Hayz Ko‘rmaslik Sabablari va Davolash Usullari

Hayz ko‘rmaslik (amenoreya) – bu hayz qonining yo‘qligi holatidir. Bu holat tabiiy omillar, turmush tarzi yoki gormonal muvozanat buzilishlari natijasida yuzaga kelishi mumkin. Sababini aniqlash va kerak bo‘lsa, davolash uchun shifokorga murojaat qilish muhimdir.

Hayz ko‘rmaslik ikki xil bo‘lishi mumkin: birinchisi, qizlar 16 yoshga to‘lgan bo‘lsa ham birinchi hayz ko‘rmagan bo‘lsa, ikkinchisi esa ayollar 3-6 oy davomida hayz ko‘rmasa yuzaga keladi.

Eng keng tarqalgan sabab – homiladorlik. Ammo hayz ko‘rmaslikning boshqa sabablari orasida tana vazni, jismoniy faollik darajasi, gormonal nomutanosibliklar va reproduktiv tizim muammolari ham bor.

Agar sizda hayz ko‘rmaslik kuzatilsa, shifokorga murojaat qilishingiz kerak, chunki bu holatning asosiy sababi davolanishni talab qilishi mumkin.

Hayz ko‘rmaslik turlari

Amenoreyaning ikki turi mavjud: birlamchi va ikkilamchi.

Birlamchi amenoreya – qiz 16 yoshga to‘lishiga qaramay, birinchi hayz ko‘rmagan holat. Odatda qizlar 9-18 yosh oralig‘ida hayz ko‘radi, o‘rtacha yosh 12 ni tashkil qiladi.

Ikkilamchi amenoreya esa ayol kamida uch oy davomida hayz ko‘rmay qolgan holatdir. Bu tur ko‘proq uchraydi.

Ko‘pchilik holatlarda har ikkala tur ham muvaffaqiyatli davolanishi mumkin.

Hayz ko‘rmaslikning sabablari

Birlamchi va ikkilamchi amenoreya turli sabablarga ko‘ra yuzaga keladi. Baʼzilari tabiiy, boshqalari esa tibbiy muolajani talab qiladi.

• Tabiiy sabablar: homiladorlik, emizish, menopauza.
• Turmush tarzi omillari: ortiqcha jismoniy mashqlar, stress, tana yog‘ining kam yoki ko‘p bo‘lishi hayzning kechikishi yoki to‘xtashiga olib kelishi mumkin.
• Gormonal buzilishlar: gipofiz yoki qalqonsimon bezdagi o‘smalar, estrogen darajasining pasayishi yoki testosteron darajasining oshishi.
• Genetik va xromosomal kasalliklar: Turner sindromi, Sawyer sindromi kabi.
• Dori-darmonlar: antipsixotiklar, antidepressantlar, kimyoterapiya preparatlari, qon bosimini pasaytiruvchi dorilar hayz sikliga taʼsir qilishi mumkin.
• Homiladorlikni oldini olish uchun qabul qilinadigan tabletkalarni to‘satdan to‘xtatish ham bir necha oy davomida hayz ko‘rmaslikka olib kelishi mumkin.
• Jismoniy kamchiliklar: ayol reproduktiv tizimining tuzilishidagi muammolar, tug‘ma nuqsonlar, o‘sma yoki infektsiyalar natijasida yuzaga kelishi mumkin.
• Kamdan-kam hollarda, Asherman sindromi – bachadon ichidagi shikastlanishlar natijasida hayz ko‘rmaslik yuzaga keladi.

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

Agar qiz 16 yoshga to‘lgan bo‘lsa va hali birinchi hayz ko‘rmagan bo‘lsa, shifokorga murojaat qilishi zarur. Shuningdek, 14 yoshdan katta qizlar hali hech qanday jinsiy rivojlanish belgilarini ko‘rsatmagan bo‘lsa, masalan:

1. ko‘krak bezlarining rivojlanishi (thelarxe)
2. sochlarning o‘sishi (pubarxe)
3. hayzning boshlanishi (menarxe)

Hayz ko‘rayotgan ayollar va qizlar ketma-ket uch yoki undan ko‘p hayz ko‘rmaslik holatini sezsalar, shifokorga murojaat qilishlari kerak.

Shifokor qabulida nimalarni kutish mumkin?

Shifokor sizni ko‘rikdan o‘tkazadi va hayz siklingiz, turmush tarzingiz hamda boshqa simptomlaringiz haqida savollar beradi. Agar oxirgi uch oy davomida hayz ko‘rmagan bo‘lsangiz, homiladorlik testini o‘tkazadi.

Agar homiladorlik istisno qilinsa, qo‘shimcha tekshiruvlar kerak bo‘lishi mumkin:

• Qon tahlillari – gormonal darajalarni aniqlash uchun: prolaktin, luteinlashtiruvchi gormon, follikulani rag‘batlantiruvchi gormon.
• Ultratovush tekshiruvi – tuxumdonlar va bachadonni ko‘rib chiqish, o‘sma yoki anomaliyalarni aniqlash uchun.
• KT (kompyuter tomografiyasi) – bezlar va organlardagi o‘sma yoki massalarni aniqlash uchun.

Hayz ko‘rmaslikni davolash

Davolash sababiga bog‘liq. Gormonal nomutanosibliklar bo‘lsa, sintetik yoki qo‘shimcha gormonlar yordamida muvozanat tiklanadi.

Agar tuxumdon kistalari, bachadon shikastlanishlari yoki o‘sma mavjud bo‘lsa, ularni jarrohlik yo‘li bilan olib tashlash zarur bo‘lishi mumkin.

Agar vazn yoki jismoniy faollik hayz ko‘rmaslikka sabab bo‘lsa, shifokor turmush tarzini o‘zgartirishni maslahat beradi. Zarur bo‘lsa, sizni dietolog yoki ovqatlanish bo‘yicha mutaxassisga yo‘naltiradi.

Hozir nima qilish kerak?

Shifokorga murojaat qilib, hayz ko‘rmaslik sababini aniqlang. Davolash rejimiga qatʼiy rioya qiling va barcha nazorat ko‘riklariga boring.

Agar davolash yoki turmush tarzi o‘zgarishlariga qaramay holatingiz yaxshilanmasa, darhol shifokorga murojaat qiling.

Siz Jinsiy Salomatlik bo'yicha foydali maqolalarni 14-09-2012 sanasida topdingiz. Maqola sarlavhasi: " Hayz Ko‘rmaslik Sabablari va Davolash Usullari " sizga Jinsiy Salomatlik sohasidagi chuqur tahlil va amaliy maslahatlarni beradi. Har bir maqola ekspertlar tomonidan tayyorlangan va foydalanuvchiga maksimal foyda berishga yo'naltirilgan.

Hayz Ko‘rmaslik Sabablari va Davolash Usullari maqolasi sizga Jinsiy Salomatlik bo'yicha bilimlaringizni kengaytirish, yangiliklardan xabardor bo'lish va to'g'ri qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Har bir maqola unikal kontent asosida yozilgan.