Avstraliyadagi mato imperiyasi: Nerida Hansen tarixi va shikoyatlar

Avstraliyadagi mashhur mato dizayneri Nerida Hansen atrofidagi voqealar tikuvchilik jamoasini ilgari surib, soxta bloklar bo‘lishi ehtimolini ko‘rsatdi. Buyurtmalar to‘lanib, matolar kelmaganida esa jamiyatning keng qismi xakerlar bilan kurashish yo‘lini tanladi.

O‘rta darajali o‘zgarishlar davrida Hansen pandemiya paytida o‘ziga xos, yorqin printlar bilan tanildi va butun dunyoda sewchilar orasida talabga ega bo‘ldi. Uning matolari ijtimoiy tarmoqlarda influencerlar postslarida ko‘p ko‘rinardi va ba’zi nashrlarda uni “mato sultoni” deb atashgan.

Yetib kelmagan buyurtmalar

Melburnlik o‘quvchi va matematika bo‘yicha o‘qituvchi Maree O’Connor 2024 yil oktabrda uchta buyurtama uchun jami taxminan 6 600 000 so‘m (600 USD) to‘ladi, biroq buyurtmalar hech qachon kelmadi. U guruh tashkil qilib, xuddi shunday kechikishlarni boshdan kechirayotgan boshqalar bor-yo‘kligini ko‘rdi.

Guruh kengayib, dunyoning ko‘plab joylaridan tikuvchilik ixlosmandlari fikrlarini tarqatdi: mato buyurtmalari oylar, ba’zi hollarda yillar davomida kelmaganini yozdilar, ba’zi yetkazib beruvchilar esa yuzlab millionlar miqdoridagi to‘lovlar haqida aytishdi.

‘Formoviy’ mato sultoni: Nerida Hansen kim?

Bu tortishuv markazida dunyoga ma’lum dizayner Nerida Hansen turgan edi. Pandemiya davrida tez o‘sib, o‘zining jiddiy printlari bilan taniqli bo‘lgan kompaniyasi tikuvchilik muhitida o‘ziga xos o‘rin egallagan edi. Uning matolari ko‘plab ijtimoiy tarmoqlarda askar bo‘lib, ba’zi mato nashrlari tomonidan Avstraliyadagi mato sultoni sifatida ta’riflangan.

G'oyaviy ishlarning har doim ham yaxshi yo‘lga qo‘yilmaganiga ishonch bilan qaragan rassomlar ham bo‘lgan. UK hududida yashovchi rassom Gabriela Larios Hansen bilan ishlaganini eslab, “Avstraliyada yangi narsa yaratilayotgan edi” deb ta’riflagan. Boshqa rassom Sarah Rowe ham Hansenni “jiddiy va qattiq” deb ta’kidlagan.

Yetkazib berilmagan buyurtmalar: ishonchsizlik kengaydi

Shu paytda Bergen Anderson Hansen companiesidan 2024 yil ichida 3 300 AQSh dollaridan oshiqroq buyurtma buyurgan edi. U bolanilar uchun kiyim-kechak ishlab chiqaruvchisi sifatida o‘z biznesini AQShdan boshqargan. Yetib kelmagan buyurtmalar yetib kelmasligi uchun sakkiz haftalik muddatning o‘zi yetarli bo‘lmadigi aytilgan.

U ham norasmiy email xabarlarini kutib qoldi: mato bosilib jo‘natilishi kechikmoqda, degan utanarli javoblar cutter. Hansen o‘z navbatida ta’minotchilar bayramlar kabi voqealar sabab mato kechiktirilayotganini yozib yuborgan. “Har xil bahonalar bor edi,” deydi Anderson.

O’Connorning topishi natijada, ko‘pchilik mijozlar o‘z pullarini qaytarishni so‘rab banklarda mismatchlar qilgani haqida so‘zlar tarqadi. Anderson uchta to‘lovdan ikki tasini bank orqali qaytarilganini, qolgan 808 funt sterling (taxminan 1 224 000 so‘m) yo‘qligini aytadi. Hansen guruhni topishi bilan guruhni olib tashlashni so‘ragan, biroq O’Connordan matnli xabarlar bo‘lsa ham, guruhni o‘chirib yubormagan.

Yetakchi supplierlar: qarzlar va xavf-xatarlar

Xitoydagi yetkazib beruvchisi William Shan Hansen kompaniyasiga mato yetkazib berishda yordam bergan, lekin to‘lovlar to‘lanmagani bois muammo yuzaga kelgan. U “Hansenga nisbatan xavotirli bo‘lib qoldim” deydi; 2022 yilda ikki partiya mato yuborilishi uchun 52 000 AQSh dollari miqdoridagi to'lovlar to‘lanmagan. Keyinroq ham yangi buyurtmalarni oldingidek qabul qilgani uchun xursand edi — ammo keyingi buyurtmalar ham qoplanmadi.

