Sarlavhasiz Saraton: Bachadon Bo'yni Saratonidan Himoya Va Davolash Bo'yicha Muhim Ma'lumotlar

Bachadon bo'yni saratoni o‘limga olib keladimi?

Hozirgi kunda bu holat avvalgiga nisbatan kamroq uchraydi, ammo bachadon bo'yni saratonidan vafot etish mumkin. AQShda taxminan 4,250 kishi har yili ushbu kasallik sababli hayotdan ko‘z yumadi.

Bachadon bo'yni saratonidan kamroq odam vafot etayotganining asosiy sababi Pap testi orqali erta tashxis qo‘yilishidir.

Bu kasallik rivojlangan mamlakatlarga nisbatan rivojlanayotgan hududlarda ko‘proq uchraydi. Dunyo miqyosida 2018 yilda taxminan 311,000 kishi ushbu kasallikdan vafot etgan.

Bachadon bo'yni saratoni erta bosqichda aniqlansa, davolanishi mumkin.

Tashxis bosqichi natijaga ta’sir qiladimi?

Ha, tashxis qanchalik erta qo‘yilsa, davolash imkoniyati shunchalik yuqori bo‘ladi. Bu saraton turi odatda sekin rivojlanadi.

Pap testi bachadon bo'yni yuzasidagi o‘zgarishlarni, ya’ni saraton oldi holatlarini aniqlashga yordam beradi. Bu holatni 'carcinoma in situ' yoki nol-bosqich saraton deb atashadi.

Bunday hujayralarni olib tashlash saraton rivojlanishining oldini oladi.

Bachadon bo'yni saratonining asosiy bosqichlari quyidagilardan iborat:

• 1-bosqich: Saraton hujayralari faqat bachadon bo'ynida va uterusga tarqalgan bo‘lishi mumkin.
• 2-bosqich: Saraton bachadon bo'yni va uterusdan tashqariga, ammo tos devoriga yoki vagina pastki qismiga yetmagan.
• 3-bosqich: Saraton vagina pastki qismiga, tos devoriga yoki buyraklarga ta’sir qilgan.
• 4-bosqich: Saraton tosdan tashqariga, siydik pufagi, to‘g‘ri ichak yoki boshqa organlarga tarqalgan.

2009-2015 yillardagi ma’lumotlarga ko‘ra, 5 yillik nisbiy sog‘ayish ko‘rsatkichlari:

• Mahalliy (faqat bachadon bo'yni va uterusda): 91.8%
• Hududiy (yaqin joylarga tarqalgan): 56.3%
• Uzoq joylarga tarqalgan: 16.9%
• Noma’lum: 49%

Davolash usullari doim yangilanib bormoqda, shuning uchun bugungi natijalar yanada yaxshilangan bo‘lishi mumkin.

Boshqa omillar ta'siri bormi?

Ha, tashxis bosqichidan tashqari quyidagi omillar ham shaxsiy prognozga ta’sir qilishi mumkin:

• diagnoz qo‘yilgan vaqtdagi yosh;
• umumiy sog'liq holati, jumladan OIV kabi boshqa kasalliklar;
• human papillomavirus (HPV) ning turi;
• bachadon bo'yni saratonining aniq turi;
• kasallik birinchi marta yoki takrorlanishi;
• davolashni boshlash tezligi;

Shuningdek, irqiy farqlar ham mavjud: qora tanli va ispan ayollar orasida o‘lim ko‘rsatkichlari yuqori.

Bachadon bo'yni saratoniga kimlar chalinadi?

Bachadon bo'yni saratoni faqat bachadon bo'yni mavjud bo‘lgan odamlar orasida yuzaga keladi. Bu jinsiy faol bo‘lmasangiz, homilador bo‘lsangiz yoki menopauza davrida bo‘lsangiz ham to‘g‘ri keladi.

Amerikaning Saraton Jamiyati ma’lumotlariga ko‘ra, 20 yoshgacha kamdan-kam uchraydi, ko‘pincha 35-44 yosh oralig‘ida aniqlanadi.

AQShda ispan millatiga mansub ayollar eng yuqori xavf guruhida, keyin qora tanli, osiyo, Tinch okeani orollari va oq tanlilar keladi. Mahalliy amerikaliklar va alyaskan o‘rtaqarlari xavfi eng past hisoblanadi.

Sabablari nima?

