Tozalikka yo‘l: tarixdan zamonaviy uyingizgacha bo‘lgan hojatxonalar evolyutsiyasi

Statistikaga ko‘ra, siz ushbu maqolani o‘qiyotgan paytda ehtimol hojatxonada o‘tirgansiz. Biroq, bunday qulaylik har doim mavjud emas edi. Nemis kompaniyasi TECE bilan birga, hojatxonalar qanday o‘zgarib borganini o‘rganib, ularning inson hayotidagi o‘rnini yanada chuqurroq angladik.

Hojatxonalar haqida ko‘proq qiziqarli maslahatlar va ma’lumotlar uchun maqolamizni diqqat bilan o‘qing.

Hamma insonlar hojatxonaga boradi, ammo tarix davomida bu mavzu ko‘p marotaba chetlab o‘tildi. Hatto shaharlar axlatga to‘la bo‘lsa ham, odamlar bu haqda gapirishdan cho‘chigan. Natijada, bakteriyalar tufayli ko‘plab kasalliklar tarqalib, insoniyat qiyin ahvolga tushgan. Kanalizatsiya ixtirosidan keyin ham hojatxona mavzusi ko‘p yillar davomida tabu bo‘lib qoldi. Masalan, 1970-yillarda suratga olingan “The Brady Bunch” serialida hojatxona ko‘rsatilmagan, chunki bu etikaga zid deb hisoblangan.

Aslida, hojatxona insoniyatning buyuk yutug‘i hisoblanadi. 2007-yilda British Medical Journal o‘quvchilari sanitariya tizimlarini 1840-yildan beri eng muhim ixtiro deb topishdi. Antibiyotiklar yoki vaksinalar emas, balki toza suv va hojatxonalar dunyoni o‘zgartirdi. Shu bilan birga, Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda hali ham ikki milliarddan ortiq odamda kanalizatsiyaga ulangan hojatxona yo‘q. 673 million kishi ochiq joylarda tabiat qo‘ynida ehtiyojini qondiradi, bu esa tuproq va suvning ifloslanishiga, shuningdek, parazit va bakterial kasalliklarning tarqalishiga olib kelmoqda.

Rouz Jorj, "Buyuk ehtiyoj" kitobidan:

Jamiyatning axlatni qanday yo‘q qilishi, odamlarning bir-biriga qanday munosabatda ekanligini ko‘rsatadi.

Har yili 19 noyabrda Butunjahon Hojatxona kuni nishonlanadi - bu xavfsiz, maxfiy va gigienik hojatxonalar ahamiyatini eslatadi va bunday qulayliklarga bo‘lgan huquqimizni ta’kidlaydi. Keling, hojatxonalar tarixidagi qiziqarli yo‘lni ko‘zdan kechiramiz: eng birinchi qazilgan chuvalchanglardan tortib, bugungi zamonaviy bideli unitazlargacha.

Qadimgi davr — chuvalchanglar va toshdan yasalgan hojatxonalar

Inson paydo bo‘lganidan beri ifloslikdan uzoq turishga intilgan. Bu tabiiy instinkt dini qoidalar orqali ham ifodalangan. Masalan, Tavrotda hojatxonaga chiqishda uydan tashqariga chiqish, chuvalchang qazish va axlatni yoping deyilgan.

Dunyoning birinchi o‘tiradigan hojatxonasi taxminan 5 ming yil oldin Skara-Breych qishlog‘ida paydo bo‘lgan. Katta toshga teshik ochilgan va axlat ostidagi g‘or tomonga tushgan.

Rim imperiyasi — birinchi jamoat hojatxonalari

Qadimgi rimliklar nafaqat buyuk jangchilar, balki ochiq fikrli va hech narsadan uyalmaydigan insonlar bo‘lgan. Ular uchun hojatxona — do‘stlar bilan uchrashuv va suhbat o‘tkazish joyi edi. Rimliklarning jamoat hojatxonalari uzun skameykalar bo‘lib, unda teshiklar bor edi. Afsonalarga ko‘ra, ular soatlab do‘stlari bilan hojatxonada suhbatlashishgan. Ba’zi manbalarga ko‘ra, hojatxonada qog‘oz o‘rniga uzun tayoqqa o‘ralgan dengiz mumi ishlatilgan, bu esa hamma uchun umumiy bo‘lgan.

Shuningdek, rimliklar dunyodagi eng dastlabki kanalizatsiya tizimlaridan biri — Cloaca Maxima (Katta Kloaka) ni qurishgan. Bu tizim axlatni Tibr daryosiga oqizgan. Kanalizatsiya suvlariga bag‘ishlangan Kloachina nomli xudosi ham mavjud edi. Rim imperiyasi qulashi bilan barcha sanitariya yutuqlari yo‘qoldi va keyingi asrlarda odamlar yana idishlardan foydalanishga qaytdi.

O‘rta asrlar — idishlar va kasalliklar

O‘rta asr Yevropasida sanitariya sharoitlari juda yomon edi. Ko‘pchilik idishlardan foydalangan va ularni oynadan ko‘chaga yoki yaqin daryoga to‘kib yuborilgan.

