Savdo Shartlarida DES, DAT va DAP: Farqlari va Muhim Tafsilotlar

Suzanne — kontent marketingi mutaxassisi, yozuvchi va faktlarni tekshirish bo‘yicha mutaxassis. U Bridgewater State Universityda Moliya bo‘yicha bakalavr darajasiga ega va kontent strategiyalarini ishlab chiqishda yordam beradi.

DES nima va uning asosiy tushunchasi

Delivered Ex Ship (DES) — ilgari xalqaro savdoda qo‘llanilgan savdo shartlaridan biri bo‘lib, sotuvchi mahsulotlarni kelishilgan portga yetkazib berishi va shu nuqtagacha bo‘lgan barcha xarajatlar hamda xavflarni o‘z zimmasiga olishini nazarda tutardi. Mahsulot portga yetkazilgach, sotuvchining majburiyati tugaydi va barcha keyingi xarajatlar va xavflar xaridorga o‘tadi. Ushbu shart dengiz va ichki transportlarga, shuningdek, charter yuk tashishlarida ham qo‘llanilgan. 2011 yildan so‘ng DES rasmiy ravishda bekor qilindi.

Asosiy jihatlar

• DES xalqaro savdo shartlaridan biri bo‘lib, dengiz va ichki transportda qo‘llanilgan.
• Sotuvchi kelishilgan portga tovarlarni yetkazishi, shu nuqtagacha bo‘lgan xarajatlar va xavflarni o‘z zimmasiga olishi kerak edi.
• 2011 yilda DES o‘rnini DAT (Delivered At Terminal) va DAP (Delivered At Place) kabi yangi shartlar egalladi.

DES shartining mohiyati va qo‘llanilishi

Xalqaro transport shartnomalarida qisqartirilgan savdo shartlari etkazib berish vaqti, joyi, to‘lov va xavf almashinuvi qoidalarini belgilaydi. DES shartida sotuvchi mahsulotni portga yetkazish uchun barcha tashish va sug‘urta xarajatlarini o‘z zimmasiga olgan. Mahsulot portga yetkazilganda sotuvchining majburiyati tugaydi, ammo bojxona rasmiylashtiruvi va tovarlarni tushirish xarajatlari xaridorga yuklanadi.

Xalqaro Savdo Shartlari (Incoterms) haqida qisqacha

Incoterms — xalqaro savdoda qo‘llaniladigan standart savdo shartlari bo‘lib, Xalqaro Savdo Palatasi (ICC) tomonidan nashr etiladi. Ular global savdo jarayonlarini soddalashtirish va tomonlar o‘rtasida kelishmovchiliklarni kamaytirishga yordam beradi. Incoterms mahalliy qonunchilikdagi shartlar bilan ko‘rinish jihatdan o‘xshash bo‘lishi mumkin, ammo ma'nosi farq qiladi, shuning uchun shartnomada qo‘llaniladigan qonun aniq ko‘rsatilishi zarur.

Qiziqarli ma'lumot

Delivered Ex Quay (DEQ) ham DES kabi hozirda amal qilmaydigan shart bo‘lib, u tovarlarni portdagi mol deposiga yetkazishni nazarda tutgan. DEQ bo‘yicha sotuvchi bojxona bojlarini to‘lash yoki to‘lamaslik majburiyatini olishi mumkin edi, DES esa faqat kemaga yetkazishni o‘z ichiga olgan.

DES o‘rnini bosgan shartlar: DAT va DAP

2011 yildan boshlab DES shartlari DAT (Delivered At Terminal) va DAP (Delivered At Place) bilan almashtirildi. DAT shartida sotuvchi tovarlarni kelishilgan terminalga yetkazib, yukni tushirishgacha bo‘lgan barcha xarajat va xavflarni o‘z zimmasiga oladi, shuningdek, eksport bojxona rasmiylashtiruvi ham sotuvchi zimmasida. DAP esa sotuvchining faqat tovarlarni xavfsiz yetkazib berish uchun qadoqlash va tashish tartibini tashkil etishini nazarda tutadi, ammo yukni tushirish xarajatlari xaridorga yuklanadi.

DES va EXW shartlari farqlari

EXW (Ex Works) shartida sotuvchi tovarni o‘z hududida tayyorlab qo‘yadi va undan keyingi barcha tashish xarajatlari va xavflar xaridorga yuklanadi. DES esa tovarni portga yetkazishgacha bo‘lgan xarajat va xavflarni sotuvchi o‘z zimmasiga olishini nazarda tutadi.

DES shartidagi masalalarga misollar

Sotuvchi X Kennebunkport portiga tovar yuborganda, yo‘l o‘rtasida kemada to‘fon kelib, yuk cho‘kib ketadi — bu holda zarar sotuvchini qamrab oladi, chunki tovar portga yetmagan. Boshqa holatda, tovar portga yetib, xaridor Y uni qabul qilganidan keyin to‘fon kelib, kemaning cho‘kishi xaridorning yo‘qotishiga olib keladi, chunki u tovarni qabul qilgan hisoblanadi.

Sotuvchining DES bo‘yicha majburiyatlari

Sotuvchi tovarlarni kelishilgan portga yetkazib berishi, tashish xarajatlari va xavflarini o‘z zimmasiga olishi lozim edi. Ammo tovarni tushirish va bojxona rasmiylashtiruvi xaridorga tegishli edi.

Xaridorning DES shartidagi mas'uliyatlari

Xaridor tovar portga yetgach, yukni tushirish, bojxona to‘lovlari va keyingi tashish xarajatlarini qoplashga javobgar bo‘lgan. Shuningdek, zarur sug‘urta xarajatlarini ham o‘z zimmasiga olgan.

DES shartida xavf almashinuvi

Tovar portga yetguncha barcha xavf sotuvchiga tegishli, portga yetkazilgach esa xavf xaridorga o‘tadi.

DES shartida tashish xarajatlari taqsimoti

Tovar portga yetkazilgunga qadar bo‘lgan barcha tashish xarajatlari sotuvchi hisobidan bo‘ladi. Portdan keyingi xarajatlar esa xaridorga yuklanadi.

Xulosa

DES shartnomasi sotuvchining tovarni kelishilgan portga yetkazish, barcha transport xarajatlari va xavflarni qamrab olishini bildirgan. Portga yetkazilgach, barcha yuk tushirish, bojxona rasmiylashtiruvi va keyingi tashish xarajatlari xaridorga o‘tadi. Hozirda DES amalda qo‘llanilmaydi va o‘rniga DAT hamda DAP kabi shartlar ishlatiladi.

Siz Savdo ko‘nikmalari bo'yicha foydali maqolalarni 12-01-2024 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Savdo Shartlarida DES, DAT va DAP: Farqlari va Muhim Tafsilotlar " sizga Savdo ko‘nikmalari sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Savdo Shartlarida DES, DAT va DAP: Farqlari va Muhim Tafsilotlar maqolasi sizga Savdo ko‘nikmalari bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.