Italiya parlamenti femitsidni alohida jinoyat sifatida tan oldi: umrboqiy jazo belgilandi

Italiyada ayollar yuzasidan gender asosidagi zo’ravonlikka qarshi kurash yangi bosqichga ko’tarildi: femitsidni alohida jinoyat sifatida belgilovchi qonun qabul qilindi va bu jinoyat uchun umrboqiy jazo belgilanadi. Bu qaror jamiyatda tenglik nuqtai nazaridan katta ahamiyatga ega.

Voqea 2022-yil noyabr oyida Giulia Cecchettin nomli 22 yoshli qiz sobiq yеlgari Filippo Turetta tomonidan qotillikka uchradi, uning jasadi ko‘l sohiliga yaqin joyda topildi. Bu fojia butun Italiyada keng rezonansga sabab bo’ldi va ongda ayollar xavfsizligini mustahkamlashga chaqiruvlarni kuchaytirdi.

Giulia ning singlisi Elena voqeani jamiyatdagi patriarxal qadriyatlar, zo’ravonlik mexanizmlariga nisbatan ochiq tanqid sifatida qabul qildi. U ayollar uchun adolat va tenglik uchun kurashni kuchaytirish zarurligini ta’kidladi.

Qonun loyihasini Birinchi vazir Giorgia Meloni taqdim etdi va ko‘p partiyali qo‘llab-quvvatlash bilan qabul qilindi. Bugungi tadbirda ko‘pchilik ayollar uchun ramziy ahamiyatga ega bo‘lgan qizil lenta yoki qizil kurtkalarni kiydi.

Endi Italiya ayollarni gender asosidagi zo’ravonlik tufayli qotilliklar uchun “femitsid” sifatida alohida ro‘yxatga oladi va bunday ishlar uchun umrboqiy jazo belgilanishi rejalashtirilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, so‘nggi yillar Italiyada 116 ayol qotillik qurboni bo‘lgan, 106 nafari genderga yo‘naltirilgan edi; yangi qonun-u bu holatlarni alohida qoida bilan qayd etishga imkon beradi.

Gino Cecchettin, Giulia ning otasi, o‘z farzandining yo‘qotilishi jamiyatda xavfsizlik va tenglik bo‘yicha muhokalarni ochdi deb ta’kidlaydi. U ayollarga hurmat va xavfsizlikni ta’minlash uchun ta’lim muhimligini aytadi; ayniqsa yoshlar o‘rtasidagi gender tengligi bo‘yicha darslar majburiy bo‘lishi kerak, deb hisoblaydi.

Giulia voqeasidan so‘ng u Italiya bo‘ylab maktablarda yoshlar bilan uchrashuvlar o‘tkazib, tenglik, hurmat va xavfsizlik haqidagi darslarni targ‘ib qilmoqda. Biroq ta’limning majburiy bo‘lishi bo‘yicha siyosatchilar o‘rtasida ularning fikri bir xil emas, ayrimlar bu yo’nalishni ko‘rishmaydi.

Qonun ko‘rib chiqilishi davomida ba’zi tadqiqotchilar uning ta’rifini noaniq deb hisoblab, hakamlar uchun uni amalda qo‘llashni qiyinlashtirishi mumkinligini aytgan. Ular, shuningdek, tenglikka qilingan sarmoyalar va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kengashlarining ahamiyatini ta’kidlaydi.

Shu bilan birga Italiya patriarxiya masalalarini yoritish uchun Roma shahrida “Patriarchy Muzeyi” (Museo del Patriarcado) ochildi. U yerda jamiyatdagi zo’ravonliklarning turli shakllari ko‘rinish oladi va kelajak avlodlar uchun tenglik rejalarini vizual tarzda taqdim etadi.

Parlamentdagi zo’ravonlikka qarshi qonun yakuniy ovoz bilan tasdiqlanganidan so‘ng, rasmiy ravishda jamiyatda jiddiy ijtimoiy o‘zgarishlar uchun yo‘l ochildi. Deputatlar “zorlovchi zo‘ravonlikka nisbatan qat’iy chora ko‘riladi” degan ehtiyotkorlik bilan so’zlashdi.

Qo‘shimcha ma’lumotlar: INLIBER tomonidan berilgan tadqiqotlar Italiyada 2022–2024 yillarda ayollar o‘limi raqamlari haqida davrga qarab farq qilishini ko‘rsatadi; markaziy olti soniyali darslar va tenglik choralari kengayishi kutilmoqda.

Ravshan xulosalar

• Femitsid endi Italiyada alohida jinoyat sifatida yoziladi.
• Ushbu jinoyatlar uchun umrboqiy jazo belgilanishi – qat’iy choralar yo‘llaridan biri bo‘lib qoldi.
• Jamiyatni tenglashtirish va zo‘ravonlikka qarshi kengroq ta’lim hamda ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash zarur.

Mutaxassis izohi: Qonun samarali bo‘lishi uchun iqtisodiy sarmoyalar va keng targ‘ibot zarur. Hukumat va jamiyat hamkorligi muhimdir.

Qisqa xulosalar: Italiya jamiyati gender tengligini kuchaytirish yo‘lida muhim qadam qo‘ydi; ammo haqiqiy o‘zgarish uchun ta’lim, iqtisodiy imkoniyatlar va keng ko‘lamli ijtimoiy tadbirlar zarur bo‘ladi.

Femitsidni alohida jinoyat sifatida tan olish Italiya jamiyatida tenglik va xavfsizlik yo‘lida muhim qadam bo‘ldi. BBC News