Mashinlar kattalashishi oshmoqda: Evropa bo‘ylab SUVlar keng tarqalmoqda

“Carspreading” deb ataladigan hodisa Evropa bo‘ylab tobora keng tarqalmokda. Katta, keng va og‘ir avtomobillar foydasi ko‘p bo‘lishiga qaramay shaharlarda ularning joylashishi va xavfsizligi borasida xavotirlar oshmoqda. Quyidagi jamlangan tahlil Parij tajribasi va Buyuk Britaniyadagi choralar haqida xulosalar beradi.

Parij tajribasi: katta mashinalarga yo‘l qo‘yish bo‘yicha choralarning kengayishi

Parij shahri katta mashinalar uchun yo‘l-ustidagi narxlar siyosatini kuchaytirdi. 2024 yil oktyabr oyida shaharda tashrif buyuruvchilar uchun yuzaga keladigan parkovka to‘lovlari bir soat uchun 6 yevrodan 18 yevrogacha ko‘tarildi, to‘rt soatdan ko‘p bo‘lgan vaqt uchun esa to‘lovlar ko‘lami jiddiy oshdi. Shahar hokimi Anne Hidalgo deyarli yondashuvni yangilanish bilan bog‘lab, havo sifatini yaxshilashga qaratilgan qadamlarni qo‘llayotganini aytdi. Bir necha oy o‘tgach, shaharning ma’muriyati bozordagi juda og‘ir mashinalar sonining uchdan ikki qismini yo‘qolganini bildirdi.

Buyuk Britaniyada kuzatilayotgan o‘sish: “Chelsea traktorlari” va shahar cheklovlari

Britaniyada mashinalarning senzitiv kengligi yil sayin ko‘paymoqda. Thatcham Research ma’lumotlariga ko‘ra 2018-yildan boshlab yangi modellarning o‘lchami 182 sm dan 187,5 smgacha o‘sdi, og‘irligi esa 1365 kg dan 1592 kg ga ko‘tarildi. Bu o‘sish Evropa bozorlarida 2001–2020 yillarda kenglik 10 sm, uzunlik esa 19 smga ko‘tarilgan tendensiya bilan mos keladi. Ko‘pchilik tanqidchilar shaharlarda torroq yo‘llar va maydonlar mavjud bo‘lgan mamlakatlarda bu trend xavf tug‘dirishini aytmoqda.

SUVlar: nafaqat qimmatbaho imtiyozlar, balki daromadli ishlab chiqarish

SUVlar nafaqat ko‘p qirrali dizaynlari bilan ajralib turadi, balki ishlab chiqaruvchilar uchun ham daromadni oshiradi. Porsche Cayenne va Macan, Bentley Bentayga kabi modellar bozorda eng ko‘p sotilgilar qatoridan joy olmoqda, Lamborghini Urus esa o‘z uslubi bilan turadi. Ekspertlar aytishicha, kengroq o‘lchamlar yuqori narxlar va foyda ko‘rsatkichlarini oshiradi, ayniqsa SUV premium segmentida.

Nazorati yuqori bo‘lgan xavfsizlik bahsi

Katta o‘lchamli avtomobillar ko‘plab xavfsizlik xususiyatlariga qaramay, ular boshqalar uchun ko‘proq xavf tug‘dirishi mumkin. Mutaxassislar deraza ostidagi ko‘rishmasku bo‘lib qolishi va piyodalar uchun xavf yuqori bo‘lishini ta’kidlaydi. Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlar bonnet balandligini 10 sm oshishi yo‘l harakati xavfi va piyodalarga qarshi xavflikni yuqori daraja oshirishini ko‘rsatdi. Biroq ishlab chiqaruvchilar xavfsizlik bo‘yicha xususiy choralar, masalan tashqi havaklar kabi yechimlarni joriy qilmoqda.

