Falastinliklar Isroil qamoqxonalarida zo‘ravonliklar haqida INLIBERga guvohlik berdi

Diqqat: Bu maqolada zo‘ravonlik va zo‘rlanish tavsiflari mavjud, ba’zi o‘quvchilar uchun og‘riqli bo‘lishi mumkin.

INLIBERga berilgan guvohlar Isroil qamoqxonalaridagi qiynoqlar va zo‘ravonliklar mavzusini yoritadi. Xalqaro tashkilotlar bu borada xavotirlarini bildirmoqda, ayniqsa 7 oktabr 2023 yilida sodir bo‘lgan hodisalardan keyin holatlar keng qamrov olgan.

BMning Qurbonchilikka qarshi Zo‘ravonlikka qarshi qo‘mitasi (QZQ) yaqin oylarda Markaziy hududlarda palastinliklar qamrab olingan holda zo‘ravonliklar siyosiy darajada jamlanayotganliklarini ta’kidlab, umumiy xavotirlarini bildirdi. Bunday da’volar Isroil ichida ham kuchaygandi.

Isroilning huquq himoyachilari ham sistеmik zo‘ravonliklar haqida davom etayotgan ayovsiz aytishlarni ta’kidlab kelmoqda, ayniqsa Hamas tarafdorlari himoyaga tortilganlar orasida bo‘lganlar uchun. Isroil rasmiylari esa barcha da’volarni rad etadi.

Kecha chop etilgan videoloyihalar va xabarlar Isroil harbiy qamoqxonalarda (Megiddo, Sde Teiman kabi) yuz bergan holatlar haqida so‘zlaydi; ba’zi guvohlar zo‘ravonliklar namunaviy ekanini aytmoqda. Ovozli xabarlar asosida yuqori lavozimlilar lavozimidan ayrildi.

Sami al-Saei, 46 yosh, hozirda mebel do‘koni bilan shug‘ullanadi, ilgari Tulkarm shahrida erkin jurnalist edi. 2024 yil yanvar oyida Isroil armiyasi tomonidan hibsga olingan, 16 oy davomida ayovsiz hibsda ushlab turildi va bu davrda Megiddo qamoqxonasida zo‘ravonlik va zo‘rliklar bilan uchrashdi. Unga nisbatan 13 mart 2024 yil atrofida zo‘rlik amaliyoti bo‘lganlik ayblovi uchraydi.

Al-Saei bu ayollik va zo‘ravonliklarni zulm ostida ochiqlashga qaror qildi, chunki West Bank hududidagi musulmon jamiyati ularni rad etib, jamiyatdagi ijtimoiy bosimlar tufayli oro berdi. Qolaversa, u uzoq davr davomida qiynoqga duchor bo‘lganligini tasdiqladi.

Unga ko‘ra, jabrlanuvchi paytlarda besh–oltita nazoratchi yo‘riq berib, himoyani tanqid qilgan barcha kishilarni takroriy ravishda so‘roq qilgan. Qo‘rqish va og‘riq natijasida u hayotdan ko‘ra og‘riqqa uchradi.

Al-Saei aytgancha, zo‘ravonliklar deyarli har kuni sodir bo‘lgan, lekin jismoniy zo‘rlik faqat bir marta uchragan bo‘lishi mumkin edi.

INLIBER Isroil Jazoniya Xizmatiga (IPS) ushbu da’volarni bildirdi. IPS radd etib, “qonunlar doirasida faoliyat yuritamiz, qamoqxonalardagi xavfsizlik, farovonlik va huquqlarni himoya qilamiz”, deya izoh berdi. Shuningdek, bularning hech biri IPS majburiyatlari doirasida bo‘lmaganini qo‘shimcha qildi. Izohlar bo‘yicha tergov yo‘qligi yoki tibbiy ma’lumotlar mavjudligi haqida rasmiy kommentariya berilmadi.

