Kaliforniyada yovvoyi qo‘ziqorin zaharlanishi: 1 kishi o‘lgan, 20 kishi jarohatlangan
Kaliforniyada o‘lim kapsulasi (death cap) qo‘ziqorini sabab bo‘lgan zaharlanishlar ko‘paymoqda; 1 kishi halok bo‘lgan, 20 kishi turli darajada jarohatlanmagan. Sog‘liqni saqlash idoralari xavfsizlik bo‘yicha ogohlantirish bermoqda.
Kaliforniyada yovvoyi qo‘ziqorinlardan zaharlanishlar sezilarli darajada oshmoqda. Sog‘liqni saqlash rasmiylari odamlarni yovvoyi qo‘ziqorinlarni yig‘ishdan va ularni iste'mol qilishdan voz kechishga chaqirmoqda.
Kaliforniya zaharlanish markazi (California Poison Control System) shimoliy hududlarda 21 ta amatoksin (amatoxin) zaharlanishi aniqlanganini xabar qildi. Bu holatlar asosan o‘lim kapsulasi qo‘ziqorini (death cap) tufayli yuzaga kelgan deb taxmin qilinmoqda.
Bu zaharlanishlar ba'zi bemorlarda jigarni jiddiy zararlashtirgan, bolalarda ham holatlar kuzatilgan. Bundan xavfli bo‘lgan holatda ba'zi bemorlar jigar transplantatsiyasini talab qilishi mumkin.
O‘lim kapsulasi qo‘ziqorini (death cap) ta'mi, hidi va ko‘rinishi ko‘p odamlar tomonidan xavfsiz qo‘ziqorin sifatida noto‘g‘ri tanlanishi mumkinligi uchun ayni mavsumda xavfni oshiradi.
Hozirgi holatlar noyabr o‘rtalaridan dekabr boshigacha bo‘lgan yomg‘irli mavsumda yuzaga kelgan bo‘lib, bu qo‘ziqorinlarning o‘sishi uchun qulay sharoit yaratadi. Ular ayniqsa o‘rmonlar yaqinidagi oak daraxtlari atrofida keng tarqaladi; Monterey bo‘ylab va San-Fransisko vodiysidagi hududlarda ko‘proq kuzatilmoqda, ammo shtat bo‘ylab xavf mavjud.
Xavfsiz bo‘lgan yo‘l-yo‘riqlar
CDPH direktorining bayonoti bilan: “O‘lim kapsulasi qo‘ziqorini tarkibidagi toksinlar jigar yetishmovchiligi xavfini keltirib chiqaradi. Ushbu mavsumda yovvoyi qo‘ziqorinlarni yig‘ib yemaslik eng samarali yo‘l.”
“Ular pishirib, quritib, muzlatib yoki qovurilganda ham xavfsiz bo‘lmaydi,” — deb ta'kidlaydi mutaxassislar.
Sabablar: ishonchli belgilar bilan yovvoyi qo‘ziqorinlar ovqatga aylantirilganda tez-tez xavfli holatlar yuzaga keladi; ko‘ngil aynishi, qusish, qorin og‘riqi, suvsizlik kabi simptomlar 6–24 soat ichida boshlanadi; ba'zi hollarda simptomlar qisqa muddat yo‘qolishi mumkin, ammo jigar zararining og‘ir oqibatlari ro‘y berishi ehtimoli bor.
Mutaxassis Dr Edward Moreno: “Yovvoyi qo‘ziqorinlarni yig‘ib yemoq uchun keng bilim va tajriba kerak; mutaxassis bo‘lmaganlar bu ishni qilmasin,” deydi.
Mutaxassis fikri: “Yovvoyi qo‘ziqorinlar bilan shug‘ullanishlarda tajriba va bilim juda muhim. Faqat mutaxassislar tashrif buyurishi tavsiya etiladi.”
Qisqa xulosa
Yovvoyi qo‘ziqorinlar mavsumida xavf oshadi, ayniqsa o‘lim kapsulasi qo‘ziqorini bo‘lgan hollarda. Odamlar ularni yig‘ib yemoqdan voz kechishi, zarur bo‘lsa tez tibbiy yordamga murojaat qilishi kerak. Xavfsizlik qoidalariga rioya qilish hayotni asir qiladi.
Kaliforniyada yovvoyi qo‘ziqorinlar xavfi mavsumiy bo‘lib qolmoqda; odamlardan yig‘ib yemoqdan voz kechish va zarur bo‘lsa mutaxassis yordamini izlash talab etiladi. BBC xabari