosatini amalga oshirishda markaziy rol o‘ynadi. U Zo‘r muloqotlarda vakillarni u yoqda, bu yoqda bo‘lgani hamda Ukraina munosabatlarida muhim kelishuvlar o‘tkazilishi bilan tanilgan edi. 2019 yilda prezidentlik saylovlarida birga qatnashib, 2022 yilgi urush boshlangan paytda ham prezidentning yonida bo‘lgan edi.

Korrupsiya janjali va siyosiy oqibatlar

Iyul oyida Zelenskiy parlamentga ikki korrupsiyaga qarshi byurosining mustaqilligini bekor qilib, ularni to‘g‘ridan to‘g‘ri hukumat nazoratiga o‘tkazish choralarini ko‘rdi. Rasmiy nuqtai nazardan bu harakat tashqi xakerlik yoki Rossiya aralashuvini cheklash maqsadida qilingani aytildi, ammo keng omma va Yevropa Ittifoqi bu qarorni tanqid qildi va ommaviy namoyishlar tufayli u ortga qaytirilgan edi.

Kuz faslida NABU (Milliy korrupsiyaga qarshi byurosi) va SAPO (Maxsus korrupsiyaga qarshi prokuratura) mustaqilligini himoyalovchi institutsiyalarni bo‘ysunuvchi organlarga aylantirish bo‘yicha tahlillar nafaqat siyosiy ulararo munosabatlarga, balki energiya sektoridagi loyiha sathida sodir bo‘lgan moliyaviy oqimlar haqida ham xavotirlarni kuchaytirdi. Energetika sohasidagi loyihalarda 1 milliard AQSh dollari miqdoridagi mablag‘lar to‘g‘risida ayblovlar ko‘tarildi (qisman taxminiy baholashlar bo‘yicha taxminan 1,1 trillion so‘m atrofidagi yo‘qotishlar). Rasmiy ravishda bu qiymatlar kursga qarab o‘zgarishi mumkinligini hisobga olgan holda aytilmoqda.

Ularning ta’siri Ukrainaning energiya tizimiga ham sezilarli zarba berdi: quvvat ta’minotida kechadigan uzilishlar yilning uchinchi va to‘rtinchi qishlarida ham davom etayotgan bir paytda ro‘y berdi. Kiyev aholisi orasida “bizning hayotimizning nihoyatli sinovlari davom etmoqda” degan fikrlar ko‘p tarqaldi.

Yermak ning roli va kelgusidagi yo‘l

Rasmiy tekshirishlar davomida Yermak matbuotga chiqishda ayblanishlarni qisman rad etsa-da, uning shaxsiga nisbatan shubhalar kamaymadi. So‘nggi kunlarda u Kiyevda AQSh Mudofaa vaziri o‘rinbosari bilan bo‘lgan uchrashuvlar va Amerika tarafidan kelayotgan xavfsizlik takliflari muhokamasida ishtirok etdi. Xabarlarda aytilishicha, u “qo‘riqchi” roli bilan muzokaralarda ayrim imtiyozlar qozongan bo‘lishi mumkin.

O‘z navbatida, Yermak tomonidan boshqarilayotgan faoliyatlar yo‘qolib qolayotgan paytda hammasi o‘zgarishi kutilmoqda. Yermakning ishdan bo‘shashi kelajakdagi yo‘lni belgilab berishi mumkin, dedi siyosiy tahlilchilar. Xorijiy ommaviy axborot vositalari Yermak “oldinga chiqish uchun frontga boraman” degan so‘zlarini e’lon qilgani haqidagi xabarlar ham paydo bo‘ldi, ammo rasmiy tasdiq yo‘q.

Ekspert fikri

Ekspert fikri: “Mustaqil institutlar zo‘ravonliklar paytida ham faoliyat ko‘rsatishi Ukrainadagi qadriyatlarning amalda namoyon bo‘lishini ko‘rsatadi. Bu holat xalqaro hamjamiyat tomonidan qo‘llab-quvvatlashni oshiradi.”

Roviy xulosalar va kelajak yo‘li

Hozircha kelgusidagi retsediv yo‘l noaniq bo‘lib, kelasi hafta qonuniy-qismoniy tashabbuslar va xalqaro muzokaralar davom etadi. Mudofaa vaziri Rustem Umerov boshchiligidagi delegatsiya AQShga jo‘nashini rasmiy manbalarda bildirilgan bo‘lib, kelishuvlar qanday rivojlanishini kutishmoqda. Yermakning chiqishi Kyivdagi ichki tartib-qoidalarni o‘zgartirishni boshlasa-da, bu o‘zgarishlar mamlakatning urush sharoitidagi barqarorligiga qanday ta’sir qiladi, kelajakda aniq ko‘rinadi.

Qo‘shimcha suhbatlar davom etmoqda, va xalqaro taraflardan Ukrainaga sodiqlik saqlanmoqda. Bu voqealar kelajakda Ukraina qadriyatlarini mustahkamlash yo‘lida muhim sinov bo‘lishi mumkin, deb baholanmoqda.

Kalit xulosa: Mustaqil institutlar eng oliy lavozimdagilarni ham adolat oldiga tortishi mumkin — bu Ukrainaning qadriyatlari amalda namoyon bo‘layotganini ko‘rsatadi. BBC News