IEA (Xalqaro Energetika Agentligi) tadqiqotlarida aytilishicha, SUVlar og'ir bo‘lib, o‘rtacha o‘lchamdagi avtomobillardan taxminan 20% ko‘proq chiqindi yetkazadi. Elektrlashtirish rivojlanayotgan bo‘lsa-da, katta o‘lchamli mashinalar ba’zi hollarda chiqindini kamaytirish yo‘llarini bo‘lishmaydi. Yaqinda chiqarilgan elektr transport vositalari kengligi kengayishi bilan yuqori og‘irliklar muammosini bu sohada kamaytirishga qarshi qattiq yo‘lni boshlab yubordi.

Fransiya modeli: og‘ir mashinalarga soliqlar

Fransiyada 1 600 kg dan og‘ir mashinalar uchun ro‘yxatdan o‘tish soliqlari joriy etilgan. Hech bo‘lmasa 1 kg ga qo‘shimcha yuk uchun 10 yevrodan boshlab 2 100 kg dan oshdi — so‘rovlar bo‘yicha 30 yevro kilogrammga. Bu soliq nechta modelga tegishi mumkin bo‘lsa-da, elektr transport vositalari bundan ozod qilingan. Buni ESG va chiqindi cheklovlar bilan birlashtirib, mahalliy daromadlar soliqlari ham yuqori bo‘lishi mumkin.

T&E tashkiloti Angliya hukumati ham shunga o‘xshash soliqni joriy etishi kerakligini ta’kidlaydi. Mutaxassislar shaharlarda kichikroq mashinalarni afzal ko‘rsatish uchun soliqlarni moslashtirish imkoniyatini ko‘rsatadi, ammo shaharlarda qulay bo‘lishi uchun kichik avtomobillarga bo‘lgan talabni bosqichma-bosqich oshirish kerak degan fikr mavjud.

Xulosa: suvlar hali ham SUVlar ro‘yxatlarida yetakchi

Katta SUVlar hali ham bozorda domlur bo‘lib qolmoqda. Biroq bozor o‘zgaruvchan: kichikroq avtomobillarga, ayniqsa elektr versiyalariga bo‘lgan talab ortida barqaror raqobat ko‘zda tutilmoqda. Ekspertlar “yil bo‘ylab trendlar o‘zgarishi mumkin” deb ta’kidlaydilar va vaqt o‘tishi bilan kichik avtomobillarning yana ommalashishi mumkinligini ko‘rsatadilar.

Ekspert fikri: Thatcham Research xavfsizlik bo‘yicha yaxshilanishlar bilan kichik mashinalarni ham modernizatsiya qilish zarurligini aytadi; shaharlar uchun esa kichikroq imkoniyatlar ishlab chiqarish ehtimoli mavjud. (Manba: BBC)

Qisqacha xulosa: Evropa bozorida SUVlar tobora ko‘proq bo‘lib, shaharlarda bularni tartibga solish zaruratini keltirib chiqarmoqda. Xavfsizlik va atrof-muhitga bo‘lgan ta’sirlarni muhofaza qilish uchun siyosiy chora-tadbirlar yo‘l-yo‘riqlar sifatida ko‘rilmoqda. Yaxinda Fransiya kabi modellari ishlab chiqaruvchilarni soliqlash orqali rag‘batlantirish yo‘llari ko‘rib chiqilmoqda va kelajakda kichikroq, yuqori samarali transport vositalariga bo‘lgan ehtiyoj ortishi kutilmoqda.

Kalit xulosa: Shaharlar katta mashinalar oqimini nazorat qilgani sari, xavfsizlik, havo sifati va yo‘l harakati muammolarini muvozanatlashtirish uchun barqaror siyosatlar zarur bo‘ladi. Manba: BBC News original article

Siz Texnologiya yangiliklari bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 19-12-2025 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Mashinlar kattalashishi oshmoqda: Evropa bo‘ylab SUVlar keng tarqalmoqda " sizga Texnologiya yangiliklari sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Mashinlar kattalashishi oshmoqda: Evropa bo‘ylab SUVlar keng tarqalmoqda haqidagi ma'lumotlar sizga Texnologiya yangiliklari bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.