Shaharlar hidi dahshatli edi, bakteriyalar kasallik va epidemiyalarni keltirib chiqardi. O‘sha davr odamlari bakteriyalar haqida bilmasdi va kasalliklarni hid deb o‘ylardi. Qora vabo davrida shifokorlar maxsus niqoblarga aromatik moylar va o'tlar solib, yomon hidni to‘sishga harakat qilgan.

Maxfiy hojatxonalar faqat boy va nufuzli odamlarga taalluqli edi. Katta qal’alar ichida hojatxonalar kiyim saqlash xonalarida bo‘lgan, bu esa kiyimlarga zarar beradigan hasharotlarni uzoqlashtirgan. Axlat maxsus teshik orqali suv bilan to‘kilgan yoki maxsus xizmatkorlar tomonidan daryoga tashlangan. Qiziq tomoni shundaki, aynan shu daryo ichimlik suvi manbai bo‘lgan.

Yangi davr — suv bilan yuviladigan hojatxonalar

1596-yilda Sir Jon Harrington birinchi suv bilan yuviladigan hojatxonani yaratdi. U mexanik klapan va suv idishidan iborat bo‘lib, suv idishi baland shovqin bilan tushar edi. Odamlar bu yangilikni shubha bilan qabul qilishdi.

1775-yilda Aleksandr Kemmings Harringtonning ixtirosini takomillashtirib, suvning hidini oldini oladigan S-shaklidagi suv trubasini yaratdi. Bu tizim bugungi kunda ham sanitariya sohasida keng qo‘llaniladi.

Bu qurilma ommalasha boshladi, ammo sanoat inqilobidan keyin ham ba’zi odamlar idishlardan foydalanishni davom ettirdi. Aholi ko‘payishi bilan yirik shaharlar axlatga to‘ldi. 1854-yilda Londonda kolera epidemiyasi yuz berdi. Doktor Jon Snow kasallikni hid emas, balki axlatdagi bakteriyalar sababligini birinchi bo‘lib aniqladi. Shundan so‘ng ichimlik suvi va kanalizatsiya tizimlari ajratildi, suv bilan yuviladigan hojatxonalar keng tarqala boshladi.

Ko‘pchilik hojatxona ixtirosini Tomas Krapperga bog‘laydi, ammo bu afsona ekanligi allaqachon isbotlangan. Uning hissasi boshqa: u sanitariya jihozlarini birinchi bo‘lib namoyish qildi va sotdi. Bu jamiyatda hojatxonalar haqida gapirishni osonlashtirdi.

1880-yillarda hojatxona qog‘ozi rulonlari paydo bo‘ldi. Avvalgi asrlarda odamlar eski gazeta, somon, qo‘y junidan yoki hatto naqshli matolardan foydalanishgan.

Keyinchalik suv idishining ovozini kamaytiradigan suzuvchi klapan ixtiro qilindi.

Zamonaviy hojatxonalar

XX asrda suv idishi keramika o‘tiradigan joyga biriktirildi va suvni yuvish tugmasi bosish orqali amalga oshiriladi. Hozirgi hojatxonalar mexanik tizimi asosan o‘zgarmagan, ammo dizayni doimiy takomillashmoqda. Har xil shakl, rang va o‘lchamdagi, polga qo‘yiladigan yoki devorga o‘rnatiladigan idishlar ishlab chiqarilmoqda. Suv idishi ko‘pincha devorning ichiga yashiriladi.

Gigiyena ehtiyojlari ortib borayotgani sababli, zamonaviy sanitariya jihozlari yanada ko‘p funksiyali bo‘lmoqda. Nemis kompaniyasi TECE bideli unitazni ishlab chiqdi. Bu unitazdagi maxsus rolikni aylantirish orqali iliq suv chiqaruvchi dush ishga tushadi, bu esa tozalash jarayonini mukammal qiladi.

Suv bosimi va harorati ikki tomonlama tutqichlar yordamida oson sozlanadi. TECE qurilmasi elektr energiyasiga yoki issiq suv isitish tizimiga ehtiyoj sezmaydi, shuning uchun o‘rnatilishi tez va qulay. Nemis muhandislari unitazning ichi chekkasiz qilib ishlab chiqilgan, shuning uchun uni tozalash juda oson. O‘tiradigan qismi yumshoq va jimlik bilan tushishi uchun mikrolift mexanizmi bilan jihozlangan.

Zamonaviy bideli unitazlar haqida yanada batafsil ma’lumot olish uchun bizning saytimizga tashrif buyuring.

Siz Hayotda O\'zgarish bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 05-02-2022 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Tozalikka yo‘l: tarixdan zamonaviy uyingizgacha bo‘lgan hojatxonalar evolyutsiyasi " sizga Hayotda O\'zgarish sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Tozalikka yo‘l: tarixdan zamonaviy uyingizgacha bo‘lgan hojatxonalar evolyutsiyasi haqidagi ma'lumotlar sizga Hayotda O\'zgarish bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.