Londonda Romani madaniyati uchun yangi ko‘rgazma ochildi
Londondagi London Museum Docklandsda ‘Faqat uchrashuv bo‘yicha’ nomli ko‘rgazma uch britaniyalik Romani rassomining ishlarini namoyish etib stereotiplarni keskin kamaytirishga qaratilgan.
Londonda joylashgan London Museum Docklands yangi ko‘rgazmasi Romani jamiyatlarining ijodiy qiyofasi, hunari va chidamliligini yoritadi. Ko‘rgazmaning nomi 'Faqat uchrashuv bo‘yicha' (By Appointment Only) bo‘lib, britaniyalik uch Romani rassomining ishlarini o‘z ichiga oladi.
Britaniyada Romani jamoalari 1500-yillarning boshlaridan boshlab birinchi bor qayd etilgan, lekin 1990-yillarda ham pub va restoranlarda «Sayohatchilar yoki gypsiyalar yo‘q» degan belgilar uchraydi. Bu ibora keyinchalik 'Travellers by appointment only' deb o‘zgardi va ko‘rgazmaning nomiga ilhom bo‘ldi.
Kurator va rassom Corrina Eastwood bu loyihani “jiddiy shaxsiy va professional yo‘l” deb ta’riflab, “o‘zini, oilasini, jamiyatini va madaniyatini to‘g‘ri hurmat qilish istagi ba’zan og‘riqli bo‘lishi mumkin” dedi. “Birlashgan tarixlar arxivlar va san’at yondashuvi orqali bog‘lanar ekan, bu tashvishlarni yengib o‘tdik” deya qo‘shdi.
Eastwoodning asari 'Sugar Coated' (Shakar bilan qoplangan) meros va otasining xotiralarini 3D bosim orqali ifodalaydi.
Yana bir asar, Delaine Le Basning 'Tap Your Heels Together Three Times' o‘zgaruvchanlik, o‘zlik va belonging (tegishlilik) masalalarini ko‘rsatadi. Le Bas Romani oilasining tarixiy an’analari, jumladan “rag-and-bone” savdosi kabi amaliyotlarni yoritadi.
Janubiy-sharqiy Londonlik rassom Dan Turner Romani jamoati va keng Britaniya madaniyati o‘rtasidagi munosabatlarni ko‘rsatadi. Uning ishlarida Romani an’anaviy hunarlari, eski do‘koni eshiklaridan oldin sotilgan o‘ziga xos artesanlik an’analari yorug‘likka chiqadi.
Ko‘rgazma shuningdek Tarixiy Angliya (Historic England) tomonidan tayyorlangan film—«Romani Gypsy Heritageni Qidirish» (Searching for Romani Gypsy Heritage)—ni namoyish qiladi. U 500-yillar boshlab 2022-yilgach bo‘lgan tarixiy yo‘lni o‘rganadi.
Reflections Room (Qayta o‘rganish xonasi) London Museum Docklandsning ikkinchi qavatida joylashgan bo‘lib, muzeydagi boshqa eksponatlar bilan birga bepul ko‘rish uchun ochiq. Eastwood bu xonani «ahillar, ko‘rinmagan tarixlarning insonga yaqin bo‘lgan, mehrli insoniy tomoni uchun yaratilgan go‘zal alternativ maydon» deb ta’riflab o‘tdi.
Ekspert fikri: Bu ko‘rgazma Romani jamiyatining rang-barang tarixini san’at orqali yoritib, stereotiplar bilan kurashish uchun samarali platforma bo‘lib xizmat qiladi. Ekspertlar aytishicha, shaxsiy hikoyalar va tarixiy arxivlar birgalikda jamiyatni yanada inkluziv qiladi.
Qisqacha xulosa: Ko‘rgazma Romani madaniyatining boy merosini keng targ‘ib qiladi, tarixiy haqiqatlar bilan aralashgan shaxsiy hikoyalarni ochib beradi. Shundan kelib chiqib, stereotiplarni sindirish va jamiyatlararo muloqotni kengaytirishga yo‘l ochadi. Film va xonadagi tadbirlar bu yo‘lni qo‘llab-quvvatlaydi.
Romani madaniyatiga nisbatan ochiq va insoniy yondashuv — ko‘rgazmalar orqali stereotiplarga qarshi kuchli intilishni ko‘rsatadi. BBC News