Bachadon bo'yni saratonining aksariyati HPV virusining ta’siri bilan bog‘liq. HPV – jinsiy yo‘l bilan yuqadigan eng keng tarqalgan virus bo‘lib, ko‘pchilik jinsiy faol odamlar hayoti davomida kamida bir marta yuqtiradi.

Bu virus faqat teri orqali jinsiy aloqada yuqadi, shu sababli faqat penetrativ jinsiy aloqa bo‘lmasa ham yuqishi mumkin.

Ko‘pincha HPV infeksiyasi 2 yil ichida o‘z-o‘zidan yo‘qoladi, ammo jinsiy faol bo‘lsangiz, qayta yuqtirishingiz mumkin.

HPV bilan yuqtirilganlarning faqat oz qismi bachadon bo'yni saratoniga chalinadi, ammo barcha holatlarning deyarli barchasi ushbu virus bilan bog‘liq.

Virus yuqtirilgandan keyin saraton rivojlanishi 15-20 yil davom etishi mumkin, immunitet zaif bo‘lsa esa bu vaqt 5-10 yilga qisqaradi.

Tamaki chekish yoki boshqa jinsiy yo‘l bilan yuqadigan infeksiyalar (masalan, xlamidiya, gonoreya, gerpes) mavjud bo‘lsa, HPV saratonga aylanish ehtimoli oshadi.

Bachadon bo'yni saratonining turlari qanday?

Kasallikning 90 foizga yaqini skvamoz hujayrali karsinoma bo‘lib, u vagina tomon qaragan bachadon bo'yni yuzasidagi skvamoz hujayralardan kelib chiqadi.

Boshqalar esa adeno karsinoma bo‘lib, ular endotserviksdagi bez hujayralaridan rivojlanadi.

Kamdan-kam hollarda limfoma, melinoma, sarkoma kabi boshqa turlar ham uchraydi.

Qanday qilib oldini olish mumkin?

Pap testining joriy etilishi o‘lim ko‘rsatkichini sezilarli darajada kamaytirdi.

Kasallikdan himoyalanish uchun eng muhim choralar – muntazam tibbiy ko‘rik va Pap testlarini vaqtida o‘tkazishdir.

Bundan tashqari, quyidagilarni amalga oshirish tavsiya etiladi:

• shifokoringiz bilan HPV vaktsinasini olish haqida maslahatlashish;
• agar saraton oldi o‘zgarishlar aniqlansa, ularni davolash;
• Pap yoki HPV testi natijalari notekis bo‘lsa, qo‘shimcha tekshiruvlardan o‘tish;
• tamaki chekishni tashlash yoki undan saqlanish.

Bachadon bo'yni saratonini qanday aniqlash mumkin?

Erta bosqichda kasallik odatda hech qanday belgi keltirmaydi, shuning uchun muntazam skrininglar muhimdir.

Kasallik rivojlanganda quyidagi belgilar paydo bo‘lishi mumkin:

• g‘ayritabiiy vaginal ajralmalar;
• vaginal qonash;
• jinsiy aloqada og‘riq;
• tos sohasida og‘riq.

Ammo bu belgilar boshqa ko‘p kasalliklarda ham uchrashi mumkin, shuning uchun tibbiy ko‘rik zarur.

Skrining bo‘yicha tavsiyalar qanday?

Amerikaning Saraton Jamiyati tavsiyalariga ko‘ra:

• 21-29 yoshdagi ayollar har 3 yilda Pap testdan o‘tishi lozim;
• 30-65 yosh oralig‘idagi ayollarga har 5 yilda Pap testi bilan birga HPV testi yoki har 3 yilda faqat Pap testi tavsiya etiladi;
• Agar saraton yoki saraton oldi o‘zgarishlar sababli bachadon butunlay olib tashlangan bo‘lsa, skriningga ehtiyoj yo‘q;
• 65 yoshdan katta, so‘nggi 20 yil ichida jiddiy saraton oldi holat aniqlanmagan va muntazam testlar o‘tkazilgan ayollar skriningni to‘xtatishi mumkin.

Qulay holatlarga ko‘ra testlar ko‘proq takrorlanishi mumkin, ayniqsa yuqori xavf bo‘lganlar uchun.

Bachadon bo'yni saratoni qanday tashxis qilinadi?

Pap testi o‘zgarishlarni aniqlaydi, ammo kasallikni tasdiqlash uchun biopsiya kerak bo‘ladi.

