3D bosib chiqarish kemalari: Niderlandiyada dengiz qurilishida yo‘l-yo‘riq bo‘la oladimi

Niderlandiyada 3D bosib chiqarish texnologiyasi dengiz kemalarini qurishda haqiqiy o‘zgarishlar keltirayotganini ko‘rsatmoqda. Delftdagi CEAD kompaniyasi o‘zining katta hajmdagi printerlari yordamida qalin materiallardan mustahkam va magnet bo‘lmagan qayiqlar yaratishni maqsad qilgan.

The final test was a blunt one. Maarten Logtenberg kasodli sledgehammer bilan sinov namunasi ustidan urdi, lekin dog‘ bittasi ham ko‘rinmadi – model barqaror bo‘lib qoldi. Uzoq tadqiqotlar natijasida termoplastiklar bilan fibreglass aralashmasi quyosh nurlaridan himoya qilmaydigan va dengizda yotqizilganda to‘liq qarshilik ko‘rsatadigan kompozitsiyani ishlab chiqarishga erishildi.

Name of the game is to ensure that the hull lasts in the harsh marine environment, and the tests show that the chosen material mix is strong, light, and durable without needing extra coating.

Bu mukammal baza bo‘lib qoldi, deyishsa bo‘ladi, chunki dengiz muhitining qiyin sharoitlarida 3D bosib chiqarish kemalarni ishlab chiqarishni sezilarli darajada soddalashtiradi.

Bir necha oy davomida kimyoviy tarkibni o‘zgartirishdan so‘ng, dastlabki qayiqqa yetkazish uchun 4 kun kifoya bo‘ldi. CEAD jamoasi rahbari bu jarayonni quyidagicha ta’riflaydi: “Biz kemasozlik jarayonining deyarli 90 foizini avtomatlashtiramiz, va juda tez vaqt ichida ishni yakunlaymiz. Odatda qayiqlar haftalar davomida quriladi, biz esa endi birini haftada bitta sifatida chiqaramiz.”

3D bosib chiqarish ko‘p hollarda kichik hajmli sohalarda muvaffaqiyatli bo‘lib kelgan bo‘lsa-da, dengizga mos kema yaratish boshqacha chaqiruvi hisoblanadi. CEADning Eng katta printeri deyarli 40 metr uzunlikka ega bo‘lib, Abu Dabidagi mijozga elektr ferryini bosib berishda foydalanilgan. Yil davomida Delftdagi Dengi Sanoat Markazida ular 12 metrli tezkor qayiqlar prototipini ham yaratishga muvaffaq bo‘lishdi.

“Nechog‘ki, dengiz flotini sotib oladiganlar odatda yillab kutishadi va ko‘p pul to‘laydilar,” deydi Maarten Logtenberg. “Biz esa 6 haftada bunday qayiqlarni yaratishimiz, arzasiz narxlarga sotib olishimiz va birinchi namunani o‘zlashtirib, undan yana birini qurishimiz mumkin.”

3D bosib chiqarish ko‘plab sohalarda orzu bo‘lib kelganidek • tezlashtirilgan ishlab chiqarish, xarajatlarni qisqartirish va moslashuvchanlikni birlashtiradi. CEAD o‘z printerlarini tashqari demontaj qilish o‘rniga o‘z ishlab chiqarimini ham boshlagan holda, bozordagi yuritilishini ko‘rsatmoqda.

Ular tomonidan ishlab chiqarilgan eng katta lazerlar yordamida, 12 metrli fast boat (RIB) prototipi Nederdlandiyadagi dengiz armiyasi uchun ishlab chiqarildi. “Odatda armiyaga kema buyurtmasi qimmat turadi va yillab kutishga to‘g‘ri keladi,” deydi Logtenberg. “Biz bu ishni 6 haftada bajardik, cheklangan byudjetda. Ikkalasi ham, keyinki nusxalarni ham tezroq ishlab chiqarish imkonini beradi.”

Shu bilan birga, dronlar (og‘zaki kemasozlik botlar) bo‘yicha ishlar ham diqqat markazida. CEAD NATO maxsus kuchlari bilan o‘tkazilgan sinovlarda dronlar sahnaga o‘zaro moslashtirilgan dizaynlar bilan ta’minlangan holatda bir necha soat ichida qurilgan. Bu esa mahalliy ishlab chiqarish qudratini oshirishga xizmat qiladi.