Falastinliklarning Isroil qamoqxonalaridagi zo‘ravonliklar bo‘yicha da’volari o‘n yillar davomida eshitilyapti, ammo yaqinda yuzaga kelgan bir necha holatlar sinovchi voqea bo‘ldi. 2024 yil avgustda Sde Teiman qamoqxonasidan olingan videoloyihalarda Gaza’dagi falastinlik qamoqxona xodimlari tomonidan zo‘ravonlik amaliyoti haqida aybli ma’lumotlar tarqaldi. Otishni taqdim etgan beshta askar og'ir yolg'onlar uchun javobgarlikga tortildi.

Faqat bir necha oydan so‘ng, ularning ishi Isroil teleko‘rsatuvlarida matbuot anjumani o'tkazdi; navbatdagi namoyishda besh kishi niqobsiz paydo bo‘ldi. Boshqa uchishlar o‘zlarining yuzlarini yashirishgan holda chiqishdi, ular ayblovlarga qarshi turishdi. Hamma ayblovlarni rad etishdi.

Yana bir muhim voqea — yaqin oylar oldin “Military Advocate General” Yifat Tomer-Yerushalmi ushbu videoloyihangiz bo‘yicha ma’lumotlarni tarqatgani uchun iste’foga chiqdi. U o‘zining aybini to‘liq zimmasiga oldi va armiyaga qarshi yomon propaganda tarqatilayotganiga qarshi kurashish maqsadida qoldirib ketganini bildirdi.

Uning orqasidan interfeyslarda keng ko‘rinishdagi noroziliklar namoyish etildi; navbatdagi tomoshabinlar tomoshabining yuzini yashirishdi.

Favqulodda darajadagi kuchli fikrlar islohchi siyosiy siyosatchilar tomonidan ham chiqarildi. Biroq (axborotlar) “zarur bo‘lgan vositalar bilan” tekshiruvlar o‘tkazilmoqda deya rasmiylar ishlar bo‘yicha xavotirli ma’lumotlarni berishda davom etdi.

Aхборotlar: 2024–2025 yillarda Isroil qamoqxonalaridagi falastinliklarning zo‘ravonliklar sababli o‘lim holatlari ko‘paygani haqida xabarlar bor. Bu boy bag‘ishlab, BMT dunyodagi tarafdorlari orasida siyosiy bo‘linishlarni kuchaytirmoqda. Hamas tarafdorlari orasidagi tazyiqlar ham qiynoqlar bilan bog‘lanmoqda. PA qo‘mitasidagi razvedkalar bo‘yicha ayrim guvohlar elektr toki orqali zo‘rliklar amalga oshirilgani haqida gapirishgan. INLIBER PA ham xuddi shunday ayblovlar bo‘yicha izoh so‘radi, ammo javob yo‘qligi bildiriladi.

UN Qorovulchiligi tomonidan shoshirilgan 2025 yil oktabrigacha ro‘yxatga olingan 9 000 dan ortiq falastinlik xavfsizlik mahbuslari mavjud. Ushbu sonlar avvaldan kam bo‘lgan edi, ammo keyingi yarim yil ichida sezilarli darajada ko‘paydi. Xalqaro hamjamiyat bunday vaziyatlarda mustaqil tergovlar va jarayonlarning yakuniy me’yorlariga erishishni talab qilmoqda.

Isroil yoki PA tomonidan amalga oshirilayotgan har qanday zo‘ravonliklar bo‘yicha turli tashkilotlar tadqiqotlar o‘tkazib kelmoqda. INLIBER PA tomonidan qilinayotgan ayblovlar bo‘yicha ham murojaatlar qiladi, ammo rasmiy javoblar yetib kelmagan holatlar bor.