Uovlar bor edi: “Kimga ishonib bo‘ladi?” deya so‘lar ko‘p edi. Shan kompaniyasi Hansen and shaxsiy sheriklari bilan bog‘lanish davomida qidiruv, huquqiy chora-tadbirlar bilan jiddiy harakat qildi, lekin kompaniya tez-tez aloqalarni to‘xtatdi.

11 nafar rassomlar: mukofotlar yatar edimi?

INLIBER 11 rassom va illyustrator bilan suhbat qildi; ular Hansen bilan ishlagan bo‘lishiga qaramay, ko‘plari o‘z ishlariga haq to‘lanmaganini ta’kidlaydi. Fransiyalik Clémence Albertus Verhees bilan hamkorlik yo’nalishi bo‘yicha moliyaviy to‘lovlar uchun murojaat qilgan, lekin qo‘shimcha ma’lumotlar yoki to‘lovlar hali kelmagan. Verhees mazkur hamkorlik bo‘yicha Hansen tomonidan to‘lovlar uchun javobgarlikda emasligini bildirgan va hamon hamkorlikni to‘xtatganini e’lon qilgan.

Albertus ega bo‘lgan dizaynlar uchun halol regaltoyo to‘lovlar haqida savollarini yo‘llagan, biroq to‘lovlar hali to‘lanmagan. U Evropadagi kengaytirilgan hamkorliklar bo‘yicha shikoyat qilgan, Verhees esa to‘lovlar Hansen zimmasida deb aytgan. Netijada Verhees Hansen bilan hamkorlikni to‘xtatdi.

Rangsiz xulq va ishonchsizliklar

Ba’zi rassomlar Hansenni “vebdagi innovatsion fikrlar uchun tashakkur” deb baholashsa-da, boshqalar u biznes faoliyatini muvaffaqiyatli boshqara olmaydi, deya fikr bildirishgan. O‘qiganlar Hansen ni mehribon, lekin biznesni boshqarish uning yo‘llaridan biri emas deb hisoblashadi. O’Connor esa bunga qarshi chiqib, “u talon-toroj faoliyat ko‘rsatgan” deb ta’kidlaydi.

Rasmiy ogohlantirish va yakuniy ruxsatlar

2025 yil sentabrda Vektoriyaning Victoria davlatining iste’mol huquqlari agentligi Hansen va uning bizneslariga rasmiy ogohlantirish berdi. Kompaniyadan ko‘p yillar davomida 120 dan ortiq shikoyat kelib tushgani, mijozlar 19 800 USD (taxminiy 217 800 000 so‘m) dan ortiq zarar ko‘rganini aytishdi. Hansen turli nomlar ostida faoliyat yuritganini inkor qilsa-da, agentlik bu gaplarni tasdiqladi. Ogohlantirishdan so‘ng Hansen o‘z bizneslarini o‘chirishini e’lon qildi, lekin yirik domenlar orqali mato sotishni davom ettirdi.

Hansen o‘z bayonotida qisman xatoliklar bo‘lganini tan olib, biznesdagi moliyaviy qiyinchiliklar sababli 2022 yilda kompaniyasini likvidatsiya qilganini, 2024 yilda esa buyurtmalar vaqti-vaqti bilan kechikavergani uchun vaziyat tobora yomonlashganini ta’kidladi. U guruhning ijtimoiy tarmoqlarda rahbar bo‘lishi ortida “jiddiy ijtimoiy tazyiq” yig‘ilganini ham da’vo qildi, ammo O’Connor buni rad etadi va mijozlar huquqlarini himoya qilish uchun kurashni davom ettiradi."

Ekspert fikri

Ekspertlar fikri: Onlayn mato bozorlari xavfli bo‘lishi mumkin; xaridorlar ishonchsiz provayderlardan qochish uchun diqqat bilan tekshirishlari kerak. Rasmiy yo‘l bilan foyda ko‘rish uchun rasmiy siyosatlar, qishga-davrlarni bilish va oldindan shartnoma imzolash muhimdir.

Qisqa xulosa

Ukrain bo‘lishi mumkin bo‘lgan katta yo‘qotishlar natijasida ijtimoiy tarmoqlar orqali jadalligo‘rgan shikoyatlar ko‘paydi. Hansen tili-nafaqalar, to‘lovlar, va rassomlar bilan bog‘liq qarzlar keng ko‘lamda tergov ostida bo‘lib qoldi. Yaqin kelajakda ishonchli platformalarda xavfsiz xarid qilish uchun xaridorlar ehtiyot bo‘lishlari lozim. Mijozlar huquqlarini qo‘llab-quvvatlash uchun yuridik yo‘l bilan hal qilish zarurati sezildi.

"Raqamli mato bozori xavfsiz bo‘lishi uchun ochiq ochiq qoidalar, ishonchli ta’minotchilar va adolatli harakatlar zarur." — BBC News