Bozor uchun moslashuvchan bo‘lish – printerlarni konteynerda tashish mumkin bo‘lgan holatda ishlab chiqarish yondoshuvi. Asosiy materiallar qadoqlarda saqlanadi va qayerda bo‘lmasangiz ham, zavod bilan yaqin hududda mahsulot tayyorlash imkonini beradi. 6—12 metr oraliq ishlov beriladigan qayiqlar uchun zarur bo‘lgan barcha narsa dizayndan boshlab printerga mos ravishda o‘zgartirilishi mumkin.

Rotterdam shahridagi Raw Idea kompaniyasi shuningdek o‘zining Tanaruz brendi ostida o‘yinda borish uchun yengil-ko‘pib bo‘lish uchun o‘ylagan. Ularning afzalliki — chiqish plastiklaridan qayta ishlangan glafs tolasi bilan aralash uzi. Narxlar ayni paytda an’ana qilingan kemalar bilan taqqoslangan bo‘lsa-da, bozor kengayishi bilan narxlar arzonlashishi kutilmoqda. Joyce Pont, Raw Idea bosh direkroriga ko‘ra, “mahsulotlarni ijaraga olish bozori” 3D qayiqlariga qiziqishni oshiradi, va ommaviy ishlab chiqarish kelajakda narxlarni sezilarli darajada pasaytiradi.”

Bozor va regulyatorlar ham harakatga moslashmoqda. Yangi materiallar va yangi yechimlar bilan ishlash uchun ruxsat beruvchi organlar mahsulotlarni an’naviy qiyinchiliklardan oldin tasdiqlashga intilmoqda. Raw Idea va CEAD xalqaro me’yorlar bilan yaqin aloqada bo‘lib, mavjud bo‘lmagan tashqi materiallar va dizaynlar uchun tasdiq izlashmoqda.

Logtenbergning aytishicha: “3D bosib chiqarish – eng samarali yo‘nalish emas, ammo ayrim sohalarda haqiqatan ham natija beradi. Metal printing yoki polymerlar kabi keng qamrovli qo‘llanishlar ham bo‘ladi, lekin har bir holatda alohida statistika va iqtisodiy sharoitlar o‘rganilishi kerak.”

Shu bilan, butunlay kemalarni bitta bosib chiqarishdan oldin ko‘plab material va tizimlar bo‘yicha tadqiqotlar davom etadi. Ekspertlar 12 metrlik kemaning qurilishi kabi loyihalar – juda qiyin bo‘lishi mumkin, ammo qat’iy rivojlanish yo‘lini ko‘rsatadi.

15—20 yil ichida kemalar qurishning to‘liq boshi 3D bosib chiqarish orqali amalga oshirilishi ehtimoli bor, biroq hozircha modulalarga bo‘lingan yondashuv keng tarqalgan bo‘ladi, deb baholanmoqda.

Asosiy xulosalar

• Katta hajmli 3D printerlar yordamida qayiqlar tezroq va kam xarajat bilan qurilmoqda.
• Materiallar tarkibi moslashuvchan, ekologik yo‘nalishlar, shuningdek q roller maqbul bo‘lib kelmoqda.
• Rivojlanayotgan bozor ijobiy qabul qilinsa, 5 yil ichida tezkorshuqqa mo‘ljallangan kemalar bozorini zabt etishi mumkin.
• Regulyatorlar yangi materiallar va dizaynlar uchun real vaqt rejimida tekshiruvlar olib bormoqda.

Ekspert izohi: “3D bosib chiqarish dengiz sohasida ixtirochan yondashuvlarni kengaytirdi, lekin to‘liq o‘zlashtirish uchun mavhum tadqiqotlar davom etadi. Tez korxonalar esa bozordan tasdiq topganda kengayadi.” — Ekspertlar

Qisqa tavsiya: 3D bosib chiqarish dengiz kemalarini qayta ko‘rib chiqish imkonini beradi, ammo mustahkam materiallar, regulyatorlar va bozor ishonchini qo‘lga kiritish uchun ko‘p ishlash kerak bo‘ladi.

Asosiy nuqta: dengiz sohasida 3D bosib chiqarish tez sur’atlar bilan rivojlanmoqda, bunda moslashuvchanlik va arzonlashtirish katta rol o‘ynaydi. Manba: BBC News