Aхмед, ismi oshkor qilinmagan falastinlik, Yaqin G‘arbda turmush quradi; 2024 yil yanvar oyida hibsga olingan va 7 oktabr hodisalariga qo‘shimcha ravishda terrorizmga chaqirish ayblovi bilan 1 yil jazo oldi. U Isroil qamoqxonasida zo‘ravonlik va zo‘rliklar guvohi bo‘lganini iddao qiladi. Guvohning aytishicha, uchishlar paytida uch yoti ichki kiyimlari yechib tashlanib, hibsxona ofitserlari tomonidan jismiga bosim o‘tkazilgan, kichik hayvonlardan biri yordamida ularga nisbatan mental zo‘ravonlik qo‘llangan. Shuningdek, u qamoq davrida yallig‘lovchi yondashuvlar va jinsiy zo‘ravonliklar ham bo‘lganini aytadi.

U vaqti kelganda ishini to‘liq qabul qilib, hibs davridan keyin ozod etildi. Tibbiy hujjatlar bo‘lmaganligini ma’lum qildi. IPSga murojaat qilinsa-da, javob bo‘lmagan holatlar mavjud.

INLIBER Isroil IPS ga muvofiq izohlar so‘radi, ammo izoh bo‘lmagan holda murojaat qoldi.

Falastin hududlaridagi xavfsizlik bo‘linmalariIsroil hibsga olinganlar qatorida ko‘rib chiqilmoqda; ko‘plab odamlar hech qachon sudga tortilmagan. Xalqaro tashkilotlar tomonidan bosimlar kuchaymoqda, amalda esa zo‘ravonliklar keng qamrov olmoqda.

Qarorlar qabul qilinishiga qaramay, huquq himoyachilarining aytishicha, Isroilning qamoqxonalardagi qonuniy garovlari xafta o‘rtasidan boshlab kengaymoqda, va bu Palestina fuqarolari hamda Falastin mustaqilligi uchun kurashayotgan odamlar uchun xavfni kuchaytirmoqda. UN komitetining so‘nggi hisobotida Isroilning zo‘ravonlikka nisbatan siyosiy qaramlik yo‘qolishi talab qilinmoqda, biroq bunday da’vqlar ishonchsiz bo‘lib ko‘rinsa ham, xalqaro jamiyat ularni tanqid qilib kelmoqda.

Ekspert fikri: Huquq himoyachilari tarafidan bildirilgan fikrlar tizimiy tekshiruvlar va mustaqil tekshiruvlar zarurligini ko‘rsatmoqda. Bunday jiddiy da’volar kelgusida xalqaro jamoatchilik tomonidan yanada diqqat bilan ko‘rib chiqilishi shart.

Qisqa xulosa: Falastinlik guvohlar Isroil qamoqxonalaridagi zo‘ravonliklar bo‘yicha yangi dalillarni taqdim etdi. BMT dan boshlab mahalliy huquq himoyachilari ham tekshiruvlarni kuchaytirishni talab qilmoqda. IPs rasmiy javoblar bo‘yicha izoh bermayotgan bo‘lsa ham, holatlar yuzasidan mustaqil tergovlar chaqirilib kelmoqda.

Asosiy xulosa: Falastin hududidagi zo‘ravonliklar jamiyatda keng ko‘tarilgan xavotirlarni kuchaytirdi va xalqaro jamoa adolatli tergov va budjetlarni talab qilmoqda. BBC maqolasi shu mavzu bo‘yicha muhim manba hisoblanadi.

Siz Dunyo yangiliklari bo'yicha eng so'nggi yangiliklar va aktual voqealarni 19-12-2025 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Falastinliklar Isroil qamoqxonalarida zo‘ravonliklar haqida INLIBERga guvohlik berdi " sizga Dunyo yangiliklari sohasidagi eng dolzarb va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Har bir yangilik chuqur tahlil qilingan va sizga foydali bilimlar berish uchun tayyorlangan.

Falastinliklar Isroil qamoqxonalarida zo‘ravonliklar haqida INLIBERga guvohlik berdi haqidagi ma'lumotlar sizga Dunyo yangiliklari bo'yicha qarorlaringizni yanada to'g'ri qilishga yordam beradi. Saytimizda yangiliklar doimiy yangilanadi va Jurnalstika standartlariga to'liq javob beradi.