Endotservikal kyurettajda maxsus asbob yordamida bachadon bo'yni kanalidan to‘qima namunasi olinadi. Bu oddiy yoki kolposkopiya jarayonida amalga oshiriladi.

Ba'zan konus biopsiyasi — bachadon bo'yni to‘qimasining konus shaklidagi katta namunasi olinadigan jarrohlik amaliyoti ham talab qilinadi.

Olingan to‘qima mikroskop ostida tekshiriladi.

Normal Pap testi bo‘lsa, saraton yuzaga keladimi?

Ha, Pap testi faqat hozirda saraton yoki saraton oldi o‘zgarishlar yo‘qligini ko‘rsatadi. Kelajakda saraton rivojlanmasligini kafolatlamaydi.

Ammo Pap testi normal va HPV testi manfiy bo‘lsa, saraton rivojlanish ehtimoli juda past.

HPV testi musbat bo‘lsa, shifokor qo‘shimcha tekshiruvlarni tavsiya qilishi mumkin, ammo ba’zan keyingi testni bir yilgacha kutish mumkin.

Bachadon bo'yni saratoni sekin o‘sadi, shuning uchun muntazam skrining va kuzatuv bilan xavf kamaytiriladi.

Davolash usullari qanday?

Tashxis qo‘yilgandan so‘ng, kasallik qanchalik tarqalganini aniqlash uchun turli tasviriy tekshiruvlar o‘tkaziladi.

Davolash bosqichga qarab tanlanadi. Jarrohlik usullari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• Konizatsiya: saratonli to‘qimani olib tashlash;
• To‘liq histerektomiya: bachadon va bachadon bo'ynini olib tashlash;
• Radikal histerektomiya: bachadon, bachadon bo'yni, vagina bir qismi va atrofdagi to‘qimalarni olib tashlash;
• Modifikatsiyalangan radikal histerektomiya: biroz kamaytirilgan jarrohlik varianti;
• Radikal trachelektomiya: bachadon bo'yni va atrofdagi to‘qimalar olib tashlanadi;
• Bilateralsalpingo-ooforektomiya: tuxumdonlar va tuxum quvurlari olib tashlanadi;
• Pelvik ekzanteratsiya: siydik pufagi, pastki ichak, bachadon va boshqa atrofdagi organlar olib tashlanadi.

Boshqa davolash usullari:

• Radiatsiya terapiyasi: saraton hujayralarini yo‘q qilish;
• Kimyoterapiya: saratonni mahalliy yoki tizimli davolash;
• Maqsadli terapiya: faqat saraton hujayralariga ta’sir qiluvchi dori vositalari;
• Immunoterapiya: immun tizimini saraton bilan kurashishga kuchaytirish;
• Klinik sinovlar: yangi davolash usullarini sinovdan o‘tkazish;
• Palliativ yordam: simptomlarni yengillashtirish va hayot sifatini oshirish.

Davolashdan keyin sog‘ayish mumkinmi?

Ha, ayniqsa kasallik erta bosqichda aniqlansa. To‘g‘ri davolash natijasida ko‘plab bemorlar sog‘ayadi.

Kasallik takrorlanadimi?

Bachadon bo'yni saratoni boshqa saraton turlari kabi takrorlanishi mumkin. Takrorlanish ehtimoli bo‘lgan joylarda yoki boshqa organlarda yuzaga kelishi mumkin. Davolashdan keyingi muntazam tekshiruvlar takrorlanishni aniqlash uchun muhimdir.

Umumiy ko‘rinish qanday?

Bachadon bo'yni saratoni sekin o‘sadigan, ammo hayot uchun xavfli kasallikdir. Zamonaviy skrining usullari orqali saraton oldi o‘zgarishlar erta aniqlanib, o‘sha paytda davolanish imkoniyati mavjud.

Erta tashxis va davolash bilan bemorlarning prognozi juda yaxshi bo‘ladi. O‘z sog‘lig‘ingizni himoya qilish uchun shifokoringiz bilan xavf omillari va skrining jadvali haqida maslahatlashishni unutmang.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha foydali maqolalarni 27-09-2019 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Sarlavhasiz Saraton: Bachadon Bo'yni Saratonidan Himoya Va Davolash Bo'yicha Muhim Ma'lumotlar " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Sarlavhasiz Saraton: Bachadon Bo'yni Saratonidan Himoya Va Davolash Bo'yicha Muhim Ma'lumotlar maqolasi sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.